Revizija je dozvoljena prema članu 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 71/11...18/20).

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana. Neblagovremena dopuna revizije u razmatranje se ne uzima, isto kao ni revizijski navodi izvan dozvoljenih razloga za izjavljivanje ovog vanrednog pavnog leka, primenom člana 407. stav 1. ZPP.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. u postupku pred drugostepenim sudom koji je ocenio bitne žalbene navode, prihvataju činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom, kao i primenu materijalnog prava, te postupio u skladu sa odredbama člana 396. stav 1. i stav 2. ZPP. U konkretnom slučaju, drugostepeni sud je obrazložio ocenu o pravnom značaju bitnih činjenica čija tačnost nije dovedena u pitanje revizijskim navodima.

Prema utvrđenim činjenicama, tužioci su pravni sledbenici sada pok. DD bivšeg iz ... koji je preminuo 25.10.1994. godine. Dopunskim rešenjem o nasleđivanju Osnovnog suda u Leskovcu O br. 97/66 od 22.04.2016. godine, tužioci su oglašeni za naslednike na novopronađenoj imovini – zaostavštini sada pok. DD koju čini pravo svojine na nepokretnostima u KO ... upisanim u LN br. ... šume zv. „...“, šume zv. „...“, šume zv. „...“, šume zv. „...“ i šume „...“, u površini i sa udelima bliže određenim u izreci navedenog rešenja, donetog na osnovu rešenja SO Surdulica br. 463108/93-03 od 10.03.2016. godine kojim je to pravo priznato.

Na osnovu spisa predmeta Opštinske uprave, Odeljenje za opštu upravu i javnu službu Opštine Surdulica br.31-32/18-02 je utvrđeno da je sada pok. DD koristio predmetne šume do 1948. godine, kada su primenom Zakona o proglašenju opštenarodnom imovinom seoskih utrina, pašnjaka i šuma, šume predate na korišćenje šumskom gazdinstvu. Takođe, nije sporno da je nakon stupanja na snagu Zakona o organima i postupku za raspravljanje samovlasnik zauzeća zemljišta opštenarodne imovine („ Službeni glasnik NRS“ br.35/54 od 24.07.1954. godine) DD 22.02.1955. godine podneo zahtev da mu se prizna pravo svojine na predmetnim šumama u čijem se posedu nalazio od 1927. godine po izvršenoj deobi seoskih šuma i kao posednik bio evidentiran i plaćao porez, da je po tom zahtevu doneto rešenje narodnog odbora Sreza Masuričkog br.3062 od 21.3.1955. godine i istom priznato pravo svojine na predmetnim nepokretnostima, da je po žalbi Šumskog gazdinstva u Vranju odlučeno rešenjem Državnog sekreterijata za poslove finansija u Beogradu od 19.11.1957. godine da ništi osporeno prvostepeno rešenje od 21.03.1955. godine, a po tužbi kojom je prethodnik tužilaca pokrenuo upravni spor pred Vrhovnim sudom NRS doneta presuda U.1255/58 od 03.12.1958. godine da se ništi rešenje Državnog sekretarijata od 19.11.1957. godine i naloženo je donošenje novog rešenja. U izvršenju, Državni sekreterijat za poslove finansija u Beogradu doneo je rešenje 05.02.1959. godine da se ništi prvostepeno rešenje od 21.03.1955. godine, sa nalogom da se donese novo rešenje, što nije učinjeno.

Posle niza godina, a nakon što je na snagu stupio Zakon o raspravljanju imovinskih odnosa nastalih samovlasnim zauzećem zemljišta u društvenoj svojini („Sl.g. SRS br. 50/92“), DD je iznova organu uprave 02.08.1993. godine podneo zahtev da mu se prizna pravo svojine na predmetnom šumskom zemljištu. O tom zahtevu je odlučeno nakon njegove smrti. Naime, rešenjem Opštine Surdulica, Odeljenje za urbanizam, stambeno, komunalne, građevinske i imovoinske poslove br. 463-108/9303 dana 10.03.2016. godine, priznaje je pravo svojine pravnim sledbenicima pok. DD na samovlasno zauzetom zemljištu, i to na šumi zv. „...“, šumi zv. „...“ zv. „...“ kao delu parc. br. ..., šumi zv. „...“ na delu parc. br. ... i šumi „...“ kao delu parc. br. ... Ove neporetnosti su kod Službe za katastar nepokretnosti upisane na Republiku Srbija- državna svojina, korisnik Opština Surdulica. Putem veštaka geodetske struke izvršena je identifikacija predmetnih parcela, a putem veštaka šumarske struke izvršena je procena o obimu i visini gubitaka zbog nemogućnosti iskorišćavanja šuma od 1948. godine do dana podnošenja tužbe 26.12.2016. godine, što obračunato prema cenovniku JP „Srbijašume“ iznosi 5.056.809,00 dinara, koji iznos tužioci potražuju na ime naknade zbog bespravnog korišćenja šumskih parcela u njihovoj svojini.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da tužiocima ne pripada tražena naknada štete ezbog nemogućnosti iskorišćavanja predmetnih šuma od 1948. godine, jer su tužioci postali vlasnici tog zemljišta tek donošenjem rešenja Opštine Surdulica od 10.03.2016. godine. U postupku nije dokazano da su predmetne šume bile u svojini sada pok. DD u trenutku oduzimanja istih od strane države 1948. godine. Tužiocu su za dokaz o vlasništvu njihovog pravnog prethodnika u periodu pre 1948. godine označili obrazloženje rešenje NO Sreza Masuričkog od 21.3.1955. godine u kom je navedeno da je pravni prethodnik tužilaca šumu dobio u posed pravovaljanom deobom zemljišta, utrina, pašnjaka i šuma, izvršenom 1927. godine. Obrazloženje nepravosnažnog rešenja upravnog organa ne može se uzeti kao valjan dokaz kojim se određeno lice legitimiše kao titular prava svojine određenih nepokretnosti. Prema sadržini rešenja, šumsko zemljište je dato u državinu-posed, što ne znači vlasništvo. S tim u vezi, sud je imao u vidu da su se prema pravnim pravilima imovinskog prava sadržanim u paragrafu br. 2 Zakona o šumama Kraljevine („Sl. Novine Kraljevine Jugoslavije“br. 307/29 i 301/30), sve šume smatrale vlasništvom države, izuzev onih šuma na kojima je fizičko lice zakonitim putem steklo pravo svojine. U konkretnom slučaju, s obzirom da tužioci nisu dokazali da je njihov pravni prethodnik, u skladu sa tada važećim propisima, stekao pravo svojine na predmetnim šumama zakonskim putem, to proizilazi da su iste bile državna sovjina, a da su pravnom prethodniku tužilaca date u posed, državinu, na korišćenje.

Drugostepeni sud je prihvatio stanovište prvostepenog suda da su tužioci postali vlasnici predmetnih šuma tek pravnosnažnošću rešenja organa uprave od 10.03.2016. godine i da im ne pripada tražena naknada izgubljene dobiti. Prema razlozima drugostepenog suda, navedeno rešenje doneto je po zahtevu prethodnika tužilaca podnetog na osnovu odredaba čl. 2 i čl. 3. Zakona o raspravljanju imovinskih odnosa nastalih samovlasnim zauzećem zemljišta u društvenoj svojini („Sl. gl. SRS br. 50/92“), kojima je propisano da se samovlasnim zauzećem smatraju svi slučajevi držanja zemljišta društvene svojine bez pravnog osnova, kao i slučajevi u kojima je samovlasni držalac držao to zemljište na dan 28. avgusta 1948. godine, nezavisno od toga da li je docnije prestao biti držalac, a samovlasna zauzeća zemljišta u društvenoj svojini izvršena do 28. avgusta 1945. godine, priznaju se u svojinu samovlasnim držaocima-zemljoradnicima, ukoliko zakonom nije drukčije određeno. Iz rešenja Opštine Surdulica od 10.03.2016. godine proizilazi da je tužiocima kao pravnim sledbenicima samovlasnog držaoca sada pok. DD, u upravnom postupku priznato pravo svojine na spornim šumama, zbog čega se u smislu citiranih odredaba, kao iz sadržine izreke rešenja, zaključuje da sporno rešenje ima dejstvo samo za ubuduće, odnosno da su tužioci tek donošenjem te odluke 2016. godine stekli pravo sovjine na predmetnim nepokretnostima u smislu čl. 20. st. 2. ZOSPO. S obzirom da tužioci, kao ni njihov pravni prethodnik nisu bili u svojini predmetnih šumskih parcela u periodu od 1948. g. do 2016. godine,to im u smislu čl. 154 i 155. ZOO ne može pripasti naknada na ime izgubljene dobiti u označenom periodu.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je presudama nižestepenih sudova odlučeno kada je kao neosnovan odbijen tužbeni zahtev kojim su tužioci tražili naknadu štete – izgubljenu dobit, predviđenu članom 155. i članom 189. stav 1. i 3. Zakona o obligacionim odnosima, uz date razloge o nepostojanju osnova postavljenog zahteva tužilaca za dosudu izmakle koristi koju bi ostvarili sečom i prodajom drva sa šumskog zemljišta čijeg je poseda njihov prethodnik lišen 1948. godine. Tužiocu su zahtev bazirali na tvrdnjama da je njihov pravni prethodnik postao vlasnik predmetne imovine –šume još 1927. godine kada je iste dobio u posed pravovaljanom deobom zemljišta, utrina, pašnjaka i šuma, a da mu je ova imovina oduzeta 1948. godine bez pravnog osnova i akta o podržavljenju. Revizijom se ističe da su to su bile nedržavne šume prema paragrafu 4. Zakona o šumama Kraljevina Jugoslavije (zakon od 21.12.1929. godine) i da je prethodnik tužilaca po osnovu Zakona o organima i postupku za raspravljanje samovlasnih zauzeća zemljišta opštenarodne imovine iz 1954. godine podneo zahtev za priznavanje prava svojine 20.02.1955. godine, da je taj zahtev usvojen tek 10.03.2016. godine konačnim rešenjem kojim je pravo priznato njegovim sledbenicima, a da je pogrešno drugostepeni sud zaključio da je navedeno rešenje doneto po zahtevu podnetom na osnovu Zakona o raspravljanju imovinskih odnosa nastalih samovlasnim zauzećem zemljišta u društvenoj svojini iz 1992. godine. Da to ovde nije bio slučaj obrazlaže se razlikom između Zakona iz 1954.godine koji je omogućio da se donese rešenje o pravu svojine onima koji su na zakonit način uživali svoju imovinu do 1948. godine, kada im je bez rešenja to pravo uskraćeno i Zakona iz 1992. godine koji pravo priznaje samo onima kojima je rešenjem uskraćeno to pravo, te da se iz upravnog spisa vidi da je to pravo prethodniku tužioca uskraćeno bez rešenja. Međutim, nezavisno od iznetog tumačenja kako su nekadašnji propisi trebali biti primenjeni, počev od 1929. godine, pa da se šume ne oduzmu iz poseda prethodnika tužilaca 1948. godine, odnosno da mu se po zahtevu iz 1955. godine utvrdi pravo i šume vrate donošenjem odgovarajućeg rešenja u upravnom postupku po zakonu iz 1954. godine, za spor o pravu na naknadu, bitnim se javlja to da se nije ostvario osnov za ponovno uspostavljanje državine na strani prethodnika, a ni tužilaca sve do pravnosnažnosti rešenja od 10.03.2016. godine.

Neosnovano se reivzijom tužilaca ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava, a ostalim navodima se osporav autvrđeno činjenično stanje i ocena dokaza, što je u suprotnosti sa članom 407. stav 2. ZPP. Tačno je da je predmetno šumsko zemljište bilo predmet zahteva prethodnika tužilaca da mu se prizna pravo svojine u neokončanom upravnom postupku, pokrenutom za vreme važenja Zakona o organima i postupku za raspravljanje samovlasnih zauzeća zemljišta opštenarodne imovine („Službeni glasnik“ NRS br.35/54 od 24.07.1954. godine). Međutim, prethodnik tužilaca je 20.08.1993. godine podneo novi zahtev upravljen na predmetno zemljište. To je učinio nakon što je na snagu stupuio Zakon o raspravljanju imovinski odnosa nastalih samovlasnim zauzećem zemljišta u društvenoj svojini. Pravnosnažnim rešenjem od 10.03.2016. godine, u okončanom upravnom postupku tužiocima je utvrđeno pravo svojine na predmetnom šumskom zemljištu. Prethodno, svojinsku parnicu nisu pokrenuli, a ne tvrde ni da je parnicu vodio njihov prethodnik Tužioci su postali vlasnici šumskog zemljišta aktom državnog organa u 2016. godini.

Kod iznetog stanja stvari, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana u shvatanju da tužiocima za raniji period pripada naknada zbog nemogućnosti korišćenja predmetnih parcela šumskog zemljišta. Tek se konačnim regulisanjem imovinskih odnosa na spornom zemljištu stekla se mogućnost da zemljište bude predato u svojinu i posed tužiocima. Nemogućnost korišćenja i raspolaganja predmetnim zemljištem za vreme vođenja postupka, sve dok konačna odluka u postupku nije izdejstvovana, ne vodi pravu na naknadu štete zbog nemogućnosti korišćenja šumskog zemljišta.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu člana 414. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić