Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 365/21 od 05.11.2021. godine odbijene su, kao neosnovane žalbe tužilje protivtužene AA, tužioca BB, oboje iz ... i tuženih- protivtužilaca VV iz ... i GG iz ..., kao neosnovane i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kraljevu, Sudska jedinica u Vrnjačkoj Banji P.br. 487/20 od 04.10.2022. godine i odbijeni su zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova drugostepenog postupka, kao neosnovani.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011….18/2020), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužilaca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U prvostepenom postupku je odlučeno o prigovoru stvarne nenadležnosti osnovnog suda, a u postupku pred drugostepenim sudom nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, u vezi člana 396. istog Zakona, na koju se revizijom ukazuje, jer je drugostepeni sud u obrazloženju pobijane presude ocenio žalbene navode tužilaca kojima osporavaju stvarnu nadležnost. Navode u reviziji kojima se ukazuje da je u postupku učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovog razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, majka tužilaca, sada pok. DD je bila vlasnik kp. br. .../... KO ... i objekta na toj parceli. Rešenjem Odeljenja za planiranje i izgradnju od 30.09.2007. godine njoj je odobreno rušenje postojećeg objekta na parceli i izgradnja novog, spratnosti S+P+2 (suteren, prizemlje i dva sprata). Ona je potom sa tuženim VV i sada pok. ĐĐ (pravnim prethodnikom tužene GG), zaključila ugovor o zajedničkoj izgradnji Ov .../... od 25.09.2007. godine, kojim je predviđeno rušenje starog objekta i izgradnja stambene zgrade na parceli sada pok. DD zajedničkim sredstvima i predviđeno da pok. DD ulaže kat.parcelu .../... KO ..., a suinvestitori VV i ĐĐ ulažu novčana sredstva u visini koja su potrebna za kompletnu izgradnju predmetnog objekta do završetka radova po sistemu „ključ u ruke“. Poslove oko projektovanja, izgradnje, nabavke materijala, građenja, izrade projekta, dokumentacije, nadzora, dobijanja građevinske dozvole i svih drugih davanja, taksi, priključenja na sve mreže, dobijanja upotrebne dozvole snose suinvestitori VV i ĐĐ. Srazmerno ulaganjima, a po okončanju izgradnje objekta, suinvestitoru sada pok. DD bi u svojinu pripali stan br. ..., površine 77,53 m2, stan br. ... površine 25,91 m2, stan br. ..., površine 69,81 m2, garaža u suterenu i ostave br. ... i ..., a ostatak bi pripadao VV i ĐĐ. Prema odredbama ugovora, radovi su trebalo da otpočnu najkasnije 15.10.2007. godine, rok izgradnje je bio 15 meseci, s tim da se rok može produžiti samo iz razloga predviđenih zakonom i sporazumom ugovarača, a ugovarači su dužni da ugovaraču DD plaćaju zakupninu za odgovarajući stan od dana njenog iseljenja iz stambenog objekta do dana preseljenja u stan koji bude dobila u novoizgrađenom objektu. Potvrdom Odeljenja za planiranje i izgradnju od 14.11.2007. godine potvrđena je prijava početka izvođenja građevinskih radova na objektu, a po građevinskoj dozvoli od 03.09.2007. godine.

Kako je u toku gradnje odstupljeno od građevinske dozvole glavnog projekta, suinvestitori su održali sastanak 12.05.2009. godine na kom su konstatovali, a na osnovu projekta izvedenog stanja da su izmenjene površine stanova broj ..., ..., ... i ... koji stanovi treba da pripadnu suinvestitoru DD nakon okončanja gradnje, i dogovorili da sada pok. DD od ukupne površine tavanskog dela objekta pripadne 17% kao naknada za ustupljeno građevinsko zemljište. Potom je između suinvestitora 14.05.2010. godine zaključen prvi aneks ugovora o zajedničkoj izgradnji Ov .../..., a u cilju efikasnije realizacije osnovnog ugovora o zajedničkoj izgradnji, sve na osnovu zapisnika sa sastanka investitora od 12.05.2009. godine. Prema ovom aneksu suinvestitoru sada pok. DD, umesto posebnih delova objekata koji su trebalo da joj pripadnu po osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji od 25.09.2007. godine, određeno je da joj pripadnu u svojinu i državinu stanovi bliže opisani u aneksu. Ovim aneksom osnovni ugovor izmenjen je i u pogledu roka završetka radova, tako što je ugovoreno da se radovi završe do 01.10.2010. godine i ugovorena je ugovorna kazna- da se, ukoliko radovi ne budu do tog roka završeni, ugovarači VV i ĐĐ obavezuju da DD na ime kašnjenja u završetku objekta solidarno za svaki mesec zakašnjenja plaćaju 1.000 evra. Dana 30.09.2013. godine između saugovarača sada pok. DD, VV i tužene GG, kao pravnog sledbenika suinvestitora ĐĐ, održan je sastanak na kome su ugovarači utvrdili površine svih stanova prema projektu izvedenog stanja, saglasili se sa istim, kao i sa projektom izvedenog stanja i zaključili drugi aneks ugovora o zajedničkoj izgradnji Ov .../... i utvrdili površine stanova koji im pripadaju, s tim da konkretno sada pok. DD pripada u svojinu i državinu stan br. ..., površine 34,03 m2, stan br. ... površine 78,72 m2, stan br. ... površine 28,19 m2, stan br. ... površine 71,91 m2 i stan br. ... površine 40,77 m2.

Odlučujući o zahtevu za legalizaciju podnetom 11.03.2010. godine od strane sada pok. DD, Služba za urbanizam, ekološke i imovinsko-pravne poslove Opštine Vrnjačka Banja donela je rešenje o ozakonjenju 23.05.2016. godine, pa je ozakonjen stambeni objekat za kolektivno stanovanje- zgrada br. ... na kp. br. .../..., gabarita u osnovi 328 m2, spratnosti Su + Pr + 2S + Pk investitora DD i tuženih- protivtužilaca, uz konstataciju da objekat nije u potpunosti završen, i to u delu arhitektonskih i elektroinstalaterskih radova. Na osnovu navedenog rešenja izvršen je upis prava svojine u katastru nepokretnosti. Stanovi br. ... i ... su u katastru nepokretnosti upisani kao vlasništvo tužioca BB. Pokojna DD je ugovorom o doživotnom izdržavanju, zaključenim i overenim pred Opštinskim sudom u Kraljevu, Sudska jedinica Vrnjačka Banja, u predmetu R3 728/13 od 25.11.2013. godine, raspolagala stanovima br. ... i ... u korist tužilje AA, kao davaoca izdržavanja, pa su stanovi ... i ... u katastru nepokretnosti upisani kao vlasništvo tužilje- protivtužene AA. Ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti Ov br. .../... od 23.12.2013. godine pok. DD je stan br. ... prodala kupcima EE i ŽŽ, pa je ovaj stan u katastru nepokretnosti upisan kao njihovo vlasništvo, a na tužene-protivtužioce su upisani preostali stanovi u spornoj zgradi (19 stanova).

Sada pok. DD stanovi ..., ..., ... i ... su predati u maju 2011.godine, a za period od 01.10.2010. godine sve do maja 2011. godine plaćena je ugovorna kazna u iznosu od 7.000 evra, dok je stan br. ... predat u januaru 2019. godine, koji je tužilja-protivtužena AA otuđila ZZ.

Stan br. ... u potkrovlju upisan je u katastru nepokretnosti sa neto površinom od zaokruženo na 41 m2, po rešenju o ozakonjenju od 23.05.2016. godine, i zaključku o ispravci tehničke greške u istom od 23.06.2016. godine, u kome je neto površina ovog stana 40,77 m2, a redukovana površina merena do visine od 150 cm – 21,41 m2. Prema nalazu i mišljenju veštaka građevinske struke Živojina Milenkovića, koji je merenje na licu mesta izvršio nakon što su u predmetnom stanu br. ... u potkrovlju obavljeni svi unutrašnji radovi, neto površina istog iznosi 39,27 m2, dok redukovana korisna površina, (površina podova projektovana od visine zaklona 1,5 m) iznosi 26,06 m2. Po nalazu istog veštaka tržišna vrednost ovog stana po m2 iznosi 94.000,00 dinara.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo iz odredbi Zakona o obligacionim odnosima navedenim u obrazloženjima svojih presuda, i ocenili da tužbeni zahtev nije osnovan, a za svoje odluke dali su dovoljne i jasne razloge koje prihvata i Vrhovni kasacioni sud.

Neosnovano se navodima revizije osporava pravilna primena materijalnog prava.

Po svojoj prirodi, ugovorna kazna je novčani iznos ili druga materijalna korist unapred ugovorom određena, koju je jedna strana obavezna isplatiti, odnosno obezbediti drugoj strani za slučaj da ne ispuni svoju obavezu, ili ako zadocni sa njenim ispunjenjem. Poveriočeva prava propisana su u odredbi člana 273. Zakona o obligacionim odnosima tako da ukoliko je ugovorena kazna za slučaj zadocnjenja sa ispunjenjem ugovorne obaveze (što je konkretno slučaj), poverilac ima pravo na istu samo u slučaju da je dužnik ispunio svoju obavezu sa zakašnjenjem, pod uslovom da je poverilac primio ispunjenje zakasnele obaveze i da je bez odlaganja izričito saopštio dužniku da zadržava svoje pravo na ugovornu kaznu zbog zadocnjenja, kako je to propisano odredbom čl. 273. st. 5. ZOO.

U konkretnom slučaju, suinvestitori su, budući da je odstupljeno od građevinske dozvole glavnog projekta, aneksom ugovora o zajedničkoj izgradnji od 14.05.2010. godine definisali, a na osnovu projekta izvedenog stanja, da sada pok. DD, umesto posebnih delova objekata koji su trebalo da joj pripadnu po osnovu ugovora o zajedničkoj izgradnji od 25.09.2007. godine, pripadnu u svojinu i državinu stanovi broj ..., ..., ..., ... i ... određene površine. Istovremeno je osnovni ugovor izmenjen i u pogledu roka završetka radova, tako što je ugovoreno da se radovi završe do 01.10.2010. godine i predviđena ugovorna kazna - da će ugovarači VV i ĐĐ za slučaj kašnjenja u završetku objekta solidarno DD za svaki mesec zakašnjenja plaćati 1.000 evra. Pravnom prethodniku tužilaca pok. DD su stanovi br. ..., ..., ... i ... predati u maju 2011.godine, kada joj je za period zadocnjenja u ispunjenju ugovorne obaveze, od 01.10.2010. godine do maja 2011. godine, isplaćena ugovorna kazna u ukupnom iznosu od 7.000 evra. Iako je stan br. ... predat u januaru 2019. godine, dakle posle proteka ugovorenog roka, tužioci neosnovano potražuju isplatu ugovorne kazne zbog zadocnjenja u ispunjenju obaveze predaje tog stana broj (iznos od 1.000 evra mesečno za period od 01.06.2011. godine do 31.12.2018. godine), jer pok. DD u maju 2011. godine, kada je primila u državinu 4 od 5 stanova i kada joj je za stanove ..., ..., ... i ... isplaćena ugovorna kazna, nije bez odlaganja saopštila dužnicima da zadržava svoje pravo na ugovorenu kaznu zbog zadocnjenja u predaji stana broj ..., što je u smislu odredbi Zakona o obligacionim odnosima bitan uslov za ostvarenje ovog prava.

Stoga je, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, primopredajom stanova ..., ..., ... i ... i isplatom ugovorne kazne za period zadocnjenja u ispunjenju, svrha ugovorne kazne da osigura izvršenje ugovora izgubila značaj, jer je ugovor u pretežnom delu ispunjen, a u odsustvu dokaza da je sada pok. DD nedvosmisleno izrazila svoju volju na zadržavanje prava na ugovornu kaznu do primopredaje stana ..., ona i njeni pravni sledbenici su izgubili pravo da naknadno potražuju ugovornu kaznu kao unapred ugovorenu naknadu štete, zbog zadocnjenja u predaji tog stana.

Pravilan je zaključak nižestepenih sudova da nije osnovan ni tužbeni zahtev za isplatu naknade na ime manje izgrađene neto-korisne površine stana br. ..., u odnosu na površinu predviđenu ugovorom o zajedničkoj gradnji od 25.09.2007. godine i aneksom ugovora od 30.09.2013. godine. Ugovorom o zajedničkoj gradnji od 25.09.2007. godine, na osnovu dobijene građevinske dozvole, nije ni predviđena izgradnja stanova u potkrovlju već je naknadno odstupljeno od građevinske dozvole glavnog projekta , pa je prvim aneksom ugovora od 14.05.2010. godine predviđeno da pok. DD pored stanova br. ..., ..., ... i ... pripadne i 17% od ukupne površine tavanskog dela objekta. Drugim aneskom ugovora od 30.09.2013. godine, zaključenim nakon što su se ugovorači saglasili oko površine svih stanova prema projektu izvedenog stanja, predviđeno je da pok. DD, pripadne stan broj ... u potkrovlju objekta površine 40,77 m2, bez određivanja da li se radi o ukupnoj ili redukovanoj površini stana, tj. mereno do visine od 1,5m. Kako je prema rešenju o ozakonjenju i podacima iz katastra nepokretnosti ukupna neto površina stana br. ... - 40,77 m2, koja površina je u skladu sa aneksom od 30.09.2013. godine, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da su ugovarači ugovorili površinu stana kao ukupnu, a ne kao redukovanu površinu i da zahtev za isplatu naknade na ime manje površine nije osnovan, tim pre što ta površina odgovara ugovorenom procentu ukupne površine tavanskog dela objekta.

U reviziji se ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, a drugostepeni sud je u obrazloženju pobijane presude ocenio sve žalbene navode tužilaca koji su bili od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi. Odluka o tužbenom zahtevu je doneta pravilnom primenom materijalnog prava, za koju su dati dovljni i jasni razlozi, koje u svemu kao pravilne prihvata i ovaj sud, pa se navodima revizije ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude. Revizija osporava i pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog čega se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić