Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23), Vrhovni sud je utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u katastru nepokretnosti upisan kao vlasnik kat. parcela broj .., .., .., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ...,

..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., i

..., sve ukupne površine 664.09.34ha, upisane u LN .. KO ... . Uredbom o zaštiti specijalnog rezervata prirode „Pašnjaci Velike Droplje“ („Službeni glasnik RS“, br. 37/97) ove parcele su ušle u sastav tog rezervata i sada su u zaštićenoj zoni II i III reda. Od ukupne površine zemljišta čiji je tužilac vlasnik, njive čine 188.32.73ha, livade 252.30.86ha, a pašnjaci 223.45.75ha. Pravni prethodnici tužioca su Preduzeće za proizvodnju i promet ribe „Ribarstvo“ osnovano 1974. godine, DTD „Ribarstvo“ OOUR Novi Sad, DTD „Ribarstvo“ OOUR Petrovaradin, DTD „Ribarstvo“ d.o.o. Petrovaradin i DTD „Ribarstvo“ a.d. Petrovaradin. Tužilac kao pravno lice je nastao privatizacijom društvenog preduzće DTD „Ribarstvo“ a.d. Petrovaradin i upisan je u sudski registar 04.06.2009. godine. Svi prethodnici tužioca bavili su se istom poslovnom delatnošću – proizvodnjom, lovom i trgovinom ribom a na predmetnom zemljištu su do 1997. godine sejane kulture za ishranu riba – prvenstveno kukuruz i suncokret. Od kad je postao vlasnik, tužilac njive ne obrađuje, a livade i pašnjake ne koristi, zbog zabrana i ograničenja u njihovom korišćenju propisanih Uredbom. Pokušavao je da izda u zakup livade i pašnjake, ali u tome nije uspeo, jer nije bilo zainteresovanih lica. Na parcelama koje po kulturi predstavljaju njive, od kultura koje su dozvoljene Uredbom, može se gajiti samo pšenica, s obzirom da je zemlja loša po kvalitetu i bonitetu, kao i zbog nepovoljnih klimatskih usluga. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka poljoprivredne struke, usled zabrane i ograničenja u primeni odgovarajućih agro- tehničkih mera u toku vegetacije, prinosi pšenice na parcelama tužioca bili bi umanjeni za 30%, te uzevši u obzir očekivani prinos i redukovani prinos od 30%, u 2016. godini tužilac je mogao ostvariti prihod od 2.576.320,00 dinara. Livade i pašnjaci, da su davani u zakup, što je jedini mogući način njihovog korišćenja, dali bi prihod od 820.493,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom odredbi članova 154, 155, 186. i 189. Zakona o obligacionim odnosima, članova 29., 51. i 62. Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS“, br. 36/2009, Zakona o izmenama i dopunama Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik RS“, br. 14/2016) i to odredbi člana 41. stav 1. i 41a, te odredbe člana 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, zaključio da je tužilac pretrpeo materijalnu štetu u vidu izmakle koristi za proizvodnu 2016. godinu, s obzirom da zbog Uredbom propisanih ograničenja u korišćenju parcela koje se nalaze u okviru navedenog rezervata, čiji je vlasnik, nije mogao da ih koristi na način na koji je planirao da ih koristi, a koje ograničenja je ispoštovao, pa je usvojio tužbeni zahtev. Po stanovištu tog suda, pravo na traženu naknadu tužiocu pripada shodno članu 63. Zakona budući da su ispunjeni uslovi iz te odredbe jer jer su tužiocu kao pravnom licu usled ograničenja i zabrana iz Uredbe bitno smanjeni postojeći uslovi za sticanje prihoda od delatnosti kojima su se njegovi pravni prethodnici bavili sve do 1997. godine kada je donet akt kojim je utvrđena zabrana, odnosno ograničenje korišćenja, a to ne može nadoknaditi dozvoljenom delatnošću u okviru propisanog režima zaštite u zaštićenom području.

Drugostepeni sud je odlučujući o žalbi tužene, preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca. Po stanovištu tog suda, tužiocu ne pripada potraživana naknada štete, jer nije dokazao da je u postupku privatizacije 2009. godine sporne parcele kupio kao obradivo zemljište i po tržišnoj vrednosti, a u kom slučaju bi jedino mogao potraživati naknadu štete od tužene. Stoga, bez obzira što su njegovi pravni prethodnici ovo zemljište obrađivali i koristili sve do donošenja Uredbe 1997. godine, tužiocu ne pripada pravo na naknadu štete.

Odluka drugostepenog suda je pravilna.

Ustav Republike Srbije u članu 58. stav 1. garantuje mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona, uključujući i pravo korišćenja imovine. Međutim, to pravo nije apsolutnom, jer je stavom 3. stog člana predviđena mogućnost ograničenja načina korišćenja imovine. Saglasno tom članu, do ograničenja načina korišćenja imovine koja ne predstavlja povredu može doći pod uslovima da je takvo ograničenje izričito propisano zakonom i da je ustanovljeno u javnom interesu, odnosno u cilju otklanjanja opasnosti od nanošenja štete životnoj sredini ili sprečavanja povrede prava na zakonu zasnovanih interesa drugih lica.

Pravo na imovinu je regulisano članom 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava, kojim je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Stavom 2. istog člana, propisano je da prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni.

Shodno navedenom, svako mešanje javne vlasti u pravo na mirno uživanje imovine mora najpre da bude zakonito, odnosno mora da ima osnov u domaćem pravu, koji treba da bude dostupan, dovoljno preciziran i predvidljiv. Takođe, mešanje u pravo na imovinu mora da sledi legitiman cilj. Ono je dozvoljeno samo u javnom interesu, a kontrola korišćenja imovine se obavlja u skladu sa opštim interesom. Interesi pojedinca koji su pogođeni merom kojom se kriši pravo na imovinu treba da budu uravnoteženi sa interesima opšte javnosti i po stanovištu Evropskog suda za ljudska prava, saglasno članu 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava, da bi mešanje u pravo na imovinu bilo opravdano, potrebno je da je predviđeno zakonom (legalno), da je u opštem interesu (legitimno) i da je razumno i proporcionalno, odnosno da postoji pravična ravnoteža između zahteva opšteg interesa određene zajednice i zahteva za zaštitu osnovnih prava nekog pojedinca.

Vlada Republike Srbije je na osnovu ovlašćenja iz člana 43. stav 1. tačka 1. tada važećeg Zakona o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik RS“, br. 66/91), u cilju izvršavanja tog zakona, donela Uredbu o zaštiti specijalnog rezervata prirode „Pašnjaci Velike Droplje“ („Službeni glasnik RS“, br. 37/97). Prema članu 4. Uredbe, na području specijalnog rezervata izdvojene su zone A i B prema aktivnostima koje se u prostoru mogu vršiti i ustanovljen je stepen zaštite drugog stepena, a u članu 5. propisane su zabrane izvođenja određenih radova, upotreba hemijskih sredstava u poljoprivrednoj proizvodnji a članom 6., zavisno od zone, zabranjeno je pašarenje, odnosno pašarenje do 15. juna i zadržavanje stada preko noći u vreme pašarenja, izvođenje radova na melioraciji livada u određeno doba godine, obavljanje setvenih radova posle 15. februara za kulture čija je proizvodnja dozvoljena.

Tužilac tužbom traži naknadu izmakle koristi u toku ekonomske 2016. godine, zbog nemogućnosti, odnosno ograničene mogućnosti korišćenja predmetnih parcela čiji je vlasnik, usled donošenja navedene Uredbe. Tužbeni zahtev zasniva na tvrdnji da je predmetno zemljište u postupku privatizacije kupio radi ratarske proizvodnje, odnosno obrade zemljišta i sejanja kultura koje služe za obavljanje njegove pretežne delatnosti- proizvodnje, lova i trgovine ribom, te da je bio u nadi da će kupljeno zemljište moći da koristi u svrhe za koje je namenjeno.

U konkretnom slučaju, dakle, tužilac potražuje naknadu štete zbog povrede prava na imovinu, na osnovu njegovih očekivanja da u punom obimu koristi predmetne parcele čiji je vlasnik postao 2009. godine. Legitimno očekivanje može predstavljati pravo na imovinu, ali pod uslovom da ima svoje konkretno utemeljenje, što ovde nije slučaj. Naime, tužilac je pravo svojine na predmetnim parcelama stekao 2009. godine u postupku privatizacije, u kom trenutku su kupljene parcele bile u sklopu rezervata prirode „Pašnjaci Velike Droplje“, pa njegovo očekivanje da će biti ponovo uspostavljeno imovinsko pravo na tom zemljištu u punom obimu, koje je dugo godina bilo ograničeno – još od 1997. godine kada je doneta navedena Uredba, čija primena nije (nasuprot revizijskim navodima) bila vremenski ograničena a koja je tužiocu mogla i morala biti poznata budući da je Uredba objavljena u „Službenom glasniku RS“, ne vodi priznavanju prava tužioca na naknadu štete usled povrede prava na imovinu. Iz navedenih razloga, suprotno navodima revizije, drugostepeni sud je pravilno odlučio kada je odbio tužbeni zahtev tužioca.

Pravilna je odluka o troškovima parničnog postupka, jer je doneta pravilnom primenom člana 401. stav 1. tačka 3. u vezi sa članom 153. stav 1, 163. stav 1. i 165. stav 2, zbog čega je pobijana presuda potvrđena i u tom delu.

Kako se ni ostalim navodima revizije ne dovodi u sumnju pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci primenom člana 414. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković