Protiv pravnosnažne presude donete od strane drugostepenog suda, tužena je izjavila blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. i 374. stav 2. tačka 10. ZPP koja je učinjena pred drugostepenim sudom.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/2011, 55/2014), koji se u ovom postupku primenjuje na osnovu člana 506. stav 2.istog Zakona, pa je ocenio da revizija tužene nije osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni bitne povrede postupka na koje se ukazuje u reviziji.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužena AA (kao investitor 1) i BB (kao investitor 2) su zaključili i overili ugovor o suinvestiranju zajedničke izgradnje 12.11.2008. godine čiji je predmet uređivanje međusobnih prava i obaveza u vezi zajedničke izgradnje poslovno stambenog objekta na katastarskoj parceli broj ... KO ... - nepokretnost upisana u zemljišnim knjigama Drugog opštinskog suda u Beogradu. Članom 3. ugovora su ugovorili zajedničku izgradnju poslovno stambenog objekta na taj način što će sredstvima u režiji i o trošku investitor BB porušiti postojeću nepokretnost – njihovo suvlasništvo, a potom izgraditi poslovni stambeni objekat. Članom 7. ugovora je ugovoreno da sve troškove oko pribavljanja građevinske dozvole, urbanističko tehničkog plana, izrade projektno tehničke dokumentacije, saglasnosti komunalnih službi, zaključenje ugovora sa Direkcijom za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda i izmirenje naknade za primarno i sekundarno uređenje građevinskog zemljišta, troškove administrativnih i sudskih taksi, troškove tehničkog prijema objekta, upotrebne dozvole i sve druge nepredviđene troškove – snosi investitor BB. U članu 8. je ugovoreno da će investitor AA ovlastiti investitora BB da u njeno ime može da punopravno nastupa pred svim navedenim institucijama i organima nadležnim za izdavanje potrebnih rešenja kao i pred svim drugim organima radi realizacije pripreme dokumentacije za predmetnu izgradnju. Rešenjem Sektretarijata za urbanizam i građevinske poslove gradske uprave Grada Beograda od 24.10.2008. godine izdato je investitorima BB i tuženoj AA, odobrenje za izgradnju stambeno poslovnog objekta.

Tužena je dala specijalno punomoćje BB, koje je overeno pred Drugim opštinskim sudom u Beogradu pod brojem Ov 19140/2008 od 12.11.2008. godine, kojim ga je ovlastila da u njeno ime i za njen račun kao i u svoje ime i za svoj račun kao investitor gradnje stambeno poslovnog objekta u ... ulici broj ... (ranije ...) na katastarskoj parceli broj ... zknj. uložak ... KO ..., može da preduzme sve pravne radnje u vezi sa pribavljanjem projektno tehničke dokumentacije, saglasnosti, dozvola, potpisivanje ugovora za izgradnju stambenog objekta u ... broj ... Punomoćnik tužene je ovim punomoćjem posebno ovlašćen da nadležnim državnim i lokalnim organima podnosi potrebnu dokumentaciju, preuzme rešenje o odobrenju za izgradnju, potvrdu o prijemu dokumentacije i druge pojedinačne akte, potpiše ugovor sa Direkcijom za građevinsko zemljište Grada Beograda, druge ugovore sa nadležnim komunalnim preduzećima i službama (Elekrodistribucija, Beogradske toplana, Telekom Srbije, Beogradski vodovod i kanalizacija i dr), pribavlja saglasnosti i dozvole, preuzima upotrebu dozvolu, kao i da preduzima sve druge faktičke i pravne radnje u vezi sa izgradnjom predmetnog stambeno poslovnog objekta. U punomoćju je navedeno da je ono trajno, bez vremenskog ograničenja, a da se može preneti na advokata po izboru punomoćnika davaoca punomoćja kao i da se sve radnje koje preduzima punomoćnik imaju smatrati radnjama davaoca punomoćja koji je i potpisao ovo punomoćje.

BB je u svoje ime i kao punomoćnik tužene AA sa tužiocem zaključio ugovor broj 2102/0417 16.01.2009. godine kojim je definisana obaveza tuženih kao investitora radi regulisanja međusobnih odnosa u vezi naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju stambeno poslovnog objekta u ... ulici broj ... u ..., na građevinskoj parceli koja je formirana od katastarske parcele broj ... KO ... Ugovorom su se tužena AA i BB obavezali da ugovoreni iznos naknade isplate tužiocu u 60 mesečnih rata, tako što će nakon uplate prve tranše od 10 % od utvrđene naknade preostali iznos uplatiti u 59 mesečnih rata sa pripadajućom valorizacijom. Članom 4. ugovora je ugovorena solidarna obaveza tužene AA i BB na plaćanje naknade za uređenje građevinskog zemljišta za izgradnju predmetnog stambenog poslovnog objekta. Tužena i BB su delimično izvršili ugovornu obavezu tako da je na dan 17.05.2011. godine dospeo za plaćanje glavni dug sa obračunatom pripadajućom zakonskom zateznom kamatom za period do docnje u iznosu od 5.601,039,36 dinara. Prema nalazu i mišljenju veštaka od 19.06.2014. godine, dospeli, a neisplaćeni iznos duga tužene AA i BB prema tužiocu na dan 06.06.2014. godine iznosi 16.288.713,70 dinara, od kog iznosa na kamatu otpada 5.121.923,41 dinar i valorizovane mesečne rate u iznosu od 11.166.790,40 dinara (glavni dug) na koji iznos teče dalje zakonska zatezna kamata počev od 07.06.2014. godine do isplate, s tim što se na dan isplate valorizovanom iznosu do tog dana pripisuje i kamata obračunata 06.06.2014. godine u iznosu od 5.121.923,41 dinar.

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu broj P 10857/11 od 18.02.2016. godine, koja je potvrđena presudom Apelacionog suda u Beogradu broj Gž 4292/16 od 21.09.2016. godine u odnosu na BB, usvojen je tužbeni zahtev tužioca, pa je BB obavezan da tužiocu isplati dug u iznosu od 16.288.713,70 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na iznos glavnog duga od 11.166.790,40 dinara od 07.06.2014. godine do isplate (u odnosu na tuženu AA prvostepena presuda je ukinuta i vraćena prvostepenom sudu na ponovno suđenje).

Na osnovu ovako uvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da je predmetni ugovor koji su stranke zaključile 16.01.2009. godine, zaključen od strane suinvestitora BB i u ime tužene AA, na osnovu validnog punomoćja, jer je na osnovu specijalnog punomoćja tužena AA ovlastila BB da potpiše navedeni ugovor sa tužiocem u njeno ime i za njen račun, te je time BB ugovorio njihovu solidarnu odgovornost. Ugovor od 16.01.2009. godine je zaključen u svemu u skladu sa pozitivnim propisima i ne postoji ni jedan predviđen razlog za utvrđenje ništavosti člana 4 (pogrešno napisano kao član 3) tog ugovora, te je odbio protivtužbeni zahtev tužene kojim je tražila da se utvrdi ništavost člana 4 (pogrešno napisano kao član 3) ugovora, a usvojio tužbeni zahtev tužioca jer postoji obaveza tužene da zajedno sa BB solidarno nadoknadi obaveze preuzete ugovorom u vezi naknade za uređenje građevinskog zemljišta.

Stanovište nižestepenih sudova je pravilno.

Članom 2. stav 1. tačka 30. Zakona o planiranju i izgradnju („Službeni glasnik RS“ broj 47/2003, 34/2006), koji je bio na snazi u vreme zaključenja ugovora sa tužiocem (16.01.2009. godine), a koji je za predmet imao naknadu za uređivanje građevinskog zemljišta, je propisano da je investitor lice za čije potrebe se gradi objekat, odnosno koje finansira izgradnju objekta i na čije ime se izdaju odobrenja za izgradnju. Članom 74. istog zakona je propisano da naknadu za uređivanje građevinskog zemljišta plaća investitor, a prema stavu 2. ovoga člana je propisano da se visina naknade za uređivanje građevinskog zemljišta utvrđuje ugovorom koji zaključuje opština, odnosno preduzeće ili druga organizacija iz člana 72. stav 3. ovog zakona i investitor na osnovu kriterijuma i merila koja utvrđuje opština.

Prema članu 18. stav 1. Odluke o kriterijumima i merilima za utvrđivanje zakupnine i naknade za uređivanje građevinskog zemljišta („Službeni list Grada Beograda“, broj 16/2003, 22/2003, 24/2003, 2/2004 i 12/2004, „Službeni glasnik RS“ 48/2005, „Službeni list Grada Beograda“ 19/2005, 3/2006, 2/2008) propisano je da investitor koji ruši postojeće legalno izgrađeni objekat i gradi novi na istoj lokaciji u skladu sa planskim aktom plaća naknadu za uređivanje javnog građevinskog zemljišta za razliku u površini između objekta koji gradi i legalno izgrađenog objekta koji ruši.

Imajući u vidu ugovor o suinvestiranju zajedničke izgradnje od 12.11.2008. godine zaključen između tužene AA i BB, oni su označeni kao suinvestitori objekta i lica koja su u smislu citiranog člana Zakona o planiranju i izgradnji imala obavezu da zaključe ugovor sa tužiocem. Kako je punomoćjem tužena ovlastila BB da može zaključiti ugovor sa tužiocem u vezi naknade za građevinsko zemljište, to su i tužena i BB zajedno u obavezi naknade za uređenje građevinskog zemljišta.

Pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da je BB prema specijalnom punomoćju datom od strane tužene bio ovlašćen da potpiše navedeni ugovor sa tužiocem u svoje ali i u ime i za račun tužene i njime ugovori njihovu solidarnu odgovornost. Ugovor je zaključen u skladu sa pozitivno pravnim propisima, pa ne postoji ni jedan razlog za utvrđenje ništavosti odredbe ovog ugovora iz člana 4 (pogrešno označenog kao član 3).

Nisu osnovani revizijski navodi kojima se osporava sadržina punomoćja kao i da navedenim punomoćjem nije ugovoreno ovlašćenje za preuzimanje solidarne obaveze. U konkretnom slučaju, na osnovu punomoćja u ovom slučaju punomoćnik tužene je na osnovu člana 91. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima preuzeo onaj pravni posao za čije je preduzimanje bio ovlašćen. Kako su punomoćjem data najšira moguća ovlašćenja za preduzimanje svih pravnih i faktičkih radnji usmerenih na izgradnju objekta u konkretnom slučaju, to i po oceni revizijskog suda nije bilo prekoračenja granica ovlašćenja zbog čega se dejstva zastupanja odnose na tuženu koja je neposredno vezana ugovorom zaključenim između njenog punomoćnika i tužioca. U punomoćju nema nejasnoća u pogledu kog svojstva i kojih prava i obaveza je punomoćnik mogao u ime revidenata zaključiti ugovor sa tužiocem, a ovo naročito kod činjenice da predmetni ugovor nije zbog eventulanih prekoračenja ovlašćenja osporavan u nekom drugom postupku.

Plaćanje naknade za uređenje građevinskog zemljišta je zakonska obaveza investitora pa je neosnovano ukazivanje tužene da ona nije u obavezi da isplati dug jer je BB pravnosnažnom presudom obavezan da isplati ceo dug tužiocu. Tužena AA je dužnik predmetne obaveze po osnovu zaključenog ugovora sa tužiocem i njena obaveza je solidarna sa ostalim dužnicima, u ovom slučaju BB, pa poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće sve dok ne bude potpuno ispunjena, jer svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu, a kada jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju (član 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima). Predmetni ugovor je zaključen na osnovu rešenja o odobrenju za izgradnju nadležnog organa od 24.10.2008. godine, pa kako je po članu 2. stav 1. tačka 30. Zakona o planiranju i izgradnji investitor lice za čije potrebe se gradi objekat i na čije ime glasi građevinska dozvola, to su bez uticaja navodi revidenta da navedenim ugovorom nije obuhvaćena i tužena, označena kao suinvestitor u ugovoru koji je između njih zaključen u toku 2008. godine.

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić