U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Borislav Šušnjar, advokat iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Tomislav Dikosavić, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1534/23 od 06.07.2023. godine, u sednici održanoj 13.03.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1534/23 od 06.07.2023. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1534/23 od 06.07.2023. godine, odbijena je žalba tužioca i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 199/21 od 10.03.2023. godine u delu kojim je odbijen predlog tužioca za određivanje privremene mere kojom bi se zabranilo tuženoj otuđenje i opterećenje nepokretnosti upisane u listu nepokretnosti .. KO Novi Sad II, parcele broj .. u površini od 2260 m2, gradskog građevinskog zemljišta i objekata izgrađenih na navedenoj parceli i to: objekta broj 1, porodična stambena zgrada prizemlje od 138 m2, u ulici ..., Novi Sad, pomoćna zgrada broj 2 prizemlje površine 20 m2, pomoćna zgrada broj 3, prizemlje, površine 47 m2, pomoćna zgrada broj 4, prizemlje, površine 12 m2, pomoćna zgrada broj 5, prizemlje površine 322 m2, pomoćna zgrada 6 prizemlje površine 42 m2, pomoćna zgrada broj 7 prizemlje površine 78 m2, pomoćna zgrada 8 prizemlje, površine 9 m2 i parcela .. gradsko građevinsko zemljište njiva 1. klase površine 133 m2 i zemljište pod delom zgrade od 9 m2 na toj parceli ..; tužbeni zahtev kojim je traženo utvrđenje da je tužilac po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa tuženom stekao pravo svojine sa udelom 7/10 idealnih delova na nepokretnostima na adresi Novi Sad, ... broj .., bliže opisanih kao u predlogu za izdavanje privremene mere, kao i na stanu broj 15 u stambenoj zgradi za kolektivno stanovanje na adresi ... broj .., površine 37 m2, sagrađene na parceli .., upisan u listu nepokretnosti .. KO Novi Sad II, te obavezivanje tužene da trpi da tužilac ovo pravo svojine upiše u katastru nepokrenosti; tužilac obavezan da tuženoj nadoknadi parnične troškove od 384.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužena je podnela odogovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti je drugostepeni sud počinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. u vezi člana 396. stavova 1. i 2. ZPP, na koju je revizijom ukazano navodima da presuda ne sadrži odlučne razloge.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, brak stranaka trajao je od 1967. do 1998. godine, a zajednica života faktički je prekinuta 1997. godine. Tužena je do penzionisanja 1995. godine radila kao referent sa srednjom stručnom spremom, a potom se radno angažovala u ... zajedničke ćerke stranaka. Tužilac je radio kao komercijalista u „VV“ do 1990. godine, nakon čega je osnovao privredno društvo „GG“ d.o.o. Novi Sad, a od 1997. godine kao jedini vlasnik ovog privrednog društva privređivao je obavljajući njegovu registrovanu delatnost. U toku 1990. godine tužilac je kupio staru „švapsku“ kuću u Novom Sadu, na adresi ... broj .. . Do 1995. godine stambena zgrada je dograđena i adaptirana, pomoćne zgrade u dvorištu su porušene i sagrađeno je šest novih objekata, bez građevinske dozvolje. Tužilac je svom privrednom društvu ustupio pravo korišćenja na dvorišnim objektima za obavljanje poslovne delatnosti, bez plaćanja zakupnine. Nakon razvoda braka 17.08.1998. godine tužena je pred Opštinskim sudom u Novom Sadu pokrenula parnicu radi podele bračne tekovine na ovoj nepokretnosti, u kojoj je doneta presuda na osnovu priznanja P 5252/98 od 18.09.1998. godine. Presudom je utvrđeno da je tužilja isključivi vlasnik na porodičnoj stambenoj zgradi broj .. u ulici ... u Novom Sadu, koja nepokretnost je upisana kao zemljišno-knjižno telo II u A listu, sagrađena na izgrađenom građevinskom zemljištu državne svojine pod parc. br. .. od 24 a 02 m2, kao zemljišno-knjižno telo I u A listu, sve upisano u ZKUL br. .. K.O. Novi Sad II, te je tamo tuženi, tužilac u ovoj parnici obavezan da trpi da se ovo pravo zemljišno- knjižno uknjiži. Utvrđeno je da tuženi, ovde tužilac, ima pravo korišćenja predmetne nepokretnosti – kuće broj .. u ulici ... u Novom Sadu, sa pripadajućim građevinskim zemljištem površine 24 a 02 m2 do 31.12.2005. godine, bez bilo kakve naknade tužilji. Sadržina tužbe, odnosno presude na osnovu priznanja bila je opredeljena tadašnjim upisom nepokretnosti u zemljišnoj knjizi, u kojoj nisu bile evidentirane nelegalno sagrađene nepokretnosti na parceli na kojoj se nalazi porodična kuća. Dana 31.12.1998. godine sačinjen je ugovor o ustupanju na korišćenje poslovnog prostora između porodica AA i BB, kao davaoca poslovnog prostora sa jedne strane i „GG“ d.o.o. Novi Sad kao korisnika poslovnog prostora, sa druge strane, kojim su privrednom društvu ustupljene poslovne prostorije – upravna zgrada i hale 1 i 2, pomoćni magacin 1 i 2 u dvorištu u ulici ... broj .. na trajno korišćenje, bez naknade. Navedeno je da se iz ugovora izuzima 850 m2 travnjaka – bašte, koja se nalazi iza hala 1 i 2. Predviđeno je da ukoliko preduzeće „GG“ kao pravni subjekt iz bilo kojih razloga prestane sa poslovanjem i pređe u vlasništvo drugog lica, da se navedeni objekti dalje ne mogu koristiti pod uslovima iz tog ugovora. U postupku izlaganja nepokretnosti kod RGZ, Službe za katastar nepokretnosti 26.12.2006. godine tužena je, na osnovu pravnosnažne presude od 18.09.1998. godine upisana kao vlasnik porodične stambene zgrade i držalac pomoćnih zgrada izgrađenih bez građevinske dozvole, kao i korisnik zemljišta u državnoj svojini na kojoj su one sagrađene. U postupku konverzije prava korišćenja tužena je upisana kao vlasnik parcela. Iz stanja javne evidencije nepokretnosti proizilazi da je prvobitna parcela podeljena na parcele broj .. i .., a u G listu je konstatovano da se objekat površine 18 m2 delom od po 9 m2 nalazi na obe parcele. U G listu je upisana i zabeležba 23.05.2018. godine, da je podnet zahtev za provođenje promene za ispravku držaoca na objektima, držaoca „GG“ d.o.o. Tužena je nakon faktičkog prekida zajednice života nastavila da privređuje radom u ..., koji su bili vlasništvo zajedničke ćerke parničnih stranaka. Dana 05.06.1998. godine zaključila je sa investitorom ugovor o kupoprodaji stana u izgradnji, koji je overen 28.10.1999. godine i čiji je predmet stan na drugom spratu stambene zgrade u ulici ... broj .., površine 36,50 m2 za kupoprodajnu cenu od 358.357,60 dinara. Nakon dovršetka izgradnje zgrade, na osnovu zaključenog aneksa ugovora o kupoprodaji i isplate kupoprodajne cene u više rata, za koju je novac obezbeđen zajedničkim radom tužene i ćerke stranaka, tužena se u listu nepokretnosti broj .. KO Novi Sad II upisala kao isključivi vlasnik ovog stana.

Sa polazištem na ovako utvrđene činjenice, nižestepeni sudovi zaključuju da su sporne nepokretnosti isključivo vlasništvo tužene, što čini neosnovanim tužbeni zahtev za utvrđenje svojinskog udela tužioca po pravnom osnovu sticanja u bračnoj zajednici stranaka. U toku postupka za deobu zajedničke imovine koji je tužena pokrenula nakon razvoda braka nije bilo sporno da je kupljena kuća na adresi ... adaptirana i dograđena, odnosno da upisano stanje svojine u zemljišnoj knjizi ne odgovara faktičkom stanju, pošto su do 1995. godine u dvorištu sagrađene pomoćne zgrade bez građevinske dozvole. Pravnosnažnom presudom od 18.09.1998. godine, koja je doneta na osnovu priznanja tužbenog zahteva, na ovoj nepokretnosti tužilja je po pravnom osnovu deobe zajedničke tekovine stekla isključivo pravo svojine, uz utvrđenje prava tamo tuženog, tužioca da koristi spornu nepokretnost do 31.12.2005. godine bez bilo kakve naknade tužilji. Činjenicu stvarnopravnog režima po kome je tužena vlasnik nepokretnosti, a tužilac njihov korisnik do 31.12.2005. godine, potvrđuje i sadržina zaključenog ugovora sa „GG“ d.o.o. koji je usledio 31.12.1998. godine, čiji predmet je samo poslovni prostor, a ne i porodična zgrada, a pravnom licu nepokretnosti ustupa ne samo tužilac AA, već i tužena BB. Drugostepeni sud naglašava da se u ovom parničnom postupku ne može ispitivati volja i namera tužioca prilikom davanja izjave o priznanju tužbenog zahteva, budući da se on nije koristio mogućnošću pobijanja presude na osnovu priznanja korišćenjem pravnih lekova, a na osnovu izvršene deobe u javnim knjigama upisana je svojina na legalnim, odnosno državina na nelegalnim objektima u korist tužene. U odnosu na stan u ulici ... broj .., nižestepeni sudovi nalaze da ova nepokretnost ne potpada pod režim zajednički stečene imovine iz člana 171. stav 1. Porodičnog zakona, za koji su konstitutivna dva elementa: rad i zajednica života. Tužena je ugovor o kupoprodaji stana u izgradnji zaključila 05.06.1998. godine, nakon faktičkog prekida zajednice života u decembru 1997. godine, kupoprodajna cena u ratama isplaćena je iz sredstava stečenih radom tužene i zajedničke ćerke stranaka, pa se radi o posebnoj imovini tužene.

Po stanovištu Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev.

Nesumnjivo je da su nepokretnosti porodično-stambena zgrada, pomoćne – poslovne zgrade sagrađene bez građevinske dozvole u dvorištu i parcele građevinskog zemljišta na adresi ... broj .. u Novom Sadu bile po članu 171. stav 1. Porodičnog zakona u režimu zajedničke imovine supružnika, pošto je zajednica života stranaka u braku postojala od 1967. do decembra 1997. godine i obe stranke u toku trajanja braka priveđivale.

Porodični zakon predviđa da se deoba zajedničke imovine može vršiti za vreme trajanja braka ili posle njegovog prestanka (član 178.), da supružnici mogu zaključiti sporazum o deobi zajedničke imovine – sporazumna deoba (član 179.), kao i da u odsustvu sporazuma deobu vrši sud – sudska deoba (član 180. stav 1.).

Na osnovu navedenih materijalnopravnih odredbi, pravilno nižestepeni sudovi zaključuju da iz akata raspolaganja stranaka koji su za ishod imali donošenje presude na osnovu priznanja 18.09.1998. godine, odnosno zaključenje ugovora o korišćenju nepokretnosti sa „GG“ d.o.o. Novi Sad 31.12.1998. godine, kao i držanja stranaka do pokretanja ove parnice sledi da su predmet deobe bile sve nepokretnosti, zemljište i objekti koji su sagrađeni na građevinskom zemljištu na adresi ... broj .. . Pravilnost ovog zaključka potvrđuje protek vremena do upravnog postupka izlaganja podataka o nepokretnostima, u toku kog je 26.12.2006. godine tuženoj upisano u javnoj evidenciji pravo svojine na nepokretnostima na osnovu presude na osnovu priznanja Opštinskog suda u Novom Sadu P 5252/98 od 18.09.1998. godine. Tužilac se u tom upravnom postupku nije koristio pravnim lekovima, podaci evidencije nepokretnosti su javni a predmetnu parnicu on je pokrenuo nakon 14 godina - 15.04.2021. godine. Zbog toga, pravilno drugostepeni sud zaključuje da činjenica što od ove imovine deobom tužiocu ništa nije pripalo, kada su u toku trajanja braka stranke stekle i drugu imovinu koja tom parnicom nije bila obuhvaćena ( član 3. stav 1. ZPP), ne znači da deobe nije bilo.

Stan u ulici ... broj .. stečen je u svojinu tužene nakon faktičkog prekida zajednice života decembra 1997. godine, sredstvima ostvarenim radom tužene i zajedničke ćerke stranaka, pa je odluka nižestepenih sudova u odnosu na ovu imovinu pravilno zasnovana na odredbama članova 171. stav 1. i 177. Porodičnog zakona.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković