U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi je dana 18.01.2016. godine sa Fondom za razvoj Republike Srbije zaključio Sporazum o regulisanju dospelih obaveza broj ... i obavezao se da će uredno ispuniti potraživanja koja Fond ima prema korisnicima kredita, Privrednom društvu „Jarčujak - promet“ doo iz Kraljeva za odobreni kredit u iznosu od 50.000.000,00 dinara i Privrednom društvu „Vojvoda Prijezda“ iz Stalaća za odobren kredit u iznosu od 40.000.000,00 dinara. Između tuženog i Privrednog društva „Status integral“ doo iz Kraljeva, kao preuzimaoca, zaključen je 26.02.2016. godine, Ugovor o preuzimanju ispunjenja kojim privredno društvo preuzima ispunjenje duga koji tuženi ima prema Fondu za razvoj Republike Srbije po ugovoru od 18.01.2016. godine. Privredno društvo „Status integral“ je Fondu za razvoj Republike Srbije isplatilo ukupan iznos od 5.517.424,03 dinara i 10.06.2016. godine izdalo potvrdu da BB po osnovu Ugovora o preuzimanju ispunjenja od 26.02.2016. godine, kao ni po bilo kom drugom osnovu, nema bilo kakvih dugovanja prema ovom privrednom društvu. Protiv Privrednog društva „Status integral“ doo Ratina pokrenut je izvršni postupak od strane izvršnog poverioca AA, ovde tužioca i rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Kraljevu IIv br.16/16 od 18.07.2016. godine privredno društvo je obavezano da poveriocu isplati iznos od 100.000.000,00 dinara, kao i troškove izvršnog postupka. U toku sprovođenja izvršenja Javni izvršitelj je utvrdio da postoji potraživanje izvršnog dužnika „Status integral“ prema BB i zaključkom od 15.01.2018. godine odredio je sprovođenje rešenja plenidbom potraživanja koje izvršni dužnik ima prema ovde tuženom BB u iznosu od 5.517.424,03 dinara, a zaključkom od 21.02.2018. godine određen je prenos radi naplate potraživanja izvršnog dužnika „Status integral“ prema njegovom dužniku BB ovde tuženom u iznosu od 5.517.424,03 dinara i ovlašćen je izvršni poverilac da traži od izvršnog dužnika isplatu navedenog iznosa po ovom rešenju. U stečajnom postupku koji se vodi nad stečajnim dužnikom „Jarčujak – promet“ i stečajnim dužnikom „Vojvoda Prijezda“ ovde tuženom nije priznato potraživanje zaključkom o listi priznatih i osporenih potraživanja jer isti nije prijavio potraživanje.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev, uz zaključak da je privredno društvo „Status integral“ doo kao preuzimalac ispunjenja po Ugovoru o preuzimanju ispunjenja, poveriocu tuženog isplatio novčani iznos od 5.517.424,03 dinara, pa kako nije stupio na mesto dužnika, niti je pristupio dugu, postoji potraživanje navedenog privrednog društva prema tuženom. Pri tome, nalaze da je irelevantna činjenica da je privredno društvo „Status integral“ doo 10.06.2016. godine izdalo potvrdu da tuženi po osnovu Ugovora o preuzimanju ispunjenja od 26.02.2016. godine, kao ni po bilo kom drugom osnovu, nema dugovanja prema navedenom privrednom društvu, jer potvrda ne predstavlja izjavu o otpustu duga u smislu odredbe člana 344. Zakona o obligacionim odnosima budući da u knjigovodstvenoj evidenciji privrednog društva ne postoji potraživanje koje je otpisano tuženom, ne radi se o dobročinom pravnom poslu, već je izdavanje potvrde usmerno ka postizanju uspeha tuženog u sporu.

Vrhovni kasacioni sud je našao da je ovakva odluka nižestepenih sudova zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 453. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da se preuzimanje ispunjenja vrši ugovorom imeđu dužnika i trećeg lica kojim se ovaj obavezuje prema dužniku da ispuni njegovu obavezu prema njegovom poveriocu.

Parnicu je u konkretnom slučaju pokrenuo izvršni poverilac, ovde tužilac AA, protiv izvršnog dužnika „Status integral“ za isplatu naznačenog iznosa iz zaključka o prenosu potraživanja donetog u postupku Iiv 130/16-119 dana 22.02.2018. godine. Prenos potraživanja tužioca (izvršnog poverioca) zasnovan je na ugovoru o preuzimanju ispunjenja duga od 26.02.2016. godine i tvrdnji da je „Status integral“ po osnovu navedenog ugovora isplatio dug tuženog prema Fondu za razvoj Republike Srbije u iznosu od 5.517.424,03 dinara. Tuženi je osporio postojanje potraživanja privrednog društva „Status integral“ prema njemu.

Osnov preuzimanja ispunjenja duga u smislu citirane odredbe člana 453. ZOO je ugovor između dužnika i trećeg lica i preuzimatelj stupa u obavezni odnos samo prema dužniku koji ima pravo da od preuzimatelja duga zahteva ispunjenje obaveze. Polazeći od sadržine navedene odredbe i odsustva zakonom propisane obaveze dužnika da preuzimaocu izvrši isplatu iznosa koji je preuzimalac isplatio poveriocu dužnika, ne može se prihvatiti zaključak nižestepenih sudova da postoji potraživanje privrednog društva „Status integral“ prema tuženom, s obzirom da je privredno društvo isplatilo novčani iznos od 5.517.424,03 dinara, a nije stupilo na mesto dužnika, niti je pristupio dugu. Ovakav zaključak je doveden u sumnju i postojanjem potvrde privrednog društva „Status integral“ od 10.06.2016. godine da ne postoji potraživanje privrednog društva prema tuženom.

U sklopu iznetog primena pravila o teretu dokazivanja je zahtevala dokazivanje postojanja potraživanja preuzimaoca ispunjenja obaveze prema dužniku i utvrđivanje pravne prirode potvrde od 10.06.2016. godine u kojoj je konstatovano da tuženi nema nikakva dugovanja prema privrednom društvu „Status integral“. Nižestepeni sudovi ne utvrđuju ovu bitnu činjenicu već zaključak o postojanju potraživanja „Status integral“ prema tuženom zasnivaju isključivo na činjenici postojanja Ugovora o preuzimanju ispunjenja i iznošenju stava da očigledno nije reč o dobročinom pravnom poslu, što dovodi u sumnju pravo stranaka da svoje odnose urede po svojoj volji shodno članu 10 ZOO.

To su razlozi zbog kojih je Vrhovni kasacioni sud našao da su pobijane odluke nižestepenih sudova zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava i na temelju odredbe člana 416. stav 2. ZPP odlučio kao u izreci.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će otkloniti propuste na koje je ukazano ovim rešenjem. Ugovor o preuzimanju ispunjenja od 26.02.2016. godine je zaključen na osnovu člana 453. ZOO i u odnosu na sadržinu tužbenog zahteva potrebno je utvrditi da li postoji potraživanje privrednog društva „Status integral“ prema tuženom od koje činjenice zavisi osnovanost zahteva tužioca za naplatu od tuženog sa pozivom da je tuženi dužnik izvršnog dužnika. U skladu sa tako dopunjenim činjeničnim stanjem doneće se odgovarajuća odluka o osnovanosti tužbenog zahteva.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić