Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 2458/2015
11.05.2016. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića i Lidije Đukić, članova veća, u parnici tužioca D.S. iz N., koga zastupa punomoćnik M.S., advokat iz N., protiv tuženog Grada Niša, koga zastupa Gradsko javno pravobranilaštvo, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 1239/15 od 17.09.2015. godine, u sednici veća od 11.05.2016. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 1239/15 od 17.09.2015. godine u odnosu na stav 1. izreke.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Nišu P 3065/15 od 02.04.2015. godine, u stavu 1. izreke, usvaja se tužbeni zahtev tužioca pa se obavezuje tuženi da po osnovu faktički izuzetog zemljišta u površini od 1.067m² od kp. ... u KO D.V. naknadi tužiocu iznos od 5.125.868,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja pa do isplate sve u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja, a odbija se zahtev u delu tražene zakonske zatezne kamate od dana podnošenja tužbe do presuđenja kao neosnovan. U stavu 2. izreke, obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova postupka isplati 663.358,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu presude pod pretnjom izvršenja, a odbijen je zahtev u delu tražene kamate počev od dana donošenja presude pa do isplate kao neosnovan.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 1239/15 od 17.09.2015. godine, u stavu 1. izreke, odbija se kao neosnovana žalba tuženog i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Nišu P 3065/15 od 02.04.2015. godine u delu stava 1. izreke za iznos naknade od 4.944.478,00 dinara sa dosuđenom zakonskom zateznom kamatom i u obavezujućem delu stava 2. izreke kojim je odlučeno o troškovima spora. U stavu 2. izreke, preinačuje se ista prvostepena presuda u delu stava 1. izreke, te se odbija tužbeni zahtev tužioca u delu kojim je tražio da se tuženi obaveže da tužiocu po osnovu faktički izuzetog zemljišta naknadi iznos preko dosuđenog, a do traženih 5.125.868,00 dinara odnosno za iznos od 181.390,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 02.04.2015. godine do isplate. U stavu 3. izreke odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude i to u odnosu na stav 1. izreke, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući drugostepenu odluku u pobijanom delu na osnovu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik kp. broj ... u površini od 51,12 ari koja se nalazi u Potezu zvanom T.š. po kulturi njiva četvrte klase sa površinom od 45,62 ara i veštački stvorenim neplodnim zemljištem u površini od 5,50 ari a sve upisano u list nepokretnosti broj 1456 za KO D.V.. Ova parcela je obuhvaćena odlukom o određivanju gradskog građevinskog zemljišta Grada Niša iz 1996. godine kada je ušla u reon gradskog građevinskog zemljišta ali bez promene režima prava svojine. Preko dela ove parcele izgrađen je put pri čemu je asfaltom obuhvaćeno 542m², 386m² zahvaćeno je nasipanim delom puta sa severoistočne strane pored asfaltnog kolovoza dok je površina od 139m² putno zemljište sa zapadne strane ovog kolovoza odnosno ukupno je na taj način obuhvaćena površina od 1.067m² tužiočeve parcele. Put je izgrađen na inicijativu građana a radove je izvodio Fond za nekategorisane puteve. O izuzimanju zemljišta iz poseda tužioca kao njegovog vlasnika nikada nije vođen postupak niti je doneto rešenje, a za oduzeto zemljište tužiocu nije utvrđena niti isplaćena naknada. Nižestepeni sudovi su zaključili da se radi o faktičkom izuzimanju zemljišta iz poseda tužioca kao njegovog vlasnika, te da se za isto tužiocu mora utvrditi naknada po pravilima koje utvrđuje Zakon o eksproprijaciji. S tim u vezi pribavljen je podatak od Poreske uprave koja je izvršila procenu spornog zemljišta kao građevinskog, a u postupku je obavljeno i veštačenje preko veštaka poljoprivredne struke istog zemljišta kao poljoprivrednog. Sudovi su zaključili da se naknada mora odrediti prema proceni Poreske uprave pa je imajući u vidu zauzetu površinu i procenu Poreske uprave od 4.804,00 dinara po m², tužiocu je naknada na taj iznos utvrđena. Međutim, kako je u toku ove parnice pravnosnažnom odlukom suda tužiocu već određena naknada za isto zemljište kao poljoprivredno u iznosu od 181.390,00 dinara, to je drugostepeni sud u tom smislu preinačio prvostepenu odluku tako što je za taj iznos smanjio dosuđenu naknadu.

Pravilno su zaključili nižestepeni sudovi da zbog toga što je tužiocu faktički oduzeto zemljište i privedeno nameni zbog koje se ono sada koristi kao da je dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini po članu 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini (''Službeni glasnik RS'' 72/2011) tužiocu pripada naknada koja se određuje po pravilima utvrđenim Zakonom o eksproprijaciji. Sudovi su takođe, pravilno našli da se naknada za oduzeto zemljište ne može utvrđivati kao da se radi o poljoprivrednom zemljištu, kako to smatra revizija, već kao da se radi o građevinskom zemljištu bez obzira na to da li se u momentu faktičkog oduzimanja radilo o poljoprivrednom zemljištu. Odredbom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji (''Službeni glasnik RS'' 53/95...20/09) je predviđeno da se visina naknade u novcu za eksproprisanu nepokretnost određuje po tržišnoj ceni prema okolnostima u momentu zaključivanja sporazuma u visini naknade, a ako sporazum nije postignut prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi. Prema izveštaju Poreske uprave koji se nalazi u spisima predmeta sporna nepokretnost se nalazi u trećoj građevinskoj zoni Grada Niša, a na tržišnu vrednost nepokretnosti uticali su korektivni elementi kao što su infrastrukturna opremljenost, blizina saobraćajnice, blizina objekata škola itd. U tom izveštaju Poreska uprava zemljište tretira kao uređeno građevinsko zemljište s tim što napominje da tržišna vrednost neuređenog građevinskog zemljišta se umanjuje za troškove uređenja istog. Veštak poljoprivredne struke, koji je utvrđivao vrednost iste nepokretnosti, iako se nesporno radi o građevinskom zemljištu, a na čiji nalaz se poziva revizija, zemljište tretira kao neuređeno i za razliku od Poreske uprave koja vrednost zemljišta procenjuje na 4.804,00 dinara po m² utvrđuje njegovu vrednost od 1.725,00 dinara po m². Međutim, nižestepeni sudovi s pravom nisu svoje odluke zasnovali na ovom nalazu veštaka već na proceni Poreske uprave. To je pravilno ne samo zbog odredbe člana 42. stav 2. Zakona o eksproprijaciji, kojom je predviđeno da procenu tržišne cene vrši organ uprave nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima već i zbog toga što i sam veštak poljoprivredne struke u svom nalazu naveo da on ne može da utvrđuje vrednost uređenog gradskog zemljišta. Inače procena Poreske uprave je najniži iznos na koji se naknada za oduzeto zemljište može utvrđivati. S obzirom da se sporna nepokretnost nalazi u zoni uređenog građevinskog zemljišta i da je naknada tužiocu određena u skladu sa procenom Poreske uprave za takvo zemljište, uz umanjenje iznosa koje je tužilac po ranijoj pravnosnažnoj odluci primio, proizilazi da su nižestepeni sudovi u konkretnom slučaju pravilnom primenom materijalnog prava doneli na zakonu zasnovane odluke. Površina zauzetog zemljišta, što revizija takođe dovodi u sumnju, utvrđena je izveštajem veštaka geometra pri čemu je uračunat ne samo deo koji je pod asfaltom već i ostalo zemljište koje čini tzv. putni pojas.

Kako se ni ostalim navodima iz revizije ne dovodi u sumnju pravilnost nižestepene odluke, to je i odlučeno kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.