Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužilje neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, a tužilja u svojoj reviziji ne ukazuje na neke konkretne povrede postupka.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, otac tužilje, sada pokojni J.M. 13. aprila 1951. godine je lišen slobode i do donošenja presude Vojnog suda u Sarajevu 21. maja 1951. godine boravio je u istražnom zatvoru. Tom presudom je oglašen krivim za krivično delo izdaje, zato što se konačno opredelio za rezoluciju informbiroa u jesen 1948. godine kako to stoji u presudi, pa mu je zbog toga izrečena kazna lišenja slobode sa prinudnim radom u trajanju od 15 godina i četiri godine gubitka građanskih prava. Kaznu je izdržavao u B. i na G.o. gde je radio u DKR M. i bio izložen fizičkoj i psihičkoj torturi. Pomilovan je i pušten na slobodu 30. novembra 1956. godine. Tužilja je rođena nakon njegovog povratka sa izdržavanja kazne i to …. godine. Usled hapšenja i osude sada pokojnog J.M., tužilja, kao njegovo dete se osećala omalovaženom, obeleženom i patila je zbog toga. Rešenjem Višeg suda u Novom Sadu Reh 57/2013 od 10. decembra 2013. godine usvojen je zahtev za rehabilitaciju sada pokojnog J.M. i utvrđeno je da je ništava od trenutka donošenja presuda Vojnog suda u Sarajevu broj 392/51 21. maja 1951. godine, kao i da su ništave sve njene pravne posledice, te da se pokojni J.M. ima smatrati neosuđivanim licem. Tužilja u ovoj parnici po osnovu rehabilitacije njenog sada pokojnog oca traži naknadu materijalne i nematerijalne štete. Takav njen zahtev nižestepeni sudovi su odbili kao neosnovan, smatrajući da za njeno potraživanje ne postoji pravni osnov.

Pravilno su primenili materijalno pravo nižestepeni sudovi na utvrđeno činjenično stanje, koje uglavnom nije ni sporno, kada su odbili tužbeni zahtev tužilje za naknadu materijalne i nematerijalne štete kao neosnovan. Pitanje rehabilitacionog obeštećenja i to kako kada se radi o krugu lica koja na to imaju pravo tako i kada se radi o vidovima obeštećenja uređeno je Zakonom o rehabilitaciji (''Službeni glasnik RS'' 92/2011). Otuda uput na primenu Zakona o obligacionim odnosima iz člana 26. stav 4. Zakona o rehabilitaciji treba shvatiti kao odnos specijalnog i opšteg propisa pri čemu se opšti propis primenjuje samo na pitanja koja nisu regulisana specijalnim zakonom. Po Zakonu o rehabilitaciji, kao specijalnom propisu pravni sledbenici rehabilitovanog lica polažu pravo na vraćanje konfiskovane imovine odnosno obeštećenje za nju po članu 21. stav 3. u vezi stava 25. Zakona o rehabilitaciji, zatim za naknadu nematerijalne štete za duševne bolove zbog lišenja slobode, ali pod uslovima iz člana 7. tačka 5. Zakona i imaju pravo na naknadu štete zbog smrti rehabilitovanog lica pod uslovom da je iz člana 26. stav 4. ali i pod posebnim uslovom da je smrt nastupila u vreme povrede prava roditelja. U konkretnom slučaju, povreda prava tužiljinom ocu je trajala od 13. aprila 1951. godine kada je lišen slobode pa do 30. novembra 1956. godine kada je pušten na slobodu. Tužiljin otac je preminuo 2000. godine, rehabilitovan je rešenjem Višeg suda u Novom Sadu Reh 57/2013 od 10. decembra 2013. godine a tužilja je rođena ... godine, nakon puštanja na slobodu njenog oca. U takvoj situaciji nema uslova, odnosno ne postoji zakonski osnov da tužilja ostvari pravo na rehabilitaciono obeštećenje po Zakonu o rehabilitaciji odnosno u konkretnom slučaju pravo na naknadu materijalne ili nematerijalne štete. Za ostvarivanje prava na naknadu štete nije dovoljno samo da je šteta postojala, da postoje štetne radnje, postoji uzročno-posledična veza između njih jer je neophodno i da se radi o zakonom priznatom vidu štete, ali ne kao pravni institut već primenjeno na konkretan slučaj.

Revizija neosnovano smatra da postoji pravni osnov za tužiljino potraživanje jer ona nije rehabilitovano lice, a na čijem pravu revizija insistira, već je ona pravni sledbenik rehabilitovanog lica čija prava su zakonom posebno uređena, a kako je već navedeno. Obaveza Republike Srbije da primeni Konvenciju protiv torture i drugih surovih, neljudskih i ponižavajućih kazni i postupaka je realizovana donošenjem posebnog Zakona o rehabilitaciji. Taj zakon u slučaju smrti žrtve torture priznaje određena prava pravnom sledbeniku, ali ne ova koja tužilja potražuje u konkretnoj parnici. Da li je na taj način država Srbija dosledno primenila pomenutu međunarodnu Konvenciju stvar je valjanosti Zakona o rehabilitaciji, a s obzirom da njegove odredbe za sad ni na koji način nisu osporene, sud nema razloga da ih ne primenjuje na način kako glase.

S obzirom da su ostali navodi revizije uglavnom usmereni na dokazivanje tvrdnje da u konkretnom slučaju postoji pravni osnov za potraživanje, a kako u tom pogledu ovaj sud prihvata pravno stanovište nižestepenih sudova da za to osnova nema, revizija je kao neosnovana odbijena na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća sudija

Vesna Popović,s.r.