Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 18/20), u vezi odredbe člana 92. Zakona o uređenju sudova (''Službeni glasnik RS'', br. 10/23), i člana 202. Porodičnog zakona (''Službeni glasnik RS'', br. 18/2005 ... 6/2015) pa je utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Navodi revizije o učinjenoj bitnoj povredi iz odredbe člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, su bez uticaja na odlučivanje imajući u vidu da ta bitna povreda nije razlog za izjavljivanje revizije na osnovu odredbe člana 407. stav 1. tačka 2. istog Zakona. Neosnovani su navodi revizije revidenta o tome da je drugostepeni sud, bez otvaranja rasprave izveo potpuno drugačiju ocenu dokaza i time učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 407. stav 1. tačka 3. Zakona o parničnom postupku. Suprotno tim navodima revizije revidenta, drugostepeni sud nije izvodio dokaze niti ih je cenio, već je, odbijanjem žalbe tuženog (revidenta), prihvatio utvrđeno činjenično stanje na osnovu dokaza koji su izvedeni i cenjeni u prvostepenom postupku.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac AA iz ..., rođen je ...1986. godine, u ... . Prvobitno, njegovo rođenje je upisano u Matičnu knjigu rođenih u ..., ...1986. godine, pod br. ...-...-..., kao DD, a kao majka deteta bila je upisana ĐĐ, sa prebivalištem u ... . Nije upisano ime oca deteta. Naknadno je, 14.09.1992. godine, izvršena ispravka Izvoda iz matične knjige rođenih za tužioca, tako što je kao njegovo ime navedeno AA1, a kao majka deteta upisana je VV1, državljanka ..., sa prebivalištem u ... - ..., dok je kao otac deteta naveden tuženi GG1, rođen u ... . Tužena VV2 rođena je ...1950. godine i primljena u državljanstvo ..., tako što je tom prilikom uzela ime VV. U vreme rođenja tužioca, bila je u braku sa tuženim GG, a njihov brak je razveden 08.09.1986. godine. Tužena VV je prirodna – biološka majka tužioca, na osnovu izvedenog dokaza veštačenjem od strane Instituta za sudsku medicinu u Beogradu. Tuženi GG1, rođen ...1934. godine je u svojoj overenoj izjavi prevedenoj sa engleskog jezika, naveo da je svestan da AA nije njegov biološki sin i da je, ubrzo nakon njegovog rođenja, saznao da mu je otac ... BB. Takođe se izjasnio da je sa tuženom VV, živeo odvojeno mnogo godina pre rođenja tužioca, a AA je usvojio kada je on imao šest godina, kako bi imao isto prezime kao i njegova sestra EE i kako se ne bi stvorila konfuzija u školi. Veštačenjem od strane prof.dr. Olivera Stojkovića sa Instituta za sudsku medicinu u Beogradu, utvrđeno je da tuženi GG nije prirodni – biološki otac tužioca. Tuženi BB je odbio da se podvrgne DNK veštačenju radi utvrđenja da li je on prirodni – biološki otac tužioca. Institut za sudsku medicinu je podneskom od 12.11.2019. godine obavestio sud da se tuženi BB nije odazvao pozivu za veštačenja, iz kog razloga isto nije izvedeno. Tuženi BB i tužena VV upoznali su se 1984. godine kada je BB bio na turneji po ... i ..., preko zajedničkog prijatelja ŽŽ. Odmah po upoznavanju, stupili su u intimnu vezu, koja je, prema iskazima saslušanih svedoka ZZ, II i JJ, koji o tome imaju neposredna saznanja, trajala od 1984. godine do početka 1986. godine. U vreme rođenja tužioca, u ... 1986. godine, bio je u toku postupak razvoda braka tužene VV i tuženog GG, koji su više godine živeli odvojeno. Svedok ZZ koja je sa tuženim BB bila na turneji 1984/1985. godinu, u svom iskazu je potvrdila da je tužena VV, na dočeku Nove 1986. godine u ..., bila u sedmom mesecu trudnoće, a bliskost tuženih BB i VV zabeležena je i na fotografijama koje su priložene predmetu i čiju autentičnost tuženi BB nije osporio. Tuženi BB se izjasnio da je tužena VV njegova ''ostrašćena obožavateljka'', sa kojom nije bio u vezi, već su imali seksualne odnose jedan do dva puta u nekoliko meseci, tako što se događalo da ona prespava kod njega. Tužena VV je detaljno opisala upoznavanje i vezu sa tuženim BB, okolnosti pod kojima je saznala da je trudna i kako je o trudnoći obavestila BB, koji je, od trenutka kada je saznao da je ona u drugom stanju do trenutka prekida njihove komunikacije, znao za svoje očinstvo, koje nikada nije dovodio u pitanje, naprotiv, grlio je i ljubio njen stomak. Navodi iz njenog iskaza potvrđeni su iskazima svedoka II i ZZ. Navode tužene VV o očinstvu tuženog BB potvrdila je i svedok JJ, navodeći da joj je, u junu ili julu 1985. godine, tužena VV rekla da je trudna, a da je nakon toga BB došao kod nje, pozvao je da izađe iz stana, pa je u razgovoru sa svedokom o toj trudnoći pitao svedoka: ''Šta da radim?'', na šta mu je svedok odgovorila da je to ranije trebalo da je pitaju, jer je ona bila protiv njihove veze znajući da je BB oženjen. Takođe je u svom iskazu navela da, kada je tužilac imao četiri – pet meseci, VV je došla sa njim u ..., pa je BB tada došao kod svedoka u stan da vidi dete, tužioca, uzeo ga u naručje, a dete je pružilo ruke ka njemu, pa se svedok rasplakala. Tuženi BB ju je tešio rekavši da će sve biti u redu.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje da je tuženi BB iz ... njegov prirodni – biološki otac, usvojio, primenom odredbe člana 55. Porodičnog zakona. Prethodno je, istom presudom, utvrdio da tuženi GG iz ... nije prirodni – biološki otac tužioca, jer je zakonska pretpostavka o tome da je muž majke otac deteta, u ovom slučaju, opovrgnuta zapisnikom o veštačenju i nalazom i mišljenjem Instituta za sudsku medicinu br. 397/23 od 16.10.2023. godine, o tome da tuženi GG nije biološki otac tužioca. Po oceni prvostepenog suda, navodi tužene VV o tome da je od trenutka kad je stupila u vezu sa tuženim BB 1984. godine, pa sve do druge polovine 1986. godine, bila u emotivnoj i seksualnoj vezi sa tuženim BB, dakle i u kritičnom periodu začeća deteta - tužioca, koji je rođen u terminu, potvrđeni su iskazima svedoka koji imaju neposredna saznanja o njihovoj emotivnoj vezi. Pri odlučivanju, prvostepeni sud je cenio od kakvog je značaja okolnost da tuženi BB odbija da da biološki materijal potreban za DNK analizu, pa je zaključio da beskompromisno i istrajno odbijanje tuženog BB, u tom smislu, upravo ukazuje na istinitost navoda tužene VV da je on tužiočev otac.

Drugostepeni sud je prihvatio zaključak prvostepenog suda o dokazanom očinstvu tuženog BB, ukazujući da je on imao mogućnost da, medicinskim veštačenjem DNK, otkloni eventualnu sumnju u svoje očinstvo, a nije tako postupio već je, suprotno tome, upornim odbijanjem da da biološki materijal sprečio izvođenje dokaza DNK veštačenjem, što ukazuje na njegovu očiglednu nameru da izbegne utvrđivanje očinstva. Drugostepeni sud je, takođe, prihvatio utvrđeno činjenično stanje i ocenu dokaza koje je izveo i cenio prvostepeni sud u pogledu iskaza saslušanih svedoka i parničnih stranaka, nalazeći da su neosnovani žalbeni navodi tuženog BB, kojima on osporava pravilnost odluke prvostepenog suda.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su utvrđenjem da je tuženi BB iz ... prirodni – biološki otac tužioca, pravilno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 59. stav 1. Porodičnog zakona propisano je da dete, bez obzira na uzrast, ima pravo da zna ko su mu roditelji. Tužbu radi utvrđivanja očinstva dete može podneti bez obzira na rok na osnovu odredbe člana 251. stav 1. istog Zakona. Na osnovu odredbe člana 55. stav 1. Porodičnog zakona, ako očinstvo nije utvrđeno priznanjem, može biti utvrđeno pravnosnažnom sudskom presudom. Pravo na utvrđivanje očinstva imaju: dete, majka i muškarac koji tvrdi da je otac deteta (stav 2.).

Prava deteta postoje autonomno, nezavisno od definicija u pravnim izvorima. Poseban korpus dečijih prava u međunarodnom pravu ljudskih prava predstavljen je u Konvenciji o pravima deteta koju je ratifikovala SRJ 2001. godine. Pravo deteta na identitet definisano je članom 8. stavovima 1. i 2. Konvencije, tako što član 8. stav 1. predviđa sledeće: ''strane ugovornice se obavezuju da poštuju pravo deteta na očuvanje identiteta, uključujući državljanstvo, ime i porodične odnose, u skladu sa zakonom, bez nezakonitog mešanja. Stav 2. predviđa sledeće: ''u slučajevima kada je dete nezakonito lišeno nekih ili svih elemenata svog identiteta, strane ugovornice će obezbediti odgovarajuću pomoć i zaštitu, kako bi mu što pre bio vraćen identitet''.

U konkretnom slučaju, tužilac, bez obzira na uzrast, ima pravo da zna ko mu je otac, u situaciji kada je utvrđeno da tuženi GG iz ..., nije njegov biološki otac. Izvedenim dokazima i njihovom slobodnom ocenom, u smislu odredbe člana 8. Zakona o parničnom postupku, utvrđeno je da je tuženi BB prirodni – biološki otac tužioca. Načelo slobodne ocene dokaza karakteriše odsustvo zakonom utvrđenih pravila o izboru dokaza i njihovom rangiranju prema dokaznoj snazi. Sud u svakom konkretnom slučaju, shodno rezultatu istraživanja, slobodno formira svoje mišljenje o dokazanim, odnosno nedokazanim činjenicama, a slobodna ocena dokaza podrazumeva i slobodu izbora dokaznih sredstava. S tim u vezi, navodima revizije revidenta o pogrešno i nepotpuno utvrđenom činjeničnom stanju, u stvari se osporava ocena dokaza, što je bez uticaja na odlučivanje. Takođe su bez uticaja na odlučivanje navodi revizije revidenta o pogrešnoj primeni materijalnog prava, jer nije dopušteno osporavanje očinstva posle usvojenja deteta u smislu odredbe člana 56. stav 5. Porodičnog zakona. Odluka o osporavanju očinstva ne odnosi se na revidenta, jer on nije usvojitelj niti se njegovo očinstvo osporava, već se na revidenta odnosi odluka o utvrđivanju očinstva po tužbi koju dete može da podnese bez obzira na rok, na osnovu odredbe člana 251. stav 2. Porodičnog zakona.

Neosnovani su navodi revizije da je sud pogrešno zasnovao svoju nadležnost protivno odredbi člana 64. Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja (''Službeni list SFRJ'', br. 43/82 i 7/82, ''Službeni list SRJ'', br. 46/96 i ''Službeni glasnik RS'', br. 46/2006). Suprotno tim navodima, nadležnost suda i drugih organa Savezne Republike Jugoslavije u stvarima sa međunarodnim elementom propisana je u odredbi člana 46. stav 1. Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, tako što nadležnost suda Savezne Republike Jugoslavije postoji ako tuženi ima prebivalište, odnosno sedište u Saveznoj Republici Jugoslaviji. U konkretnom slučaju, tuženi BB je lice čije se očinstvo utvrđuje, a pošto on ima prebivalište u Beogradu, Republika Srbija, sledi da je pobijanu odluku doneo nadležan sud. Odluka o osporavanju očinstva ne odnosi se na revidenta pa su navodi njegove revizije koji se na tu odluku odnose bez uticaja na odlučivanje.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković