Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić, Jelice Bojanić Kerkez, Biserke Živanović i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., čiji je punomoćnik Vladimir Gajić, advokat iz ... i BB iz ..., čiji je punomoćnik Srećko Pecikoza, advokat iz ..., protiv tuženih VV, GG i DD iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Slobodan Božilović, advokat iz ..., ĐĐ i EE iz ... i ŽŽ iz ..., čiji je punomoćnik Kristina Ožegović, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4068/18 od 19.09.2018. godine, u sednici veća održanoj 29.04.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o revizija tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4068/18 od 19.09.2018. godine kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 4068/18 od 19.09.2018. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 9821/14 od 18.10.2017. godine u delu kojim je odlučeno o primarnom i eventualnom tužbenom zahtevu za utvrđenje o stvarnim pravima na nepokretnosti i o troškovima postupka i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 9821/14 od 18.10.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor presuđene stvari; stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da su tužioci AA i BB, oboje iz ..., korisnici svako sa po 1244/4518 idealnih delova kat. parcele br. ... upisane u listu nepokretnosti broj .... KO ... i da su tuženi VV, GG, DD, ĐĐ, EE i ŽŽ iz ...dužni da priznaju i trpe upis prava korišćenja u opredeljenom idealnom delu svakog od tužilaca u listu nepokretnosti ... KO ...; stavom trećim izreke, odbačen je tužbeni zahtev u delu kojim je traženo da sud naloži RGZ-SKN Savski Venac da po pravnosnažnosti presude upiše na označenoj nepokretnosti pravo korišćenja u korist tužilaca; stavom četvrtim odbijen je eventualni tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da su tužioci suvlasnici sa udelima od po 1244/4518 idealnih delova kat. parcele br. ... upisane u listu nepokretnosti br. ... KO ... i da su tuženi to dužni da priznaju i trpe upis prava svojine u opredeljenom idealnom delu svakog od Republika Srbijatužilaca; stavom petim odbačen je tužbeni zahtev u delu kojim je traženo da sud naloži RGZ-SKN Savski Venac da po pravnosnažnosti upiše pravo svojine na označenoj parceli u korist tužilaca; stavom šestim izreke obavezani su tužioci da tuženima 1, 2 i 3 reda VV, GG i DD naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 324.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 4068/18 od 19.09.2018. godine, stavom prvim izreke potvrđena je navedena prvostepena presuda u stavu drugom, trećem, četvrtom, petom i šestom izreke i žalbe tužilaca su u tom delu odbijene kao neosnovane. Stavom drugim izreke, odbačene su žalbe tužilaca protiv stava prvog izreke prvostepene presude, kao nedozvoljene. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tuženih VV, GG i DD za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci AA i BB izjavili su reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, s`tim što su predložili da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, primenom člana 404. ZPP, radi ujednačavanja sudske prakse i tumačenja prava. Navodi revizije odnose se na pravnosnažno odbijen tužbeni zahtev za traženo utvrđenje o pravima na spornoj parceli.

Primenom člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku – ZPP ("Službeni glasnik RS", br. 72/11...18/20), posebna revizija se može izjaviti zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Prema stavu 2. istog člana, ispunjenost uslova za izuzetnu dozvoljenost revizije ceni Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u ovoj pravnoj svari ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 404. ZPP, radi usaglašavanja sudske prakse po pitanju opravdanosti utvrđenja o postojanju i obimu stvarnih prava na katastarskoj parceli gradskog građevinskog zemljišta sa više izgrađenih objekata, na kojoj su kao nosioci prava korišćenja upisana pojedina lica sa određenim idealnim udelima, a vlasnici objekata upisani sa zbirnim udelom. Iz navedenih razloga, odlučeno je kao u stavu prvom izreke ovog rešenja.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP, pa je našao da je revizija osnovana u pobijanju drugostepene presude u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom, četvrtom i šestom izreke.

Presudama nižestepenih sudova odbijen je primarni tužbeni zahtev za utvrđenje da tužioci imaju pravo korišćenja u po 1244/4518 udela na kat. parc. ... i odbijen je eventualni tužbeni zahtev za utvrđenje da u istim udelima tužioci imaju pravo svojine na označenoj parceli. Presude su zasnovane na shvatanju da nema mesta traženju drugačijeg udela u pravima na predmetnoj parceli u odnosu na upisano stanje, s obzirom da su tužioci na osnovu prava vlasništva na objektima već upisani kao sukorisnici katastarske parcele koja je predmet spora i da državina većeg dela katastarske parcele od dela na koji su tužioci upisani kao sukorisnici zajedno sa ostalim korisnicima, ne može voditi sticanju prava sukorišćenja odnosno prava susvojine po osnovu redovnog održaja, a takođe ni putem teretnih pravnih poslova imajući u vidu da kod kupoprodaje pomoćnog objekta nije naveden ni realni ni idealni deo kat.parc. na kojoj se ova zgrada nalazi, odnosno nije navedena površina od 910m2, koju tužioci drže u posedu zajedno sa objektima u svojini, opredelivši tužbeni zahtev prema veličini svog ograđenog poseda, obuhvatom i te površine.

Prema relevantnim činjenicama, sporna kat. parc. ... površine 45a 18m2 upisana u LN ... KO ... odgovara ranijoj kat. parc.... koja se vodila u zk. ul. ... k.o. ... . Uknjiženi vlasnik parcele i kuće kućni broj ... u ... ulici u ... bio je sada pokojni ZZ (otac tuženih VV i DD). Rešenjem Uprave za izvršenje regulacionog plana NO Sreza Beogradskog od 10.07.1956. godine, po molbi vlasnika odobrena je deoba kat. parc. .. KO na dve parcele, i to broj .../... i .../.... Međutim, deoba nije knjižno sprovedena. Katastarska parcela se i dalje vodi kao jedinstvena u katastru nepokretnosti, kao važećoj javnoj knjizi o nepokretnostima i pravima na nepokretnostima. Raspravljanje o spornim pravima na ovoj nepokretnosti uključuje praćenje promena nastalih od vremena kada je zemljište koje je ranije bilo u privatnoj svojini postalo društvena odnosno državna svojina, te u daljem preduzimanih pravnih radnji od strane ranijeg imaoca i činjenih raspolaganja objektima i pravima na zemljištu.

Rešenjem NO Savski venac od 13.05.1960. godine utvrđeno je da je stupanjem na snagu Zakona o nacionalizaciji najamnih zgrada i građevinskog zemljišta 26.12.1958. godine, nacionalizovano i postalo društvena svojina neizgrađeno zemljište kat. parc. br. ... površine 4.450,80m2 ranijeg sopstvenika ZZ, pa je tako i upisano u zk.ul. .... ko ... kao zk. telo I kat. parc. broj ... od 4450,80m2 zemljište bez zgrade - društvena svojina i objekti kao zk. telo II i zk. telo III, a ZZ uknjižen kao nosilac prava korišćenja na zk. telu I i kao vlasnik zk. tela II i III.

Ugovorom o kupoprodaji Ov. br. .../... od 26.09.1963. godine, ZZ je prodao kupcima II i JJ tačno određeni deo nepokretnosti upisane u zknj. ul. ... KO ..., i to kuću ... broj ... opisanu kao dvosobnu kuću sa pokrivenom terasom i podrumom koja prema odobrenoj kopiji plana leži na kat. parc. .../..., levo od ulaza u parcelu, prema susednoj parceli br. .../... i prodao (ustupio) kupcima trajno pravo korišćenja placa- parcele br. .../..., njen fizički određeni deo: 20 m širine iz ... ulice počev od susedne parc. br. .../... pa prema parc. .../..., a dužine 77,73 m u pravoj liniji do susedne parc. .../..., u ugovoru iskazan kao idealni deo 1554,6/2450,8, s tim da je ugovorom regulisan način ograđivanja ustupljenog dela parcele. Rešenjem Dn. 6814/66 od 16.09.1966. godine određena je deoba nepokretnosti u zk. ul. ... ko ... u A listu na: 1) zemljište bez zgrade - zk. telo I - kat. parc. broj ... u površini od 4450,80m2; 2) zgradu bez zemljišta kao zk. telo II - kuća kbr. .. u ul. ... koja se sastoji od dvosobnog stana; 3) zgradu bez zemljišta kao zk. telo III na istoj adresi - pomoćna zgrada; te određena uknjižba da je zemljište bez zgrada društvena svojina, te ujedno određena uknjižba prava vlasništva u korist kupaca II JJ na kući kbr. ... koja se sastoji od dvosobnog stana kao zk. telu II i prava besplatnog korišćenja zemljišta koje pokrivaju zgrade i zemljišta koje služi za redovnu upotrebu zgrada u korist vlasnika zgrada i njegovih pravnih sledbenika, sve dok na tom zemljištu postoje zgrade. Kupci II JJ su uknjiženi kao vlasnici stambene zgrade.

Posle otuđenja stambenog objekta, ZZ je ostao uknjižen kao vlasnik na pomoćnom objektu upisanom kao zk. telo III, u 1965. godini pribavio je odobrenje za izgradnju na parceli .../..., u 1967. godini ishodio upis objekata u zk. ul. ...: zk. telo IV - kuća, kućni broj ... (P+1) i zk. telo V - kuća, kućni broj ... - kuća sa jednom zgradom, pa je nakon toga sa svojom decom zaključio ugovor o poklonu prava korišćenja građevinskog neizgrađenog zemljišta Ov. br. .../... od 24.07.1970. godine, kojim je kao poklonodavac preneo svojoj deci VV, KK, GG i DD u jednakim delovima pravo korišćenja na neizgrađenom delu kat. parcele ..., pri tom navedeći da parcela ima ukupnu površinu 44a i 50,80m, a da neizgrađeni deo iznosi polovinu cele parcele. Poklonoprimci su upisani kao nosioci prava korišćenja kp. ... sa po 1/8 idealnog dela, rešenjem DN. 5087/70. Parnica vođena radi utvrđenja ništavosti ovog ugovora, okončana je presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev1 2/2007 od 06.06. 2018. godine, odbijanjem tužbenog zahteva zbog nepostojanja razloga apsolutne ništavosti ugovora.

Slede dalja raspolaganja delovima nepokretnosti. Naime, ZZ kao prodavac i LL kao kupac, zaključili su ugovor o kupoprodaji nepokretnosti Ov. .../... od 16.12.1981. godine, dopunjen aneksom Ov. ..../... od 04.02. 1988.godine zaključenim sa naslednicima u međuvremenu umrlog prodavca, kako bi se kupcu omogućila uknjižba. Predmet prodaje po ovom ugovoru je prizemna kuća k.br. ... koja se sastoji od četvorosobnog stana od 94,65m2 na kat. parc. ..., o kojoj se u ugovoru navodi da je podnet zahtev za legalizaciju zbog povećane kvadrature pripajanjem šupe u stambeni prostor i pomeranjem zidova, tako da je površina kuće povećana na 155m2. U ovom ugovoru, za razliku od prethodnog, nije navedena ni površina ni idealni udeo u pravu korišćenja zemljišta parcele. U aneksu iz 1988. godine se navodi da je predmet prodaje bila kuća broj ... u ... - pomoćna zgrada upisana kao zk. telo III na kat. parc. 443, koja služi za stanovanje i pretvorena je u stambeni objekat po označenim rešenjima organa uprave, sa pravom korišćenja izgrađenog građevinskog zemljišta koje je društvena svojina. Osnovom ugovora i aneksa, kupac LL se uknjižio kao vlasnik navedenog objekta.

Tužioci AA i BB su kupili objekte na adresi ... ... . Po kupoprodajnom ugovoru od 10.09.2004. godine Ov. .../.. LL kao knjižni vlasnik zk. tela III prodao je tužiocima kuću k. br. ... u ulici ..., koja se sastoji od četvorosobnog stana i dogradnjom je povećana, za kupoprodajnu cenu od 460.000 evra. Po kupoprodajnom ugovoru Ov. .../... od 12.08.2005. godine LJLJ kao knjižni vlasnik zk. tela II prodao je tužiocima kuću na istoj adresi, koju je nasledio, s tim da je u ugovoru navedeno da se predmet prodaje nalazi na jedinstvenoj kat. parc. ... na kojoj se nalaze još dve zasebne kuće na brojevima ... i ..., a da se kuća uknjižena kao zk. telo II nalazi na delu te parcele u površini od oko 17 ari koju nesmetano drži u posedu i koristi prodavac i da je on podneo zahtev za legalizaciju adaptiranog i rekonstruisanog potkrovlja u kući koja je predmet prodaje i postojećeg dvorišnog objekta pored bazena na delu kat. parcele koji koristi, kao i da tako opisani predmet prodaje kupcima prodaje za 700.000 evra. Ugovori su izvršeni. Tužioci su u posedu objekata i ograđenog dela parcele. Na osnovu Odobrenja za izgradnju i upotrebu objekta od 25.08.2007. godine, tužiocima su odobreni izvedeni radovi na rekonstrukciji i dogradnji kuće k. br. ... u ul. ... u objekat Po+P+Pk, kao i prizemnog pomoćnog objekta od 50m2 i otvorenog bazena. Na legalizovanim objektima tužioci su upisani kao suvlasnici u po ½ dela.

Stanje u prirodi u pogledu postojećih objekata i ograđenosti poseda delova sporne katastarske parcele sa objektima u svojini upisanih vlasnika objekata na njoj, prikazano je u skici koja čini sastavni deo izveštaja geometra, kojim se dokazom prvostepeni sud koristio kod utvrđenja o površinama zemljišta uz upisane objekte u državini vlasnika objekata. U izveštaju geometra prikazana je kat. parc. br. .... površine 4518m2, sa pozicijom objekata na njoj i ograđenosti po vertikali, i to počev od susedne kat. parc. 20453/2 prvi deo sporne parcele sa objektom broj ... kućom tužilaca i površinom od 910m2 ograđenog prostora po vertikali, zatim središnji deo sporne parcele sa objektima u svojini tužilaca broj ... kuća, broj .. pomoćna zgrada i broj ... bazen unutar ograđene površine od 1578 m2 (zajedno sa prvim delom 2488 m2). Preostala površina parcele iznosi 20a 30m2, na njoj se nalazi objekat broj ... porodična stambena zgrada na adresi ... ..., u suvlasništvu MM, ĐĐ, ŽŽ, NN i EE, sa određenim udelima u pravu svojine na objektu.

Prema stanju u katastru, sporna kat. parc. ... upisana je LN ... KO .... U pitanju je gradsko građevinsko zemljište pod zgradom i drugim objektima, zemljište uz zgradu i drugi objekat i voćnjak prve klase. Zemljište je u državnoj svojini RS, a objekti kojih ima 5 su u privatnoj svojini. Ukupna površina parcele iznosi 45a 18m2. Kao nosioci prava korišćenja na zemljištu upisani su u obimu udela u po 1/8 DD, VV, GG i KK, a u 4/8 vlasnici objekata upisani u V. listu - 1. deo, ..., .... ... . Pri tom, kao vlasnici objekata u V. Listu upisana su sledeća lica: objekta broj ... porodična stambena zgrada u ulici ... ... susvojina MM, ĐĐ i EE u po 2/12 dela, ŽŽ u 3/12 dela i NN u 3/12 dela, objekata broj ... i ... dve porodične stambene zgrade u ulici ... ... svojina tužilaca AA i BB u po ½ dela, objekat ... pomoćna zgrada i objekat ... bazen takođe u susvojini tužilaca. Na postojećim objektima nema svojine ni susvojine tuženih VV, GG i DD.

Stanje upisa prava u listu nepokretnosti ... KO ... govori u prilog potrebe da se u parnici rasprave sporna pitanja postojanja, vrste i obima prava na predmetnoj parceli. Očigledno postoji nesklad između stanja upisanog prava korišćenja, delom u opredeljenim udelima ... i delom u zbirnom udelu ostalih, sa stanjem u prirodi i pravima vezanim za svojinu na objektima. U ovom slučaju, pravo korišćenja katastarske parcele je sporno po nastanku, postojanju i obimu , te se kao imovinsko pravo ono ima raspraviti u parnici, shodno članu 1. Zakona o parničnom postupku.

U pobijanoj presudi drugostepeni sud navodi da tužbenim zahtevom nije traženo utvrđenje prava korišćenja u merama i granicama ograđenog dela parcele u posedu tužilaca. To je tačno, ali ne predstavlja prepreku tome da se u parnici raspravi sporno pitanje da li i kakvim pravima na parceli raspolažu lica koja su upisana kao nosioci prava korišćenja na zemljištu. I to, prateći sled od lica u čiju korist je raniji imalac sada pok. ZZ raspolagao glavnim objektom teretnim ugovorom u 1963. godini, njegovih daljih pravnih poslova putem kojih su u prirodi izvršene promene i činjena dalja raspolaganja, kao zaključenje ugovor o poklonu neizgrađenim delom zemljišta u 1970. godini i otuđenje drugog objekta u 1981.godini, do razjašnjenja okolnosti o upisu treće stambene zgrade na istoj parceli. Da li je posle svih nastalih promena ostalo neizgrađenog zemljišta sa pravom korišćenja upisanih poklonoprimaca, ostalo je neispitano, a bitno je za odluku o postavljenom zahtevu za utvrđenje i trpljenje knjižne promene, od koje zavisi ostvarenje daljih prava tužilaca i drugih upisanih vlasnika objekata izgrađenih na spornoj katastarskoj parceli koja se i dalje knjižno vodi kao jedinstvena.

Nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev, zauzimajući stanovište o nepostojanju osnova za traženo utvrđenje opredeljenog udela tužilaca u pravu korišćenja na parceli čiji deo tužioci koriste zajedno sa objektima u svojini, kao fizički ograđen, bez upuštanja u ocenu o pasivnoj legitimaciji. Tužbeni zahtev za utvrđenje obima prava tužilaca na spornoj parceli gradskog građevinskog zemljišta, upravljen je prema tuženima od kojih tuženi od 1 do 3 imaju upisan udeo od po 1/8 u pravu korišćenja, a vlasnici objekata imaju upisan zbirni udeo u 4/8 prava korišćenja. Posle donošenja Zakona o planiranju i izgradnji kojim se dozvoljava konverzija prava korišćenja zemljišta, institut održaja može se po analogiji primeniti i na pravo korišćenja. Putem održaja pravo korišćenja se može steći na celoj stvari ili realnom delu stvari, ako su ispunjeni uslovi državine određenog kvaliteta i trajanja, shodno članu 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Primena instituta održaja nije spojiva sa traženjem utvrđenja idealnog udela u pravu korišćenja na napokretnosti. Ovde se, međutim, raspravlja o pravima zasnovanim na punovažnim ugovorima o prometovanju pojedinim delovima nepokretnosti. Na osnovu pravnog posla koji je u celosti izvršen, kao i građenjem u skladu sa zakonom, prava se stiču prema opštim pravilima propisanim u Zakonu o osnovama svojinskopravnih odnosa. Prava stečena teretnim pravnim poslovima i izgradnjom uz prethodno ili naknadno pribavljeno odobrenje, uživaju zaštitu. Takva prava nastaju kada se zajedno sa svojinom na objektu prenosi i pravo korišćenja zemljišta. To je slučaj bio sa ugovorom kojim je ZZ otuđio stambenu zgradu i ustupio tačno određeni deo parcele kupcima u 1963.godini, uz ugovoreno ograđivanje duž ustupljenog (77,73x20m=1.554,60 m2), koristeći se podbrojem kat. parc. .../... iz prethodno ishođene preparcelacije koja zemljišnoknjižno nije bila sprovedena, ali je dejstvo proizvela. Zato je važno utvrditi i ceniti kojih su površina i pozicija bile građevinske parcele ..../... i .../.... Kakvu je dogradnju ZZ u daljem izveo nije utvrđeno, kao ni kojom je konkretno površinom neizgrađenog zemljišta raspolagao u vreme kada je u korist svoje dece zaključio ugovor od 24.07.1970. godine. Taj ugovor kao dozvoljeni pravni posao u smislu člana 5. stav 1. Zakona o određivanju građevinskog zemljišta u gradovima i naseljima gradskog karaktera („Sl. List SFRJ“ br. 5/68) poslužio je za upis prava korišćenja njegovih pravnih sledbenika u po 1/8 dela na kat. parc tada površine 44a 50,80 m2. Tim ugovorom preneto je samo pravo korišćenja neizgrađenog zemljišta. Zato je važno utvrditi da li je površina neizgrađenog zaista odgovarala onom što je u ugovoru navedeno, imajući u vidu prethodno ustupljeni deo uz otuđeni stambeni objekat, izvedenu gradnju opisanu kao pretvaranje pomoćnog objekta zk. tela III u stambeni sa dogradnjom, prethodno izvršena deobu na parc. .../... i .../... koja u zk. ul. nije sprovedena i nastanak zk. tela IV i V, konkretno koji je deo parcele u stvarnosti predstavljao neizgrađeno zemljište preneto poklonoprimcima. Nije utvrđeno ni koji je deo parcele sa objektom prodatim LL ustupljen tom kupcu, sa kojim je ZZ zaključio ugovor o kupoprodaji u 1981. godini a njegovi naslednici aneks ugovora u 1988. godini. Pre svega, kao sporno javlja se pitanje da li su i u kojem obimu održana prava upisana po ugovoru o poklonu učinjenom od strane ranijeg imaoca, imajući u vidu da je on delovima nepokretnosti raspolagao punovažnim ugovorima u korist kupaca uz naknadu, teretnim ugovorima i besteretnim u korist svoje dece.

U vidu treba imati da je pomenuti Zakon o određivanju građevinskog zemljišta u gradovima i naseljima gradskog karaktera, regulisao promet građevinskog zemljišta, na način da je članom 5. stav 1. dozvolio da raniji imalac kao nosilac prava korišćenja ovim svojim pravom može raspolagati u korist svojih potomaka, odredbama člana 6. i 7. izričito propisao da je pravo prometa građevinskog zemljišta vezano za postojanje zgrade, te isključio samostalni prenos prava korišćenja zemljišta; da je nakon Ustava iz 1974. godine donet Zakon o građevinskom zemljištu(„Službeni glasnik SRS“ br. 32/75) koji je odredbama člana 3. i 13. razlučio šta se smatra izgrađenim i neizgrađenim građevinskim zemljištem. Kao izgrađeno građevinsko zemljište po ovom zakonu smatraju se građevinske parcele, odnosno kompleksi zemljišta na kojima su izgrađeni objekti namenjeni za trajnu upotrebu, a kao neizgrađeno zemljište smatraju se građevinske parcele odnosno kompleksi zemljišta na kojima nisu izgrađeni objekti ili su podignuti privremeni i pomoćni objekti.

U konkretnom slučaju, prvo je od strane ranijeg imaoca prodata stambena zgrada kao zk.telo II i sa njom kupcima ustupljen tačno određeni deo zemljišta parcele, zatim je srodnicima poklonjeno neizgrađeno zemljište neutvrđene površine, potom je prodat stambeni objekat kom je u međuvremenu pripojen pomoćni objekat koji je činio zk.telo III. To znači da su prodati trajni objekti i u dozvoljenom prometu preneto pravo svojine na ovim izgrađenim objektima. Uz prvi otuđeni stambeni objekat opredeljeno je i preneto pravo korišćenja zemljišta u tačno određenom delu. Kod prodaje drugog otuđenog stambenog objekta (ranije pomoćnog) u ugovoru se pominje da je preneto i pravo korišćenja zemljišta, ali nije određeno koji se deo zemljišta ustupa kupcu. Prenosom prava svojine na zgradi izgrađenoj na zemljištu na kome vlasnik zgrade nema pravo svojine, već samo pravo korišćenja, prenosi se i pravo korišćenja na zemljištu na kome se zgrada nalazi, kao i na zemljištu koje služi za redovnu upotrebu zgrade. Preneto pravo korišćenja zemljišta zajedno sa objektom, ugovorom može biti definisano, a može i neformalnim sporazumom biti manifestovano, predajom u posed. Zato se uzimaju u obzir činjenice o uspostavljenom režimu korišćenja zemljišta od prodaje zgrade i o držanju lica koja su bila upisana kao nosioci stvarnih prava na nepokretnosti. Posebno, ako sticalac objekta izvodi dalju gradnju na zemljištu uz kupljeni objekat, bez uznemiravanja s bilo čije strane. Analogno pravilu da ako protivljenja gradnji nije bilo u prekluzivnom roku od tri godine od dana završetka izgradnje građevinskih objekata, prava drugih lica na zemljištu se gase. Rešavanje spornih imovinsko pravnih odnosa uključuje primenu i ovih pravila. Sud je dužan da podrobno ispita činjenice u nastojanju da se prava ne uskrate ukoliko uslova ima da se prava uživaju u meri koja odgovara realnom stanju i nastalim promenama. Zato pažnju treba posvetiti pitanju obuhvata parc. .../.... i .../... u vreme otuđenja objekata zk. tela II i III i kod ponovnog odlučivanja ceniti u kom obimu prava postoje i na strani kojih lica. Ovo se primarno odnosi na pravo korišćenja zemljišta, jer od tog prava zavisi ostvarenje prava na konverziju, prema važećem Zakonu o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 72/2009...52/2021) ili podnošenja drugih zahteva uz ispunjen osnovni uslov da su rešeni sporni imovinsko pravni odnosi.

Imajući u vidu da nižestepeni sudovi zbog pogrešne primene materijalnog prava nisu cenili značaj činjenica o ustupanju prava korišćenja pri raspolaganju objektima, kao ni okolnosti o promenama nastalim dogradnjom i izgradnjom, to znači da je na taj način činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, zbog čega je Vrhovni kasacioni sud na osnovu člana 416. stav 2. ZPP ukinuo nižestepene presude u pobijanom delu po primarnom i eventualnom tužbenom zahtevu i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će utvrditi činjenično stanje imajući u vidu primedbe iz ovog rešenja, a potom doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić