U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužilaca AA, BB i VV, svi iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Vesna Boljević Grujičić, advokat iz ... i umešača na strani tužilaca GG iz ..., čiji je punomoćnik Vesna Boljević Grujičić, advokat iz ..., protiv tuženih Stambene zgrade broj ... u Ulici Dragice Končar u Beogradu, koju zastupa predsednik Skupštine zgrade DD iz ..., ĐĐ, EE i ŽŽ, svi iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Jovica Paunković, advokat iz ..., radi utvrđenja ništavosti odluke i ugovora, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 5339/2017 od 13.02.2019. godine, u sednici održanoj 15.04.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilaca, izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 5339/2017 od 13.02.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Drugog osnovnog suda u Beogradu P 1284/15 od 22.05.2017. godine, prvim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i utvrđeno da je ništava odluka Skupštine stanara zgrade u Ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu od 20.10.2002. godine, o prenosu prava trajnog korišćenja na zajedničkom ravnom krovu predmetne stambene zgrade tuženima, kao investitorima radi dogradnje jedne etaže, što su tuženi dužni priznati. Drugim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i utvrđeno da je ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo ugovor o prenosu prava trajnog korišćenja i raspolaganja na zajedničkom ravnom krovu u celini u stambenoj zgradi u Ulici Dragice Končar broj ..., zaključenom između stambene zgrade u Ulici Dragice Končar broj ... i tuženih, kao investitora, overen pred Petim opštinskim sudom u Beogradu dana 30.12.2002. godine, pod Ov. 17649/2002, što su tuženi dužni priznati. Trećim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i utvrđeno da između Skupštine stanara u Ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu i investitora ĐĐ, EE i ŽŽ nije zasnovan pravni odnos zaključen po ugovoru o prenosu prava trajnog korišćenja o raspolaganju zajedničkog ravnog krova u celini u stambenoj zgradi u ulici Dragice Končar broj ... za dogradnju jedne etaže i formiranja posebnih stambenih jedinica overen pred Petim opštinskim sudom u Beogradu Ov. 17649/02 od 30.12.2002. godine, te da isti ne proizvodi pravno dejstvo, a što su tuženi dužni priznati. Četvrtim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i utvrđeno da ugovor o prenosu prava trajnog korišćenja i raspolaganja zajedničkog ravnog krova u celini u stambenoj zgradi u ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu za dogradnju jedne etaže i formiranje posebnih stambenih jedinica između Skupštine stanara i investitora, overen pred Petim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. 17649/02 od 30.12.2002. godine nije zaključen i da ne proizvodi pravno dejstvo, a što su tuženi dužni priznati i trpeti. Petim stavom izreke, obavezani su tuženi ĐĐ, EE i ŽŽ da solidarno tužiocima naknade troškove postupka u iznosu od 493.900,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 5339/2017 od 13.02.2019. godine, prvim stavom izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom, drugom, trećem i četvrtom izreke, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilaca da se utvrdi da je ništava odluka Skupštine stanara zgrade u ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu od 20.10.2002. godine, o prenosu prava trajnog korišćenja na zajedničkom ravnom krovu predmetne stambene zgrade tuženima ĐĐ, EE i ŽŽ, kao investitorima radi dogradnje jedne etaže, da se utvrdi da je ništav i da ne proizvodi pravno dejstvo navedeni ugovor o prenosu prava trajnog korišćenja i raspolaganja na zajedničkom ravnom krovu u celini, u stambenoj zgradi u ulici Dragice Končar broj ..., zaključenom između stambene zgrade u ulici Dragice Končar broj ... i ĐĐ, EE i ŽŽ, kao investitora, overen pred Petim opštinskim sudom u Beogradu dana 30.12.2002. godine, pod Ov. 17649/2002, da se utvrdi da između Skupštine stanara u ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu i investitora ĐĐ, EE i ŽŽ nije zasnovan pravni odnos zaključen po navedenom ugovoru o prenosu prava trajnog korišćenja o raspolaganju zajedničkim ravnim krovom u celini i da isti ne proizvodi pravno dejstvo, kao i da se utvrdi da navedeni ugovor o prenosu prava trajnog korišćenja nije zaključen. Drugim stavom izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu petom izreke prvostepene presude, tako što su obavezani tužioci da tuženima ĐĐ, EE i ŽŽ solidarno naknade troškove postupka u iznosu od 438.000,00 dinara. Trećim stavom izreke, obavezani su tužioci da tuženima ĐĐ, EE i ŽŽ naknade troškove drugostepenog postupka u iznosu od 24.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi ĐĐ, EE i ŽŽ su dostavili odgovor na reviziju. Troškove za sastav odgovora nisu tražili.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku, a u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11...87/18), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija dozvoljena i neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP učinjena u postupku pred drugostepenim sudom, koja bi bila od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane odluke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, dana 01.09.2002. godine formalno je konstituisana Skupština stambene zgrade u Ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu, koja je pre toga faktički postojala. Na sednici skupštine stambene zgrade održanoj dana 05.06.2002. godine, vlasnici stanova broj ... su potpisali saglasnost za prenos prava trajnog korišćenja i raspolaganja ravnim krovom u navedenoj stambenoj zgradi i formiranje posebnih stambenih jedinica površine oko 240 m2, tuženom ĐĐ, koja odluka nije realizovana. Na sednici Skupštine stanara održanoj 20.10.2002. godine, konstatovano je da su za nadziđivanje zgrade zainteresovani vlasnici stanova broj ..., ovde tuženi, kojima je većinom glasova stanara zgrade dodeljeno pravo raspolaganja ravnim krovom na postojećem objektu, radi nadziđivanja jedne etaže. ZZ, kao vlasnik jednog od stanova, odlukom Skupštine stambene zgrade od 20.10.2002. godine, je ovlašćen da zastupa interese zgrade prilikom zaključivanja ugovora o trajnom ustupanju ovog prava, s obzirom da su tuženi ĐĐ, kao predsednik Skupštine stanara navedene stambene zgrade i EE, kao njegov zamenik, odlukom o trajnom prenosu prava korišćenja ravnog krova bili sticaoci tog prava. Saglasnost za nadziđivanje je potpisana od strane 16 od ukupno 26 vlasnika stanova. Na osnovu navedene odluke i dobijene saglasnosti 56,7% vlasnika stanova, dana 30.12.2002. godine pred Petim opštinskim sudom u Beogradu overen je Ugovor o prenosu trajnog korišćenja i raspolaganja na zajedničkom ravnom krovu u celini u Stambenoj zgradi u Ulici Dragice Končar broj ..., Ov. 17649/02, koji je u ime prenosioca – tužene Stambene zgrade potpisao ZZ, a u ime sticalaca, tuženi ĐĐ, EE i ŽŽ. Članom 7. navedenog ugovora, tuženi su se kao investitori obavezali da na postojećoj zgradi urade spoljnu izolaciju i fasadu, saniraju prokišnjavanje krova odgovarajućim kosim krovom, da poprave oluke, okreče unutrašnje stepenište i da u zavisnosti od tehničkih mogućnosti svim stanovima obezbede signal kablovske televizije ili zajednički antenski signal. Dobijena saglasnost većine vlasnika stanova (56,7%) potvrđena je izjavama vlasnika stanova od 28.04.2003. godine i od 24.03.2006. godine. Rešenjem nadležnog organa uprave broj 351-469/03 od 26.03.2004. godine, ovde tuženima je odobreno izvođenje radova nadziđivanjem jedne etaže na spornoj zgradi, a rešenjem istog organa od 25.07.2005. godine, koje je postalo pravnosnažno 23.12.2005. godine, tuženima je izdato odobrenje za izvođenje radova prema izmenjenoj tehničkoj dokumentaciji za nadziđivanje jedne etaže na ravnom krovu postojeće stambene zgrade u Ulici Dragice Končar broj ... u Beogradu. Tuženi su završili sve radove na nadziđivanju i ispunili obaveze iz člana 7. ugovora, i 07.07.2010. godine nadležnom organu uprave podneli zahtev za tehnički pregled i izdavanje upotrebne dozvole koja nije izdata, iako su radovi okončani.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da spor za utvrđenje ništavosti spornog ugovora o prenosu prava trajnog korišćenja nije pravnosnažno okončan do dana objavljivanja odluke Ustavnog suda Republike Srbije broj 95/2006 (objavljena u „Službenom glasniku Republike Srbije dana 17.03.2011. godine), pa se na ugovarače, u smislu člana 60. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu, ne može primeniti odredba člana 18. stav 1. Zakona o održavanju stambenih zgrada na način kako je glasila pre nego što je utvrđena njena neustavnost (u pogledu propisane saglasnosti vlasnika stanova i drugih posebnih delova zgrade za donošenje odluke o izvođenju radova na sanaciji ravnog krova i krovne konstrukcije radi izgradnje, odnosno adaptacije novog stana). Prvostepeni sud zaključuje da je nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda, Skupština zgrade u slučaju trajnog prenosa zgrade, odluku mogla doneti samo ukoliko je postojala saglasnost svih vlasnika stanova, u skladu sa članom 19. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, zbog čega po oceni prvostepenog suda sporni ugovor nije ni zaključen i nije proizveo pravno dejstvo.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, imajući u vidu da su tuženi po dobijanju građevinske dozvole sagradili etažu i u svemu izvršili obaveze propisane članom 19. Zakona o održavanju stambenih zgrada u pogledu obaveza prema samoj stambenoj zgradi, preuzetoj na Skupštini stambene zgrade od 20.10.2002. godine, kao i članom 7. ugovora o prenosu prava trajnog korišćenja od 30.12.2002. godine, dok se odluka Ustavnog suda od 17.03.2011. godine, ne može primeniti u smislu odredbe člana 60. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu, već se na rešenje ovog spora primenjuje izvorna odredba člana 18. istog zakona, prema kojoj odredbi je odluka Skupštine stanara punovažna ukoliko je dobijena saglasnost više od 50% vlasnika stanova, što je u ovom slučaju ispunjeno, jer je za ovakav prenos trajnog prava, u smislu citiranih zakonskih odredaba, data saglasnost 56,7% vlasnika stanova, koja je važila do 17.03.2011. godine, sve imajući u vidu da se postupak od davanja saglasnosti Skupštine stanara za izvođenje građevinskih radova pa do donošenja dozvole za gradnju koja je postala pravnosnažna 23.12.2005. godine, smatara rešenim pravnim odnosom između članova skupštine tužene Stambene zgrade i ostalih tuženih, kao primalaca navedenog prava. Osim toga, okolnost što nadležni organ uprave nije odlučio o zahtevu tuženih za tehnički pregled i izdavanje upotrebne dozvole, ne može se pripisati u krivicu tuženih.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilno je stanovište drugostepenog suda o neosnovanosti tužbenog zahteva.

Odredbom člana 103. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da je ništav ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima ako cilj povređenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju ili zakon u određenom slučaju ne propisuje što drugo.

Zakonom o održavanju stambenih zgrada („Službeni glasnik RS“ broj 44/95, 46/98, 1/01 i 101/05), koji je važio u vreme zaključenja spornog ugovora, bilo je propisano da skupština zgrade saglasnošću vlasnika stanova i drugih posebnih delova zgrade kojima pripada više od polovine ukupne površine stanova i drugih posebnih delova zgrade može doneti odluku o izvođenju radova na sanaciji ravnog krova, odnosno krovne konstrukcije kojom se, saglasno propisima o planiranju i uređenju prostora i izgradnji objekta, može izgraditi, odnosno adaptirati novi stan (član 18. stav 1); da lice koje smatra da mu je odlukom skupštine zgrade povređeno neko pravo ili pravni interes na zakonu zasnovan, može tu odluku pobijati pred nadležnim sudom (član 20); da Skupština zgrade može doneti odluku da se zajedničke prostorije pretvore u stan ili poslovni prostor, ako su za to ispunjeni uslovi po propisima o planiranju i uređenju prostora i izgradnji objekata (član 21. stav 1.).

Zakonom o održavanju stambenih zgrada („Službeni glasnik RS“ broj 44/95, 46/98, 1/01, 101/05, 27/11 – Odluka US i 88/11), izmenjenim Odlukom Ustavnog suda IU- 95/2006 od 17.03.2011. godine, propisano je: da skupština zgrade većinom od ukupnog broja članova može doneti odluku o izvođenju radova na sanaciji ravnog krova odnosno krovne konstrukcije kojom se, saglasno propisima o planiranju i uređenju prostora i izgradnji objekta, može izgraditi odnosno adaptirati novi stan (član 18. tav 1.); da lice koje smatra da mu je odlukom skupštine zgrade povređeno neko pravo ili pravni interes na zakonu zasnovan, može tu odluku pobijati pred nadležnim sudom (član 20.); da skupština zgrade može doneti odluku da se zajedničke prostorije pretvore u stan ili poslovni prostor, ako su za to ispunjeni uslovi po propisima o planiranju i uređenju prostora i izgradnji objekata (član 21. stav 1.).

Zakonom o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“ broj 109/07, 99/11 i 18/13 – Odluka US), propisano je: da kad Ustavni sud utvrdi da zakon, statut Autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akti ili kolektivni ugovor nije u saglasnosti sa Ustavom, opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava i potvrđenim međunarodnim ugovorom, taj zakon, statut Autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akt ili kolektivni ugovor, prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u„Službenom glasniku RS“ (član 58. stav 1.); da se zakoni i drugi opšti akti za koje je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nisu u saglasnosti sa Ustavom, opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, ne mogu primenjivati na odnose koji su nastali pre dana objavljivanja odluke Ustavnog suda, ako do tog dana nisu pravnosnažno rešeni (član 60. stav 1).

Odlukom Ustavnog suda IU-95/2006 od 17.03.2011. godine utvrđeno je da odredbe člana 18. stav 1. u delu koji glasi „saglasnost vlasnika i drugih posebnih delova zgrade kojima pripada više od polovine ukupne površine stanova i drugih posebnih delova zgrade“ člana 21. stav 3. i člana 22. stav 2. Zakona o održavanju stambenih zgrada („Službeni glasnik RS“ broj 44/95, 46/98 i 1/01), nisu u saglasnosti sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima. U ovoj odluci Ustavni sud je ocenio da su osporene odredbe Zakona o održavanju stambenih zgrada pružile mogućnost za proizvoljno i nepravedno lišenje svojine pojedinih etažnih vlasnika na zajedničkim delovima zgrade, te da osporenim odredbama nije obezbeđena jednakost, ravnopravnost i pravna sigurnost svih etažnih vlasnika u mirnom uživanju svojine na zajedničkim delovima zgrade, jer se omogućava licima koja imaju više od polovine ukupne površine posebnih delova zgrade da liše ostale etažne vlasnike njihove imovine u sopstvenu korist ili u korist trećih lica. Shodno navedenom, u ovoj odluci je istaknuto da se odluke o pitanjima koja se odnose na promenu namene zajedničke nedeljive svojine mogu donositi pod uslovom da svi etažni vlasnici imaju pravo jednakog odlučivanja o načinu korišćenja zajedničkih delova zgrade, te da ovakav pravni stav ne podrazumeva da se odluke o načinu korišćenja zajedničkih delova zgrade mogu doneti pod uslovom postojanja saglasnosti svih etažnih vlasnika. U tom smislu, Ustavni sud je ukazao da u prilog ovakvog zaključka govori činjenica da je rešenjem I Uz-729/2011 od 03.07.2014. godine, odbacio inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i saglasnosti sa potvrđenim međunarodnim ugovorom odredaba člana 1-3. Zakona o dopunama Zakona o održavanju stambenih zgrada („Službeni glasnik RS“ broj 88/11), a koji je donet nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda IU-95/2006 u „Službenom glasniku RS“ i kojim je predviđeno da se većinom od ukupnog broja članova skupštine zgrade donose odluke o izvođenju radova na sanaciji krova, pretvaranju zajedničkih prostorija u stan ili poslovni prostor i pripajanju zajedničkih prostorija susednom stanu ili poslovnoj prostoriji. Baveći se pitanjem saglasnosti novih zakonskih rešenja sa ranijim stavovima i ocenama iznetim u odluci od 17.03.2011. godine, Ustavni sud je našao da „pravo jednakog odlučivanja etažnih vlasnika o načinu korišćenja zajedničkih delova zgrade znači da glas svakog pojedinog etažnog vlasnika ima jednaku vrednost nezavisno od površine stana koje ovo lice poseduje ili nekog drugog kriterijuma, a ne i da se ovakve odluke mogu doneti isključivo jednoglasno, odnosno saglasnošću svih etažnih vlasnika (odluka Ustavnog suda Už-6443/2012 od 14.05.2015. godine).

Po nalaženju revizijskog suda, u ovom slučaju sporni ugovor nije apsolutno ništav u smislu odredbe člana 103. Zakona o obligacionim odnosima. Naime, pravni stav izražen u odluci Ustavnog suda IU-95/2006 od 17.03.2011. godine ne podrazumeva da se odluke o načinu korišćenja zajedničkih delova zgrade mogu doneti pod uslovom postojanja saglasnosti svih etažnih vlasnika, odnosno pravo jednakog odlučivanja etažnih vlasnika o načinu korišćenja zajedničkih delova zgrade znači da glas svakog pojedinog etažnog vlasnika ima jednaku vrednost nezavisno od površine stana koje ovo lice poseduje ili nekog drugog kriterijuma, a ne i da se ovakve odluke mogu doneti isključivo jednoglasno, odnosno saglasnošću svih etažnih vlasnika. Polazeći od navedenog, a kod utvrđenog da je u ovom slučaju ugovor o prenosu prava trajnog korišćenja i raspolaganja na zajedničkom ravnom krovu od 30.12.2002. godine zaključen i overen pred nadležnim sudom na osnovu Odluke o trajnom prenosu prava korišćenja ravnog krova i dobijene saglasnosti od strane 16 od ukupno 26 vlasnika stanova (56,7%), koja saglasnost je potvrđena izjavama vlasnika ovih stanova, dakle saglasnošću većine vlasnika posebnih delova zgrade (stanova), to po nalaženju ovog suda ne stoje razlozi za utvrđenje ništavosti spornog ugovora iz kojih bi prozilazilo da se radi o apsolutno ništavom ugovoru u smislu odredbe člana 103. Zakona o obligacionim odnosima, kako se to revizijom neosnovano ukazuje.

Neosnovani su navodi revizije kojima se ukazuje da je ugovor ništav jer je sporni ugovor zaključilo neovlašćeno lice, imajući u vidu utvrđeno da je sporni ugovor u ime tužene Stambene zgrade potpisan od stane ovlašćenog lica na osnovu odluke Skupštine stambene zgrade od 20.10.2002. godine, kao organa upravljanja stambenom zgradom shodno članu 12. Zakona održavanju stambenih zgrada.

Kako se ni ostalim revizijskim navodima ne dovodi u sumnju zakonitost i pravilnost pobijane odluke, to je primenom člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić