U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je obavljao dužnost sudije Osnovnog suda u ... do 31.12.2009. godine, kada odlukom Visokog saveta sudstva nije izabran za sudiju. Odlukom Ustavnog suda od 22.10.2012. godine usvojena je ustavna žalba tužioca, poništena odluka Visokog saveta sudstva, nakon čega je odlukom Visokog saveta sudstva od 13.11.2012. godine tužilac izabran za sudiju Osnovnog suda u ... .

U tužbi je navedeno da je pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 15/13 od 23.07.2013. godine, koja je potvrđena presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 2998/13 od 09.10.2014. godine, tužiocu dosuđena naknada materijalne štete zbog izgubljene zarade u periodu od neizbora - 2010. godine pa do 2012. godine kada je ponovo izabran za sudiju, a odbijen tužbeni zahtev za naknadu materijalne štete – upisnine u Advokatsku komoru Kragujevac, dok je drugim neizabranim sudijama u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji dosuđena naknada materijalne štete po osnovu uplaćene upisnine u advokatsku komoru, o čemu je priložio odluke donete u drugim postupcima – presude Vrhovnog kasacionog suda Rev2 844/15 od 18.02.2016. godine, Rev2 2795/18 od 13.03.2019. godine, kao i Rev2 1462/15 od 21.04.2015. godine. Tužilac smatra da je različitim postupanjem sudova diskriminisan po osnovu ličnog svojstva – svojstva sudije koji je nezavisno odlučivao u predmetima sa ideološkom konotacijom i da je stavljen u neravnopravan položaj u odnosu na druge sudije koje su pravo na naknadu materijalne štete (upisnine) ostvarili presudama.

U drugim parnicama, presudama Vrhovnog kasacionog suda Rev2 844/15 od 18.02.2016. godine i Rev2 2795/18 od 13.03.2019. godine, po revizijama tužilaca u tim parnicama, preinačene su nižestepene presude i usvojen tužbeni zahtev za naknadu štete zbog plaćanja naknade za upisninu Advokatsku komoru, a presudom Vrhovnog kasacionog suda Rev2 1462/15 od 21.04.2015. godine, ukinuta je drugostepena presuda u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev po istom osnovu i predmet vraćen na ponovno suđenje.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo nalazeći da u konkretnom slučaju nije bilo diskriminacije ni diskriminatorskog postupanja tužene prema tužiocu.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“ broj 22/09), propisano je da izrazi „diskriminacija“ i „diskriminatorsko postupanje“ označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliskih lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima.

Odredbom člana 4. navedenog zakona, propisano je da su svi jednaki i da uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, te da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije. Odredbom člana 5. Zakona, propisano je da su oblici diskriminacije neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje.

Neposredna diskriminacija prema članu 6. navedenog zakona, postoji ukoliko se lice ili grupa lica zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva, u istoj ili sličnoj situaciji, bilo kojim aktom, radnjom ili propuštanjem, stavljaju ili su stavljeni u nepovoljniji položaj, ili bi mogli biti stavljeni u nepovoljniji položaj, dok posredna diskriminacija (član 7.) postoji ukoliko se lice ili grupa lica zbog njegovog odnosno njihovog ličnog svojstva stavljaju u nepovoljniji položaj aktom, radnjom ili propuštanjem koje je prividno zasnovano na načelu jednakosti i zabrane diskriminacije, osim ako je to opravdano zakonitim ciljem, a sredstva za postizanje tog cilja su primerena i nužna.

U ovom slučaju, tužena preko svojih organa (sudova) nije neopravdano i nejednako postupala prema tužiocu s obzirom na njegova lična svojstva u odnosu na grupu lica za koju tužilac tvrdi da je imala drugačiji, bolji tretman. Tužilac je delimično uspeo u sudskom postupku, sudska odluka sadrži razloge delimičnog odbijanja tužbenog zahteva, a tužilac nije dokazao da je ista bila predmet preispitivanja u revizijskom postupku koji je po ujednačavanju sudske prakse, imao drugačiji, povoljan ishod za druga lica kao podnosioce revizije, te da se nalazio u istoj ili bitno sličnoj činjeničnoj i pravnoj situaciji kao lica u odnosu na koja tvrdi da je diskriminisan. Sudske odluke su obavezne za sve i ne mogu biti predmet vansudske kontrole, već sudsku odluku može preispitivati samo sud, u zakonom propisanom postupku (član 144. st. 3 i 4. Ustava RS). Shodno navedenom, različito postupanje sudova pre ujednačavanja sudske prakse nije u vezi sa pojmom diskriminacije ni diskriminatorskog postupanja, u smislu čl. 2., 6. i 7. Zakona o zabrani diskriminacije, već lice koje tvrdi da je načelo jednakosti povređeno nejednakim postupanjem suda ima drugi mehanizam zaštite – ustavnopravnu zaštitu zbog povrede prava na pravično suđenje. Osim toga, tužilac nije dokazao da ga je svojstvo sudije koji je postupao u predmetima, u kojima su stranke kao okrivljeni, bili uticajni ljudi, dovelo u neravnopravan položaj pred osnovnim i apelacionim sudom, povodom potraživanja naknade štete, s obzirom na ishod tog postupka u kome je delimično uspeo. Stoga Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pravilnom primenom materijalnog prava odlučeno o tužbenom zahtevu.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić