Dopunskom presudom istog suda pod istim brojem od 28.12.2022. godine posle stava prvog prvostepene presude dodate su reči „pa se utoliko menja presuda naslovnog suda poslovni broj P2 1070/17 od 20.11.2017. godine“, a pre uvoda dodate su reči „U IME NARODA“.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž2 124/23 od 10.05.2023. godine, stavom prvim izreke, ukinute su presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P2 498/2021 od 31.10.2022. godine i dopunska presuda tog suda P2 498/21 od 28.12.2022. godine u delu kojim je usvojen tužbeni zahtev, odbijen protivtužbeni zahtev i odlučeno o troškovima postupka. Stavom drugim izreke, izmenjena je odluka o vršenju roditeljskog prava sadržana u presudi Osnovnog suda u Novom Sadu P2 1070/17 od 02.11.2017. godine, tako što su zajednička deca stranaka mal. VV rođen ...2007. godine i mal. GG rođen ...2012. godine poverena na samostalno vršenje roditeljskog prava tužilji, sa prebivalištem maloletne dece na adresi majke u ... . Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da na ime svog dela doprinosa za izdržavanje mal. VV plaća mesečno 150 američkih dolara, a za izdržavanje mal. GG 130 američkih dolara počev od 31.10.2022. godine do 10. u mesecu za tekući mesec uplatom na račun zakonske zastupnice mal. dece. Stavom četvrtim izreke, uređen je način održavanja ličnih odnosa mal. VV i mal. GG sa tuženim, tako što će maloletna deca u periodu letnjeg školskog raspusta od 25.07. do 20.08. boraviti u domaćinstvu oca, a u periodu zimskog školskog raspusta viđanje će se odvijati u ... u trajanju od sedam dana po dogovoru roditelja i u skladu sa željama dece. Prilikom viđanja dece sa ocem u Republici Srbiji, po dolasku dece, na aerodromu će ih preuzimati otac, a po isteku perioda viđanja decu će vraćati na aerodrom, s tim što će troškove prevoza dece na relaciji ...-RS-... snositi roditelji u jednakim iznosima. Stavom petim izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev kojim je traženo da sud obaveže tužilju da zajedničku decu parničnih stranaka mal. VV i mal. GG, preda ocu radi samostalnog vršenja roditeljskog prava, da obaveže tužilju da na ime svog dela doprinosa dečjem izdržavanju plaća po 200 USD mesečno do 05. u mesecu za tekući mesec, da kao adresu prebivališta mal. ĐĐ, VV i GG odredi adresu prebivališta tuženog, kao i da promena prebivališta mal. dece prati promenu prebivališta oca. Stavom šestim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23) Vrhovni sud je ocenio da revizija nije osnovana.

U provedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz stava 2. navedenog člana, koji su zakonom (član 407. stav 1. tačka 2. ZPP) propisani kao razlog za ovaj pravni lek.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom prvostepenog suda P2 1070/17 od 02.11.2017. godine, razveden je brak parničnih stranaka, zajednička maloletna deca ĐĐ rođen ...2004. godine, DD rođen ..2006. godine, VV rođen ...2007. godine i GG rođen ...2012. godine povereni su na samostalno vršenje roditeljskog prava ocu, a lični odnosi uređeni su na način da maloletni GG boravi kod majke od 26.09.2017. do 05.06.2018. godine, a stariji ĐĐ, DD i VV u periodu od 20.06.2018. do 15.08.2018. godine, a od 2019. godine na način da svi provode letnji raspust kod majke u trajanju od 45 dana, a po dogovoru sa ocem i u drugim terminima. Ovom presudom obavezana je tužilja da doprinosi dečjem izdržavanju u iznosu od 600 američkih dolara do 15.08.2018. godine, a od tog datuma u iznosu od 1000 dolara, kao i da snosi troškove dečjeg putovanja. Zajednica života stranaka postojala je od 2003. godine, a faktički je prekinuta 2015. godine, kada je tužilja u dogovoru sa tuženim u svrhu obnavljanja licence i nalaženja posla, zbog nepovoljne materijalne situacije, iz ... se preselila u ..., čija je državljanka, zajedno sa najmlađim sinom GG i tamo se radno angažovala. Tokom 2017. godine prilikom kraćeg boravka u RS obavestila je tuženog da se neće trajno vraćati u Srbiju. Sa troje starije dece lične odnose je nastavila da održava redovno preko interneta, a sredinom juna 2018. godine njih trojica su uz pisanu saglasnost tuženog otputovali u ... u poseti tužilji i bratu, a prema utvrđenom modelu viđanja. Sredinom avgusta 2018. godine tužilja je obavestila tuženog da će dvoje mlađe dece VV i GG ostati da žive sa njom u ... jer je to njihova želja, a da će se dva starija sina vratiti u RS. O zadržavanju dece tuženi je obavestio CSR Novi Sad 17.08.2018. godine i istog dana podneo krivičnu prijavu protiv tužilje. Tuženi je podneo zahtev za vraćanje deteta po osnovu Haške Konvencije o građanskopravnim aspektima otmice deteta, da bi u tom postupku sud u SAD naredio tužilji da preda tuženom mal. VV i mal GG. Tuženi je 26.12.2018. godine preuzeo decu u ... i vratio se sa njima u Srbiju. Mal. deca su nastavila da komuniciraju sa majkom preko interneta, a tuženi je po sporazumu sa tužiljom povukao krivičnu prijavu protiv nje.

Od povratka tužilje u ... sa njom je živeo najmlađi sin GG koga je 2018. godine ona upisala u predškolsku ustanovu, a te godine je mal. VV upisala u peti razred osnovne škole u ... . Ove ustanove deca su pohađala do septembra te godine. Osim toga, deca su za vreme boravka u ... angažovana na raznim rekreativnim aktivnostima i za to vreme su se u potpunosti adaptirala na okruženje. Kuća koju je tužilja kupila u ... u državi ... nalazi se u mirnom okruženju pogodnom za maloletnu decu, blizu škole i prostrana je. Od kraja 2018. godine do leta 2020. godine mal. GG je živeo u domaćinstvu oca u RS zajedno sa troje starije braće. Maloletna deca žive u domaćinstvu majke u ... . Mal. VV je sada učenik srednje škole, dok je mal. GG učenik četvrtog razreda osnovne škole i obojica su odlični učenici. Dodatno se bave vannastavnim aktivnostima. Obojica su dobro prilagođena u životu u ... pod starateljstvom majke. Tužilja ima podršku svojih roditelja, majke i sestre koje joj pomažu u brizi i staranju o mal. sinovima.

Tužilja, rođena 1969. godine, po zanimanju je ... i u ... je sredstvima iz kredita uspela da kupi kuću koju otplaćuje mesečno u iznosu od 1.844 dolara, a njena zarada iznosi 3.000 dolara mesečno. Mesečne potrebe mal. GG iznose 240 dolara (oko 25.000,00 dinara), a mesečne potrebe mal. VV iznose 300 dolara (oko 31.400,00 dinara). Tuženi, rođen 1971. godine po zanimanju je ... . Doktorirao je na ... fakultetu u Beogradu. Povoljnog je imovnog stanja, stambeno zbrinut i radno angažovan. Živi u porodičnoj kući u svom vlasništvu zajedno sa dvojicom najstarijih sinova. Zaposlen je u Gradskoj upravi za ..., sa prosečnom mesečnom zaradom tokom 2022. godine od 80.000,00 dinara. Nakon iseljenja tužilje u ... samostalno se starao o mal. VV, DD i ĐĐ, a od kraja 2018. godine do leta 2020. godine i o maloletnom GG. Mal. deca parničnih stranaka imaju državljanstvo ... i RS. U razgovoru sa zaposlenima u Centru za socijalni rad Novi Sad mal. VV i mal. GG su naveli da ubuduće žele da žive sa majkom, tako što je mal. VV pojasnio da je više vezan za majku, da je ona nežniji i brižniji roditelj, da se sa njom bolje razume i oseća slobodu kakvu ne oseća kod oca. Mal. deca stranaka su pravilnog psihofizičkog razvoja, natprosečne inteligencije i uobičajenih potreba za decu njihovog uzrasta. Prema stepenu razvoja, obojica su još u vreme izražavanja i mišljenja u Centru za socijalni rad bili sposobni da formiraju i slobodno izraze svoju volju u vezi sa vršenjem roditeljskog prava. Mal. VV i GG održavaju odnose sa starijom braćom preko društvenih mreža i telefonom. Komunikacija između parničnih stranaka je minimalna.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i odbio protivtužbeni zahtev u većem delu.

Drugostepeni sud je, nakon sprovedene rasprave, ukinuo prvostepenu presudu, promenio odluku o vršenju roditeljskog prava sadržanu u presudi Osnovnog suda u Novom Sadu P2 1070/17 od 02.11.2017. godine, tako što je zajedničku decu stranaka mal. VV i mal. GG poverio na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, obavezao tuženog da na ime doprinosa izdržavanju maloletne dece plaća i to mal. VV u iznosu od 150 američkih dolara, a mal. GG 130 američkih dolara mesečno, uredio način održavanja ličnih odnosa, na način opisan u izreci. Po nalaženju tog suda, iako oba roditelja imaju očuvanu roditeljsku sposobnost i žive u stambenim i materijalnim prilikama u kojima mogu zadovoljiti sve potrebe maloletne dece, stekli su se uslovi za izmenu odluke o vršenju roditeljskog prava. Ovo zbog toga što je, po pitanju razvoja maloletne dece, od odlučujućeg značaja bila njihova upućenost na okruženje u ... sa majkom i na njihovu želju da bi ubuduće želeli da sa majkom i žive.

Po nalaženju Vrhovnog suda, pobijana drugostepena presuda je zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Zajedničko vršenje roditeljskog prava, primenom člana 76. Porodičnog zakona („Sl. glasnik RS“ br. 18/05), koje nije predloženo od stručnog organa, nije moguće odrediti bez pismene saglasnosti roditelja o ovom načinu vršenja roditeljskog prava. Odredbom člana 6. stav 1. Porodičnog zakona je predviđeno da je svako dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta. Otuda su sudovi dužni da se i u postupku odlučivanja o vršenju roditeljskog prava po članu 77. stav 3. i pri uređivanju ličnih odnosa deteta sa roditeljem sa kojim ne živi, po članu 61. istog Zakona rukovode najboljim interesom maloletne dece, u skladu sa članom 266. stav 1. Porodičnog zakona. Spor za izmenu odluke o vršenju roditeljskog prava je spor o vršenju roditeljskog prava, uređen članovima 261-273. Porodičnog zakona, u kojem se utvrđuje postojanje promenjenih okolnosti i ceni njihov značaj za izmenu ranije pravnosnažne odluke o vršenju roditeljskog prava sa aspekta najboljeg interesa deteta. Najbolji interes deteta podrazumeva udovoljavanje na najbolji mogući način njegovim emotivnim i razvojnim potrebama. Ovo načelo ima prednost pred ostalim interesima.

Po donošenju ranije sudske odluke P2 1070/17 od 20.11.2017. godine, suprotno navodima revizije, nastupile su promenjene okolnosti koje se ogledaju u tome da mal. GG i mal. VV žive sa majkom u okruženju u ..., koje su prihvatili i uklopili se, pri čemu je mal. VV ostao dosledan u želji da ubuduće živi sa majkom, koju je opisao kao brižnog roditelja, sa kim je slobodniji u izražavanju i emotivno bliskiji, pri čemu je istu želju da ubuduće živi sa majkom iskazao i mal. GG.

Pribavljanjem stručnog mišljenja organa starateljstva nije dovedena u sumnju roditeljska podobnost tuženog ni način na koji je on do sada vršio roditeljsko pravo. Međutim, izmenjene okolnosti – uzrast u kojem se nalaze maloletna deca, okolnosti uspostavljanja odnosa i značaj majke, te podobnost tužilje da pored osnovnih i bazičnih potreba zadovolji i druge potrebe dece, pre svega emocionalne, i po oceni ovog suda opravdavaju izmenu odluke o vršenju roditeljskog prava.

Izmena odluke o vršenju roditeljskog prava ima za posledicu izmenu odluke o obavezi izdržavanja maloletne dece i načina održavanja ličnih odnosa sa roditeljem sa kojim ne živi. Odluka o obavezi tuženog da doprinosi izdržavanju dece i njenoj visini i načina održavanja ličnih odnosa sa roditeljem sa kojim ne živi, zasnovana je na pravilnoj primeni članova 61. 154. stav 1, 160. i 162. st. 1. i 2. Porodičnog zakona.

U smislu svega navedenog, Vrhovni sud je cenio navode revizije kojima se ne dovodi u sumnju pravilnost i zakonitost pobijane presude , zbog čega ti navodi nisu posebno obrazloženi.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković