Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 4575/18 od 25.01.2019. godine odlučeno je o žalbi Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP iz Beograda, pa je prvostepeno rešenje potvrđeno u stavu prvom, drugom, trećem, četvrtom i šestom izreke, a u delu koji se odnosi na odluku o troškovima postupka iz stava petog izreke, rešenje je ukinuto i predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.

Protiv pravnosnažne odluke drugostepenog suda, reviziju je izjavila Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP iz Beograda, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Pravnosnažnim rešenjem odlučeno je o isplati novčane naknade predlagaču za ranije izuzeto zemljište od njenog pravnog prethodnika (oca). Prema vrednosti pobijanog, revizija je dozvoljena u smislu člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku-ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...87/18).

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pravnosnažno rešenje drugostepenog suda, primenom člana 408. ZPP, i utvrdio da revizija nije osnovana.

Pri donošenju pobijanog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. U reviziji se konkretizovano ne označava bitna povreda postupka koja bi predstavljala revizijski razlog, u okviru bitnih povreda zbog kojih se revizija može izjaviti, propisanih u članu 407. stav 1. tačke 1) do 5) ZPP. Navodima revizije u odnosu na činjenice i ocenu dokaza, osporava se ustvari utvrđeno činjenično stanje. Osporavanje utvrđenog činjeničnog stanja u reviziji, ne predstavlja dozvoljeni razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, nasuprot propisanog u članu 407. stav 2. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem SO Čukarica od 10.04.1980. godine utvrđeno je da se izuzima iz poseda ranijih vlasnika uz pravičnu naknadu, neizgrađeno gradsko građevinsko zemljište kat.parc.br. ... (starog premera) k.o. ... u površini od 2060m2, u korist Opštine Čukarica za potrebe Zavoda za izgradnju grada Beograda, radi izgradnje kompleksa „Diplomatska kolonija“, a na kojoj su zemljišno knjižni suvlasnici sa udelima od po 29/78 dela BB, VV i GG. Predlagač je pravnosnažnim rešenjem o nasleđivanju od 06.06.2014. godine oglašena jedinim naslednikom iza pokojnog GG. Ni predlagaču, a ni njenom prethodniku nije isplaćena naknada za 29/78 udela na parceli obuhvaćenoj navedenim rešenjem. Na osnovu procene Poreske uprave od 19.05.2017. godine da tržišna vrednost iznosi 48.000,00 dinara po m2, sud je prema površini parcele i suvlasničkom udelu prethodnika predlagača, odredio visinu novčane naknade koja pripada predlagaču, u iznosu od 25.353.840,00 dinara.

Po pitanju pasivne legitimacije, stav nižestepenih sudova da obaveza isplate naknade tereti Direkciju za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP Beograd, zasnovan je na utvrđenim činjenicama o promenama prenosom nadležnosti, prava i obaveza. To su činjenice da je zemljište u 1980. godini izuzeto u korist Opštine Čukarica za potrebe Zavoda za izgradnju grada Beograda radi izgradnje stambenog kompleksa, da je Direkcija za izgradnju i rekonstrukciju Beograda zaključila ugovor 12.12.1977. godine o ustupanju zemljišta Diplomatsko-stambenom preduzeću Beograd, da je u aneksu ugovora o ustupanju od 12.12.1997. godine navedeno da je davanje građevinskog zemljišta u nadležnosti Gradske SIZ za građevinsko zemljište i da su sva sredstva, prava i obaveze grada Beograda za finansiranje uređivanja građevinskog zemljišta prešla na Gradsku SIZ (potpisnika aneksa), a ona je prema podacima iz sudskog registra brisana usled prestanka rada i rešenjem Fi.72/95 od 11.01.1995. godine upisana je Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP Beograd, osnovana Odlukom Skupštine grada Beograda 10.11.1994. godine, koja je danom upisa preuzela imovinu, prava i obaveze u domenu delatnosti za građevinsko zemljište od Gradskog društvenog fonda za građevinsko zemljište i puteve. Drugostepeni sud je ocenio da se u konkretnom slučaju radi o pravnom sledbeništvu, te da saglasnost Direkcije da stupi u postupak nije ni potrebna.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odlučili o visini naknade i obavezi isplate. O tome je odlučeno primenom člana 41. stav 2. i člana 42. Zakona o eksproprijaciji. Pravo na naknadu ostvaruje predlagač kao naslednik pok. GG, srazmerno njegovom udelu u izuzetom zemljištu. Na ispunjenje obaveze isplate novčane naknade za izuzeto zemljište u visini tržišne vrednosi, obavezana je Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP iz Beograda.

Neosnovano se u reviziji tuženog ističe da je materijalno pravo pogrešno primenjeno.

Rešenje doneto u upravnom postupku o izuzimanju zemljišta iz poseda, predstavlja pravni osnov za ostvarenje prava na novčanu naknadu u visini koja ne može biti niža od tržišne. U konkretnom slučaju, naknada je određena u novcu prema tržišnoj ceni zemljišta, kako nalaže odredba člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („ Službeni glasnik RS“br.53/1995, „Službeni list SRJ“br.16/2001 i „Službeni glasnik RS“br.20/2009 i 106/2016). Tržišna vrednost zemljišta je utvrđena na osnovu procene nadležnog poreskog organa, u skladu sa propisanim u odredbi člana 42. stav 2. navedenog zakona. Adekvatnom naknadom obezbeđuje se ostvarenje imovinskog prava priznatog u rešenju o izuzimanju parcele iz poseda ranijih imalaca. Na taj način obezbeđuju se standardi zaštite prava. U članu 58. Ustava Republike Srbije, u stavu 1. zajemčeno je mirno uživanje imovine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona. U stavu 2. propisano je da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. U članu 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa u stavu 1. propisano je pravo vlasnika da svoju stvar drži, da je koristi i da njome raspolaže u granicama određenim zakonom. Svako je dužan da se uzdržava od povrede prava svojine drugog lica, propisuje stav 2. navedenog člana. Praksa u primeni člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, zasnovana je na stavu Evropskog suda za ljudska prava da se kod svakog oduzimanja imovine u javnom interesu mora postići ravnoteža između zahteva opšteg interesa i prava pojedinca na mirno uživanje svog vlasništa, da odsustvo naknade ili neodgovarajuća naknada kod eksproprijacije redovno predstavlja nesrazmerno mešanje države. Stav je da ako se pojedincu za oduzetu nepokretnost ne plati nikakva naknada, povreda prava na mirno uživanje imovine postoji sve do onog momenta kada dođe do uspostavljanja ravnoteže interesa, a to će u datoj situaciji biti tek kada se vlasnik odnosno sledbenik adekvatno obešteti. U konkretnom slučaju, predlagaču je određena naknada, upravo u skladu sa navedenim standardom zaštite imovinskih prava.

Vrhovni kasacioni sud je našao da bez uticaja ostaju revizijom iznete primedbe na identifikaciju izuzete parcele, što spada u domen činjenica. Takođe, nalazi da nove katastarske oznake izuzete nepokretnosti ne čini obaveznu sadržinu izreke rešenja o naknadi, te se ne razmatraju kod ocene o zakonitosti pobijanog rešenja. Podnosilac revizije ponovljeno ističe prigovor nedostatka pasivne legitimacije, koji je temeljno raspravljen. Po pitanju da revidenta tereti obaveza plaćanja naknade, razlozi su dati. Jasno je da zemljište nije izuzeto u korist i za potrebe podnosioca revizije - Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Beograd JP Beograd, koja je osnovana Odlukom Skupštine grada Beograda 10.11.1994. godine, posle niza godina od donetog rešenja o izuzimanju, ali je jasno utvrđeno da su na nju prenete obaveze, zajedno sa pravima, u oblasti građevinskog zemljišta, a to svojstvo je imala izuzeta parcela gradskog građevinskog zemljišta za koju naknada nije bila isplaćena. Drugostepeni sud je pravilno postupio kada je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom, kao i primenu materijalnog prava. Pobijana odluka je zasnovana na odgovarajućim pravnim razlozima. Revizijom izneto tiče se činjenica. To nisu razlozi koji se razmatraju u revizijskom postupku.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić