Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, brak tuženog i majke maloletne tužilje razveden je pravnosnažnom presudom od 31.05.2006. godine, kojom je mal. tužilja poverena na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, a tuženi obavezan da doprinosi izdržavanju maloletnog deteta. Maloletna tužilja je rođena ... godine sa ... sindromom, genetskim poremećajem koji ..., zbog čega je tužilji potrebna terapija i kontrolni pregledi kod neurologa, endokrinologa, psihologa i nutricioniste, kao i nadzor i kontrola u pogledu uzimanja hrane. Do razvoda je živela sa roditeljima u ..., tuženi je snosio troškove njenog lečenja, a nakon razvoda, živi sa majkom u ... koja se o njoj stara, koja je po zanimanju ..., zaposlena u .. . Majka je vodi na lekarske preglede, stara se o njenoj terapiji, obezbeđuje fizičku aktivnost odlascima na bazen i nabavljanjem kućne opreme za vežbanje i pomaže u savladavanju gradiva. Tuženi je ... državljanin, živi u ... gde prima socijalnu pomoć, jer je potpuno nesposoban za rad. Pravnosnažnom presudom od 18.11.2015. godine, obavezan je da doprinosi izdržavanju maloletnog deteta u iznosu od 200 evra, počev od 01.05.2014. godine, pa ubuduće. Presudom od 03.10.2017. godine tuženi je oglašen krivim za nedavanje izdržavanja, a u oktobru 2017. godine isplatio je sve zaostale rate doprinosa za izdržavanje deteta. Maloletna tužilja je do ... razreda pohađala redovni školski program na ... jeziku u osnovnoj školi u ..., a od upisa u ... razred osnovne škole, tuženi je inicirao postupak inkluzije maloletnog deteta u osnovno školsko obrazovanje, tako da je od marta 2016. godine tužilja nastavila školovanje po individualnom obrazovnom planu IOP1. Odnosi između roditelja su poremećeni. Tuženi se protivio odluci majke da dete operiše vid u ..., tako da je majka taj zahvat realizovala bez njegove saglasnosti, a protivio se i tome da se maloletna tužilja upiše u internat u ..., iako je to izveštajem komisije veštaka preporučeno. Majka je upisala maloletnu tužilju u ... „...“ u ..., specijalnu školu internatskog tipa, tako da maloletna tužilja vikendom dolazi kući i boravi kod majke.

Prema mišljenju stručne ustanove – Centra za socijalni rad u Novom Bečeju od 30.11.2015. godine, oba roditelja se angažuju oko pomoći i podrške detetu i nema elemenata da se otac delimično liši roditeljskog prava nad maloletnom tužiljom. Veštačenjem od strane specijaliste medicinske psihologije od 09.12.2015. godine, kao i tima psihologa KCV Klinike za neurologiju od 18.12.2015. godine i Sudsko- medicinskog odbora Medicinskog fakulteta u Novom Sadu od 20.09.2016. godine, utvrđeno je da je maloletna AA na nivou mentalno nedovoljne razvijenosti blagog stepena IQ ..., da kod nje nema psihopatoloških promena, ali da joj je otežano snalaženje u svakodnevnim situacijama i da je emocionalno i socijalno manje zrela, zbog čega je opravdano da se roditeljski nadzor nad njom nastavi, a veštačenjem psihologa predloženo je porodično savetovanje da bi se poboljšalo zajedničko odlučivanje roditelja o pitanjima koja utiču na život deteta. Nijednim obavljenim veštačenjem nisu utvrđeni elementi da bi se tuženi delimično lišio roditeljskog prava. Veštačenjem od starne Instituta za mentalno zdravlje u Beogradu od 19.01.2018. godine utvrđeno je da je tuženi pokazivao interesovanje za razvoj deteta, da ima adekvatne roditeljske sposobnosti, da je saglasan da maloletna tužilja nastavi školovanje u ... u ... i da nema razloga da se delimično liši roditeljskog prava.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i delimično lišio roditeljskog prava tuženog, dok je drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu zaključujući da nije osnovan tužbeni zahtev upravljen na delimično lišenje roditeljskog prava - lišenje prava tuženog da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta, o obrazovanju, preuzimanju većih medicinskih zahvata, o promeni prebivališta deteta i raspolaganju imovinom deteta veće vrednosti. Ocenjeno je da tuženi savesno vrši roditeljska prava i dužnosti, da su njegovi postupci u najboljem interesu deteta i da nema radnji tuženog koje bi se pravno mogle kvalifikovati nesavesnim vršenjem prava ili dužnosti iz sadržine roditeljskog prava.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo donoseći pobijanu odluku. Drugostepeni sud je dovoljno raspravio pitanje najboljeg interesa maloletne tužilje i savesnog vršenja roditeljskih dužnosti od strane tuženog. Maloletna tužilja je dete uzrasta sada ... godina, koja živi sa majkom u ..., koja nad njom vrši roditeljsko pravo i koja je upisala u specijalnu školu internatskog tipa, tako da vikendom boravi i dolazi kod majke, a tuženi je pozitivno motivisan da vrši roditeljsko pravo, što je pokazao angažovanjem oko obezbeđenja individualizovanog programa obrazovanja deteta i pokušajem da se uključi u pitanje lečenja i obrazovanja deteta, čime je iskazao stav da želi da učestvuje u donošenju bitnih odluka za život svoga deteta. Kod navedenog je neupitan i interes deteta za očuvanjem takvog odnosa, na način koji je ustaljen i pogodan za dete njenog uzrasta i kompleksnih razvojnih potreba. Kao roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo, tuženi dobro prepoznaje detetove potrebe i interese. On postupa u interesu deteta, opravdanim protivljenjem o određenim pitanjima koja se tiču deteta, koje nema karakteristike ponašanja kojima se pokazuje nemar i ugrožava najbolji interes deteta. Upravo iz ugla najboljeg interesa maloletnog deteta u ovom uzrastu i stanju u kome se ono nalazi zbog bolesti, protivljenje tuženog kao roditelja je opravdano, jer takvo protivljenje ne predstavlja nesavesno vršenje roditeljskog prava, a nema ni drugih pokazatelja o nesavesnom vršenju roditeljskog prava od strane tuženog, što je utvrđeno i veštačenjem. Rukovođen najboljim interesom maloletnog deteta, tuženi kao roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo i ne živi sa detetom, koristi se pravima koja mu pripadaju u smislu člana 78. stav 3. Porodičnog zakona. Navedeno obuhvata pravo i dužnost da sa detetom održava lični odnos i da o pitanjima koja bitno utiču na život deteta odlučuje zajednički i sporazumno a roditeljem koji vrši roditeljsko pravo. Pitanjima koja bitno utiču na život deteta, u smislu ovog zakona, smatraju se naročito: obrazovanje deteta, preduzimanje većih medicinskih zahvata nad detetom, promena prebivališta deteta i raspolaganje imovinom deteta velike vrednosti. Roditelj koji nesavesno vrši prava i dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, može biti delimično lišen roditeljskog prava i to prava na održavanje ličnih odnosa sa detetom i prava da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta, kako je propisano članom 82. Porodičnog zakona. U konkretnom slučaju, spor je nastao oko pitanja obrazovanja deteta i određenog medicinskog zahvata koji je bilo potrebno uraditi, a o tom pitanju tuženi ima pravo da odlučuje zajednički i sporazumno sa tužiljom, kao roditeljem koji samostalno vrši roditeljsko pravo. U odsustvu njihovog sporazuma, sud ceni šta predstavlja najbolji interes deteta i rukovodi se najboljim interesom deteta kada odlučuje u sporu za lišenje roditeljskog prava (član 266. stav 1. Porodičnog zakona). Sudska odluka mora biti u skladu sa najvišim ciljem, a to je afirmacija prava maloletnog deteta i prava nekompromitovanog roditelja za vršenje roditeljskih dužnosti na način koji će odgovarati dobrobiti deteta.

Utvrđene činjenice ukazuju da za sad nema uslova da se tuženi delimično liši roditeljskog prava, jer tuženi nije ispoljio nesavesnost u vršenju prava ili dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, te se nije stekao razlog za delimično lišenje roditeljskog prava, u smislu člana 82. stav 1. Porodičnog zakona.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Biserka Živanović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić