Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), Vrhovni sud je utvrdio da revizija tuženog nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u katastru nepokretnosti upisana kao kao vlasnica parcele br. .../... pov. 378m2, zemljište u građevinskom području, njiva 2. klase i parcele br. .../... pov. 151m2, zemljište u građevinskom području, njiva 2. klase, sve u KO ... . Navedene parcele nastale su od ranije parcele .../..., u odnosu na koju je tužiljin otac imao pravo suvlasništva i svojim suvlasničkim delom za života raspolagao u korist ovde tužilje. Imovinska zajednica suvlasnika, nakon smrti tužiljinog oca, razvrgnuta je pred Osnovnim sudom u Novom Sadu dana 25.3.2022. godine, zaključenjem sudskog poravnanja, prema kom su predmetne parcele pripale u celosti tužilji. Tužiljin otac je prodavao placeve trećim licima izuzimajući površinu ovih parcela kako bi kupci imali pristup svojim placevima. Izuzeta površina je godinama unazad periodično nasipana tucanikom i koristi se za prolaz motornih vozila i za saobraćaj. Označene parcele nalaze se u građevinskom području naselja Veternik i prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta Veternik (Sl. list Grada Novog Sada br. 27/15...13/21) izdvojene su za javnu saobraćajnu površinu - regulaciju ulice i na njima nije predviđena izgradnja objekata. One su privedene nameni i predstavljaju saobraćajnicu - deo ulice ... u Veterniku, s obzirom na to da se poklapaju granice parcela sa linijom izgrađenih ograda za susedne parcele uz ovaj deo saobraćajnice. Tužilja, kao i svi ostali građani navedenu ulicu koristi kao javnu površinu. Tržišna vrednost 1 m2 ovih parcela iznosi 10.113,90 dinara, a ukupna naknada koja tužilji pripada iznosi 5.350.253,10 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su, primenom čl. 58 Ustava RS i čl. 1 Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima, zauzeli stanovište prema kom tužilji pripada novčana naknada kao ekvivalent vrednosti faktički oduzetog zemljišta, koje sada služi za opštu upotrebu u smislu čl. 10 st. 2 Zakona o javnoj svojini.

Nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudskih prava zaštićenih ustavno- pravnim normama i normama međunarodnih konvencija, čiji je Republika Srbija potpisnik. Ustavom Republike Srbije u članu 58. zajemčeno je mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona i predviđeno da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih dažbina ili kazni, dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1, uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. garantuje se zaštita imovine i propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Ove odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima.

Odredbom člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelaz i slično). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisnih puteva i ulica (koje nisu deo auto- puta ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih parkova koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetne parcele na kojima je tužilja vlasnica, su faktički, bez sprovođenja upravnog postupka o njihovoj eksproprijaciji, privedene nameni predviđenoj planskim aktima i koriste se kao ulica u naseljenom mestu Veternik – delu tuženog Grada Novog Sada. Predmetno zemljište je na taj način postalo dobro u opštoj upotrebi – ulica, u javnoj svojini tuženog u smislu citiranih zakonskih odredbi, a tužilja je lišena prava svojine i zato joj pripada novčana naknada u skladu sa članom 58. stav 1. Ustava Republike Srbije i članom 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju, čija je visina određena prema tržišnoj vrednosti zemljišta, prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili.

Kod navedenog, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da tuženi nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužilju. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi – ulicu, a isto za takvu namenu predviđeno je odgovarajućim planskim aktom.

U reviziji se ponavaljaju navodi isticani tokom prvostepenog postupka i u žalbi, koje su nižestepeni sudovi imali u vidu i savesno ocenili uz pravilne razloge koje su naveli u svojim odlukama. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja, ali to ne može predstavljati osnov za izjavljivanje revizije u smislu člana 407. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Odluka iz stava drugog izreke doneta je na osnovu člana 165. stav 1. u vezi s članom 153. stav 1. ZPP, s obzirom da tuženi nije uspeo u postupku po reviziji, pa mu naknada tih troškova ne pripada.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković