U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Miloš Janković, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Nikola Stojanović, advokat iz ..., radi vršenja roditeljskog prava, uređenja ličnih odnosa deteta sa roditeljem sa kojim ne živi i izdržavanja, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 381/19 od 17.10.2019. godine, u sednici održanoj 02.07.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž2 381/19 od 17.10.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Smederevu P2 370/18 od 23.01.2019. godine, stavom prvim izreke, menja se presuda Osnovnog suda u Smederevu P2 850/17 od 07.02.2018. godine, tako što se maloletna VV, rođena ...2016. godine od oca BB i majke AA, poverava na samostalno vršenje roditeljskog prava majci - tužilji AA i utvrđuje i prebivalište maloletnog deteta na adresi stanovanja majke, s tim da se lični odnosi između maloletne VV i oca BB, roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo, odvijaju po modelu prema kome će otac preuzimati malololetnu VV u svoje domaćinstvo svakog drugog vikenda od subote od 10,00 časova do nedelje u 18,00 časova i po realizovanom viđanju vraća će je u domaćinstvo majke; tokom nedelje kada nije određeno viđanje za vikend, otac će preuzimati maloletno dete dva dana u toj nedelji iz vrtića i zatim vraćati dete u domaćinstvo majke do 18,00 časova; svakog drugog rođendana deteta i na dan Krsne slave oca (20.01.), otac će preuzimati dete u terminu od 10,00 do 18,00 časova, kao i 10 dana u kontinuitetu u vreme godišnjeg odmora oca. Stavom drugim izreke, obavezan je tuženi da na ime svog doprinosa u izdržavanju maloletnog deteta plaća mesečni iznos od 30 % od svoje mesečne zarade i to svakog 01. do 05. u tekućem mesecu počev od 06.06.2018. godine kao dana podnošenja tužbe, pa ubuduće dok za to budu postojali zakonski uslovi, s tim što će zaostale rate platiti odjednom, u roku od 15 dana od dostavljanja presude, a ubuduće dospele iznose na ime izdržavanja platiće tužilji svakog 01. do 05. u mesecu za tekući mesec. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 88.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž2 381/19 od 17.10.2019. godine, odbijena je žalba tuženog i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom i drugom izreke, a preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u trećem stavu izreke prvostepena presuda, tako što je odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano se revizijom ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka pred drugostepenim sudom tvrdnjom o nepropisnom sastavu osnovnog suda, u smislu člana 374. stav 1. u vezi člana 374. stav 2. tačka 1. ZPP, budući da se ne radi o propuštanju u primeni, kao ni do nepravilne primene odredaba procesnog zakona, koje su bile od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane presude, niti se radi o revijskom razlogu iz člana 407. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, maloletna VV je dete parničnih stranaka iz braka razvedenog presudom Osnovnog suda u Smederevu P2 850/17 od 07.02.2018. godine. Presudom je utvrđeno da će roditelji, parnične stranke, zajednički vršiti roditeljsko pravo nad maloletnim detetom. Prebivalište deteta je određeno na adresi oca, u ulici ... br. .. . u ... i dete je živelo na toj adresi sa ocem i njegovim roditeljima. U kratkom vremenskom periodu, od donošenja presude od 07.02.2018. godine pa do podnošenja tužbe u ovom sporu 06.06.2018. godine, konflikti između tužilje i oca tuženog postali su intenzivni. Otac tuženog je izričito zabranio tužilji da prilazi njihovoj kući i da viđa dete u periodu kada dete boravi u domaćinstvu oca, zbog čega je viđanje deteta i majke otežano i praćeno svađama i raspravama između roditelja tuženog i tužilje, pa samim tim i između tužilje i tuženog. Tuženi se nije saglasio sa tim da dete zajedno sa majkom putuje na more, pri čemu pre odbijanja saglasnosti nije tražen savet pedijatra. Ocenom nalaza i mišljenja Centra za socijalni rad u ... od 01.08.2018. godine i 04.01.2019. godine, utvrđeno je da zbog disfunkcionalne relacija tužilje i oca tuženog, postoji neskladan odnos između roditelja povodom načina viđanja i boravka deteta kod jednog od njih. Roditelji nisu u mogućnosti da se dogovore o zajedničkom vršenju roditeljskog prava jer tuženi insistira da dete provodi jednak broj dana u njegovom domaćinstvu kao i u domaćinstvu majke, previđajući potrebe maloletne VV, u čijem je interesu da odrasta u stabilnom porodičnom okruženju. Mišljenje organa starateljstva je da roditeljsko pravo prema maloletnom detetu bude povereno majci, jer ona na odgovarajući način prepoznaje razvojne potrebe deteta. Organ starateljstva je predložio model viđanja deteta sa tuženim, odnosno roditeljem koji ne vrši roditeljsko pravo.

Nižestepeni sudovi su utvrdili potrebe maloletne VV u skladu sa njenim uzrastom i cenili mogućnosti i potrebe tuženog, odnosno njegove stalne prihode i okolnost da živi u kući koja je vlasništvo njegovih roditelja, u stambenom prostoru od 30 m2, koji je sam dozidao. Istovremeno, sudovi su utvrdili da je tužilja zaposlena i da ostvaruje stalne mesečne prihode, bez dodatnih primanja i da živi u uslovnom, iznajmljenom stanu za koji plaća zakupninu. Minimalna suma izdržavanja za 2018. godinu je iznosila 25.706,00 dinara.

Kod tako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je u nižestepenim presudama primenjeno materijalno pravo kada je tužilji povereno samostalno vršenje roditeljskog prava prema maloletnom detetu, uređen način održava ličnih odnosa maloletne VV sa ocem na način naveden u izreci prvostepene presude i obavezan tuženi da doprinosi izdržavanju tužilje iznosom od 30 % od njegove zarade.

Prema članu 6. i 266. stav 1. Porodičnog zakona, sud je uvek dužan da se u sporu za zaštitu prava deteta i sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava rukovodi najboljim interesom deteta.

Odredbom člana 61. stav 1. ovog zakona propisano je da dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi.

Prema članu 68. Porodičnog zakona, roditelji imaju pravo i dužnost da se staraju o detetu (stav 1.). Staranje o detetu obuhvata: čuvanje, podizanje, vaspitanje, obrazovanje, zastupanje, izdržavanje i upravljanje i raspolaganje imovinom deteta (stav 2.).

Član 77. Porodičnog zakona propisuje uslove za samostalno vršenje roditeljskog prava, dok je odredbom člana 77. stav 3. navedenog zakona propisano da jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život, a nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava.

Odredbom člana 270. Porodičnog zakona propisano je da je, pre nego što donese odluku o zaštiti prava deteta ili o vršenju, odnosno lišenju roditeljskog prava, sud dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima. Odredbom člana 272. stav 2. istog zakona propisano je da, ako roditelji nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava ili sud proceni da njihov sporazum nije u najboljem interesu deteta, odluku o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, o visini doprinosa za izdržavanje od strane drugog roditelja i o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem donosi sud.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da zbog neskladnih odnosa između tužilje i tuženog, njihov sporazum o zajedničkom vršenju roditeljskog prava nije u najboljem interesu maloletnog deteta, zbog čega je pravilna odluka o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju – majci, koja će samostalno vršiti roditeljsko pravo. Uvažavajući stručno mišljenje organa starateljarva, pravilno je ocenjen najbolji interes maloletne VV da bude poverena na čuvanje, podizanje i vaspitanje tužilji, s obzirom na njen uzrast i potrebu za stabilnim porodičnim okruženjem, što tužilja može da prepozna i zadovolji na adekvatan način, tako da su ispunjeni uslovi propisani odredbom člana 77. stav 3. u vezi člana 270. stav 2. Porodičnog zakona. Isto tako, nižestepeni sudovi su u skladu sa najboljim interesom maloletnog deteta uredili način održavanja ličnih odnosa maloletne VV sa ocem, kao roditeljem sa kojim ne živi, u smislu člana 61. stav 1. Porodičnog zakona. Na taj način se tužiocu koji je podoban za vršenje roditeljskog prava omogućava da učestvuje u čuvanju, podizanju i vaspitanju i da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta.

Sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su obavezali tuženog da doprinosi izdržavanju maloletnog deteta, u visini dosuđenog iznosa, na osnovu člana 154. stav 1. u vezi člana 160. do 162. Porodičnog zakona. Prilikom određivanja visine izdržavanja cenjene su potrebe maloletnog deteta i mogućnosti svakog od roditelja, pri čemu je sud vodio računa o minimalnoj sumi izdržavanja. Utvrđenim doprinosom za izdržavanje, uz doprinos majke, koja svakodnevno vodi brigu i stara se o detetu, potrebe deteta će na adekvatan način biti zadovoljene, pri čemu egzistencija tuženog neće biti ugrožena.

Revizijom tuženog se neosnovano ističe pogrešna primena materijalnog prava i navodi da organ starateljstva u ovom postupku nije pozivao parnične stranke, već je svoje mišljenje zasnovao na proceni koju je vršio u postupku P2 850/17, u kome su oba supružnika određena kao roditelji koji će zajednički vršiti roditeljsko pravo. Međutim, organ starateljstva je dao mišljenje da je u najboljem interesu maloletnog deteta da bude povereno majci, procenom stanja bračnih i porodičnih odnosa u vreme donošenja odluke po tužbi u ovom sporu, i to posle više kontakata Centra za socijalni rad sa roditeljima deteta.

Bez uticaja je revizijski navodi da je tužba u ovom sporu podneta nakon 8 meseci od dana donošenja presude P2 850/17, te da se okonosti nisu promenile da bi se u kratkom vremenskom periodu podnela nova tužba, jer je i u tom postupku organ starateljstva dao mišljenje da roditeljsko pravo treba da bude povereno majci. Iako su odnosi u porodici i između supružnika suštinski neizmenjeni od donošenja odluke u prethodno vođenoj parnici, okolnosti su se promenile utoliko što je zajedničko vršenje roditeljskog prava postalo otežano za oba roditelja i samim tim nije u najboljem interesu deteta.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci presude.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić