U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ljubice Milutinović, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB iz ..., VV iz ..., GG iz ... i DD iz ..., koje zastupa punomoćnik Srđan Aleksić, advokat u ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, Odeljenje u Nišu, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužioca VV izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 6294/18 od 21.03.2019. godine, u sednici veća održanoj 29.08.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca VV izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 6294/18 od 21.03.2019. godine.

ODBIJA SE zahtev tužioca VV za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Nišu P 4479/17 od 04.06.2018. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je zaključkom Vlade Republike Srbije broj 401- 161/2008-01 od 17.01.2008. godine, kojim su dozvoljena sredstva radi isplate novčane pomoći ratnim vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritorijama sedam nerazvijenih opština Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje, povređeno načelo jednakih prava i obaveza, čime je izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta tužilaca AA, BB, GG i DD; stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je pomenutim zaključkom Vlade Republike Srbije broj 401-161/2008-01 od 17.01.2008. godine izvršena diskriminacija na osnovu mesta prebivališta tužioca VV; stavom trećim izreke obavezana je tužena da tužiocima AA, BB, GG i DD naknadi troškove postupka svakome u iznosu od po 13.537,50 dinara; stavom četvrtim izreke obavezan je tužilac VV da tuženoj naknadi troškove postupka u iznosu od 6.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 6294/18 od 21.03.2019. godine odbijena je žalba tužilaca i prvostepena presuda potvrđena u stavovima drugom, trećem i četvrtom izreke.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac VV je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...87/18), Vrhovni kasacioni sud je ustanovio da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačke 2) ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 1. ZPP na koje se ukazuje revizijom jer drugostepeni sud u postupku odlučivanja o žalbi nije pogrešno primenio odredbe ovog zakona, a što je moglo uticati na donošenje pravilne i zakonite odluke. Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačka 12) ZPP, na koju revident opisno ukazuje navodima da je pobijana presuda nejasna i protivrečna, ne može biti predmet ocene revizijskog suda u smislu člana 407. stava 1. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac VV je bio učesnik rata 1999. godine kao vojnik na odsluženju vojnog roka i za to vreme je primao vojničku platu.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi nalaze da je tužilac VV bio učesnik rata 1999. godine kao vojnik na odluženju vojnog roka i da je za to vreme primao vojničku platu za svoje učešće u ratu zbog čega nije ispunjavao uslove za isplatu spornih ratnih dnevnica, pa nije ni diskriminisan predmetnim zaključkom Vlade Republike Srbije na osnovu mesta prebivališta.

Zabrana diskriminacije po bilo kom osnovu propisana je odredbom člana 21. Ustava Republike Srbije, uz ograničenje da se diskriminacijom ne smatraju posebne mere koje Republika Srbija može uvesti radi postizanja pune ravnopravnosti lica ili grupe lica koje su suštinski u nejednakom položaju sa ostalim građanima. Opšta zabrana diskriminacije predviđena je i članom 14. ratifikovane Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda i članom 1. Protokola 12. uz Konvenciju. Prebivalište je, uz državljanstvo i lično ime, atribut odnosno lično svojstvo svakog fizičkog lica, nezavisno od toga što o istom može proizvoljno odlučivati svako fizičko lice. Država može da čini razliku po regionalnom principu, odnosno po prebivalištu kao ličnom svojstvu, ako je ta razlika razumna i opravdana radi postizanja pune ravnopravnosti lica ili grupe lica koja su suštinski u nejednakom položaju sa ostalim građanima. Neopravdano pravljenje razlike po tom osnovu predstavlja diskriminatorsko postupanje suprotno navedenim odredbama Evropske konvencije i Ustava Republike Srbije. O tome se izjasnio i Evropski sud za ljudska prava, koji je u svojoj odluci Okpisz V. Germany broj 59140/00 od 25.10.2005. godine naveo da se pod diskriminacijom podrazumeva nejednako postupanje prema licima koja se nalaze u istoj ili sličnoj situaciji bez objektivnog i razumnog opravdanja, kada se ono zasniva na nekom ličnom svojstvu.

Članom 7. Zakona o Vojsci Jugoslavije („Službeni list SRJ“ br. 43/94... 74/99), koji se primenjivao u vreme kada je tužilac VV učestvovao u ratu 1999. godine, bilo je propisano, između ostalog, da se Vojska Jugoslavije sastoji od stalnog i rezervnog sastava, da stalni sastav Vojske čine profesionalni vojnici i vojnici na služenju vojnog roka, a da rezervni sastav Vojske Srbije čine rezervni oficiri, rezervni podoficiri, vojnici u rezervi i žene-vojni obveznici, te da se rezervni sastav Vojske deli na aktivnu i pasivnu rezervu. Zakon o Vojsci Srbije ("Službeni glasnik RS" br.116/07...36/18), koji je sada na snazi, a primenjivao se i u vreme donošenja spornog Zaključka Vlade Republike Srbije, takođe u članu 5. pravi razliku između stalnog i rezervnog sastava vojske, pri čemu u stalni sastav ubraja vojnike na služenju vojnog roka, a u rezervni sastav vojnike u rezervi, odnosno rezervne vojne obveznike.

Tačkom 1. Zaključka Komisije, koja je sačinjavala kriterijume za dodelu novčane pomoći vojnim rezervistima iz 1999. godine, navedeno je da pravo na novčanu pomoć u iznosu od 100% dnevnice imaju svi vojni rezervisti, dok je u tački 4. navedeno da nemaju pravo na novčanu pomoć sledeće kategorije lica i to: aktivna vojna lica, tada i sada u Vojsci, pripadnici OUP-a i rezervnog sastava OUP-a i lica koja su naknadu po ovom osnovu ostvarila i naplatila u sudskim i drugim postupcima.

Predmet spora u ovoj parnici se u suštini odnosi na pitanje da li je tužilac VV, čije je prebivalište bilo u ..., diskriminisan Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine u odnosu na druga lica na koja se odnosi taj zaključak, a koja imaju prebivalište na području nerazvijenih opština koje su pomenute u tom Zaključku. Za postojanje diskriminacije je pre svega neophodno da se lica nalaze u istoj ili sličnoj situaciji. Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, tužilac VV ne spada u grupu lica koja bi imala pravo na naplatu ratnih dnevnica, jer je za vreme ratnih dejstava 1999. godine bio vojnik na redovnom odluženju vojnog roka, dakle u stalnom sastavu vojske, a Zaključak Vlade Republike Srbije, koji je po navodima tužbe diskriminatorski akt, u tački 5. predviđa da pravo na dobijanje novčane pomoći ima svaki ratni vojni rezervista, pod dalje propisanim uslovima. Imajući u vidu citirane odredbe zakona koji su važili kako u vreme ratnih dejstava, tako i u vreme kada je donet sporni Zaključak Vlade RS, nesumnjivo proizlazi da se lice koje se nalazi na redovnom odsluženju vojnog roka ne može izjednačiti sa licem koje je u rezervnom sastavu vojske. Kako se Zaključak Vlade RS odnosi na lica u rezervnom sastavu (tzv. ratne vojne rezerviste) i kako iz tačke 4. Zaključka Komisije koja je sačinila kriterijume za dodelu novčane pomoći vojnim rezervistima iz 1999. godine, sledi da nemaju pravo na novčanu pomoć određene kategorije lica, između ostalog i aktivna vojna lica (tada i sada u Vojsci), to tužilac VV ne spada u grupu lica koja bi imala pravo na naplatu ratnih dnevnica, jer je u vreme ratnih dejstava spadao u kategoriju aktivnih vojnih lica, kao pripadnik stalnog sastava tadašnje Vojske Jugoslavije.

Shodno navedenom, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. stava 1. ZPP, odlučio kao stavu prvom izreke.

Primenom članova 153. i 154. ZPP odbijen je zahtev tužioca VV za naknadu troškova revizijskog postupka jer nije uspeo u tom postupku.

Predsednik veća-sudija

Ljubica Milutinović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić