U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Branka Stanića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Damir Perić, advokat u ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu broj Gž 2956/18 od 02.10.2018. godine, u sednici veća održanoj 12.12.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu broj Gž 2956/18 od 02.10.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu broj P 417/2016 od 07.05.2018. godine obavezan je tuženi Grad Novi Sad da tužiocu isplati iznos od 9.693.199,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja pa do konačne isplate na ime naknade za 1901/2783 dela eksproprisane nepokretnosti, parcela broj .., površine od 27 ari i 83 m2 koja je upisana u list nepokretnosti broj .. KO ..., a koja u prirodi predstavlja deo ulice ... u ... u roku od 15 dana. Drugim stavom izreke je obavezan tuženi da u roku od 15 dana o svom trošku izvrši upis prava vlasništva – upis javne svojine Grada Novog Sada na eksproprisanoj nepokretnosti, a što je tužilac dužan da prizna i trpi. Trećim stavom izreke je obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka u iznosu od 392.280,85 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate u roku od 15 dana. Četvrtim stavom izreke je odbijen tužbeni zahtev tužioca za isplatu zakonske zatezne kamate na troškove parničnog postupka počev od dana presuđenja pa do izvršnosti presude.

Apelacioni sud u Novom Sadu je presudom broj Gž 2956/18 od 02.10.2018. godine, odbio kao neosnovanu žalbu tuženog i potvrdio presudu Višeg suda u Novom Sadu.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 i 55/14), pa je ocenio da je revizija tuženog dozvoljena ali da nije osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Iako je revizija formalno izjavljena i zbog bitnih povreda postupka u njoj se ne navodi u čemu se te povrede sastoje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je nasledio suvlasnički udeo od 1901/2783 dela parcele broj .. -..., njiva III klase, površine 27 ara 83 m2. Tužilac je onemogućen u vršenju vlasničkih prava jer je njegova parcela sada deo ulice ... u ..., ... . Prenos prava vlasništva nije izvršen jer nije vođen postupak eksproprijacije, te je izostala odluka nadležnog organa kojom bi bio utvrđen javni interes za eksproprijaciju i određena pravična naknada suvlasnicima, među kojima je i tužilac. U trenutku formiranja ulica parcela na kome je vlasnik tužilac po sili zakona je prešla u javnu svojinu.

Regulacionim planom naselja ... („Službeni list Grada Novog Sada broj 3/2001“) je prošireno građevinsko područje naseljenog mesta ... na prostor na kome se između ostalog nalazi i predmetna katastarska parcela broj .. KO ... . Za tu parcelu navedenim planom je delom utvrđena namena, porodično stanovanje (režim A5), a delom javna saobraćajna površina – regulacija ulice.

Visina naknade za eksproprisanu parcelu je utvrđena na osnovu nalaza veštaka koji se izjasnio na okolnosti tržišne vrednosti parcele, a u tom delu tuženi nije osporio činjenice drugim dokaznim predlozima u toku prvostepenog postupka. Visina tržišne vrednosti je 5099,00 dinara/m2, što za površinu parcele od 27 ara 83 m2 iznosi 14.190.507,00 dinara, a srazmerno suvlasničkom delu tužioca od 1901/2783, tužiocu pripada iznos od 9.693.199,00 dinara.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužilac ima pravo na traženu novčanu naknadu zbog faktički izvršene eksproprijacije navedene katastarske parcele čijeg je on prava svojine lišen radnjama tuženog kojima je tužiočeva katastarska parcela pretvorena u ulicu kao javno dobro zbog čega je tužiocu i dosuđena naknada u utvrđenoj visini tržišne vrednosti parcela na osnovu člana 41. i 42. noveliranog Zakona o eksproprijaciji.

Odredbom člana 2. stav 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“broj 72/09) je propisano da je površina javne namene, prostor određen planskim dokumentom za uređenje i izgradnju objekata javne namene i javnih površina za koji je predviđeno utvrđivanje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (ulica, trgovi, parkovi i drugo). Shodno odredbi člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“broj 72/11) dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini u smislu tog zakona se smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenje svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi, tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr. ). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajne na čijoj se teritoriji nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalazi.

U konkretnom slučaju sporno zemljište označeno kao parcela broj .. KO ... na kojoj je tužilac suvlasnik je Planom generalne regulacije naseljenog mesta ... („Službeni list grada Novog Sada“ broj27/2015“) je formirana kao samostalna i utvrđena joj je namena, odnosno planirana je javna saobraćajna površina, regulacija ulice ... u ... . U takvoj situaciji kada zemljište planskim aktom jedinice lokalne samouprave bude određeno za ulicu to zemljište od tog momenta po sili zakona postaje sredstvo u javnoj svojini. Zato tuženi ima obavezu da zemljište koje je postalo sredstvo u javnoj svojini, ekspropriše od tužioca radi njegovog privođenja nameni predviđenoj urbanističkim planom i da za to isplati odgovarajuću naknadu. Predmetno zemljište je faktički privedeno nameni predviđenoj planskim aktom s obzirom na to da se koristi kao ulica – javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima). Na taj način izvršena je faktička eksproprijacija koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Stoga, vlasnik tog zemljišta ne može da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bio osnov za isplatu novčane naknade.

Pošto je nesumljivo utvrđeno da se navedena katastarska parcela koristi kao ulica, tuženi je odgovoran i pasivno legitimisan u ovoj parnici na osnovu člana 10. stav 2. i 7. Zakona o javnoj svojini jer su ulice javno dobro u opštoj upotrebi i u svojini su jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

Po stanovištu Vrhovnog kasacionog suda tužiocu koji je lišen svog prava svojine na navedenim nepokretnostima pripada dosuđena novčana naknada u visini njene tržišne vrednosti za oduzeto mu prvo svojine na osnovu člana 1. protokola broj 1. uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima i slobodama, koja je nakon što je ratifikovana od strane naše države (2003. godine) sastavni deo našeg pravnog poretka, na osnovu člana 194. stav 4. i 5. Ustava Republike Srbije i neposredno se primenjuje. Članom 1. protokola broj 1 je predviđeno da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje svojine. Niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. U konkretnoj situaciji oduzimanje imovine nije bilo zakonito. Pored toga, Evropski sud za ljudska prava je doneo brojne presude u primeni člana 1. protokola broj 1 EKLJP koja štiti privatnu svojinu iz kojih proizilazi da se može oduzeti stvar u privatnoj svojini u opštem interes ali samo sa naknadom koja bi se ravnala tržišnoj vrednosti odnosno ako je ta stvar oduzeta i postoji, ima se vratiti vlasniku stvari. (Sarica et Dilaver.C.Turkyie, predstavka broj 11765/05, presuda od 27. maja 2010. godine).

Nisu osnovani revizijski navodi tuženog kojim osporava svoju obavezu da tužiocu isplati naknadu za eksproprisanu parcelu. Ne može se prihvatiti revizijska tvrdnja da tužilac nije dokazao da je putem faktičke eksproprijacije zemljišta od strane tuženog posredstvom svojih službi i preduzeća oduzeo državinu tužioca na predmetnom zemljištu budući da je na nesumnjiv način utvrđeno i to prema podacima JP „Zavod za izgradnju grada“ od 11.02.2015. godine da je u toku 2010. godine JKP „Put“ postavljao tucanik u ulici ... u ..., a u toku 2014. godine je popravljan tucanik i vršeno mašinsko valjanje isplaniranog tucanika u toj ulici, a iz uverenja Republičkog geodetskog zavoda, Služba za katastar nepokretnosti Novi Sad I od 23.12.2016. godine proizilazi da katastarska parcela KO .. KO ..., Opština Novi Sad, pripada ulici ... . Ove činjenice su utvrđene i na osnovu nalaza i mišljenja veštaka jer se u prirodi parcela tužioca koristi kao ulica – saobraćajnica u sastavu saobraćajne mreže naseljenog mesta. Što se tiče visine naknade koja je tužiocu dosuđena drugostepeni sud je ocenio žalbene navode tuženog koje u reviziji ponavlja, cenio je da tuženi u prvostepenom postupku nije predlagao kontrolno veštačenje, niti izvođenje nekog drugog dokaza i da se osporavanje nalaza veštaka tek u žalbi zbog toga ne mogu prihvatiti. Tuženi u reviziji ponavlja primedbe na nalaz veštaka čime se osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedba na ocenu dokaza iz člana 8. Zakona o parničnom postupku, a zbog kojih razloga se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

O troškovima postupka je odlučeno pravilnom primenom članova 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku, suprotno revizijskim navodima.

Na osnovu izloženog odlučeno je kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić