Ceneći ispunjenost uslova za odlučivanje o reviziji protivnika predlagača, Vrhovni sud je našao da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 1. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23) i da je neosnovana.

U postupku donošenja pobijanog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. ZPP, na koje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem nadležnog organa uprave Grada Kraljeva br. 465-29-23/2021-05 od 09.12.2021. godine, eksproprisane su kat. parcele: .. površine 65 ari 55 m2, .. površine 15 ari i 86 m2, .. površine 15 ari i 28 m2, .. površine 1 ha 24 ara 18 m2 i deo .. površine 27 ari 97 m2, sve KO ..., vlasnika BB pravnog prethodnika predlagača, a potom predlagača AA, radi izgradnje dela auto- puta E-761 Pojate – Preljina, deonica: Kruševac (Koševi) – Adrani u korist Republike Srbije, po predlogu „Koridori Srbije“ DOO Beograd, ovde protivnika predlagača, saglasno javnom interesu utvrđenom Zakonom o utvrđivanju javnog interesa i posebnim postupcima radi realizacije projekta izgradnje infrastrukturnog koridora auto – puta E-761 Pojate-Preljina („Službeni glasnik RS2, br.49/19 od 08.07.2019. godine) i Uredbi o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora Auto-puta E-761, deonica Pojate – Preljine („Službeni glasnik RS“, br.10/20). U upravnom postuku protivnik predlagača ponudio je predlagaču za eksproprisano zemljište i biljne zasade na zemljištu naknadu u iznosu od 4.168.488,88 dinara, koja je data na osnovu procene Ministarstva finansija – Poreska uprava – Odsek za kontrolu izvornih aktivnosti Kraljevo od 27.12.2023. godine prema kojem tržišna vrednost predmetnog zemljišta kao poljoprivrednog zemljišta iznosi 150,00 dinara po 1 m2. Predlagač i protivnik predlagača nisu postigli sporazum o naknadi za eksproprisano zemljište. Veštačenjem preko veštaka građevinske struke, primenom komparativne metode, tržišna vrednost predmetnog zemljišta kao građevinskog zemljišta utvrđena je u iznosu od 463,41 dinar po m2, što za ukupnu površinu eksproprisanog zemljišta predlagača od 24.884 m2 iznosi 11.531.721,76 dinara (98.291,80 evra).

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odredili naknadu za eksproprisano zemljište kao za građevinsko zemljište u skladu sa nalazom i mišljenjem veštaka građevinske struke na osnovu članova 1. i 41. stavovi 2. i 4. Zakona o eksproprijaciji, članova 82., 83. stav 2. i 88 Zakona o planiranju i izgradnji i člana 58. Ustava Republike Srbije, imajući u vidu da je predmetno zemljište donošenjem planskog dokumenta o prenameni zemljišta iz poljoprivrednog u gradsko- građevinsko zemljište po sili zakona postalo javna svojina. Ovo stoga što prostorni plan područja posebne namene infrastrukturnog koridora Auto-puta E-761, deonica Pojate – Preljine, koji je stupio na snagu pre donošenja rešenja o eksproprijaciji, ima karakter planskog dokumenta. Kako je navedenim planskim dokumentom predviđeno da se ovim aktom formiraju građevinske parcele, stupanjem na snagu Uredbe o utvrđivanju Prostornog plana ovo zemljište je u granicama plana privedeno nameni, te je po vrsti i nameni postalo građevinsko zemljište.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su odlučili kao u izreci pobijanih odluka.

Prema članu 58. Ustava Republike Srbije, pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Prema članu 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“, br.53/95 ... 106/16-Autentično tumačenje), nepokretnosti se mogu eksproprisati samo u javnom interesu uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Prema članu 41. stav 2. ovog zakona, visina naknade u novcu za eksproprisanu nepokretnost određuje se po tržišnoj ceni prema okolnostima u momentu zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi. Prema članu 42. stav 1. ovog zakona, naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje se u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta.

Zakonom o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br.72/09 ... 9/20), važećem u vreme donošenja rešenja o eksproprijaciji, članom 2. stav 1. tačka 4. („pojmovi“) namena zemljišta definisana je kao način korišćenja zemljišta određen planskim dokumentom. Članom 11. stav 1. ovog zakona, propisano je da su planski dokumenti prostorni i urbanistički planovi, a da su prostorni planovi, pored ostalog, i Prostorni plan područja posebne namene. Članom 82. ovog zakona, građevinsko zemljište je definisano kao ono zemljište koje je određeno zakonom i planskim dokumentom kao građevinsko, koje je predviđeno za izgradnju i redovno korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom, bez obzira što ta promena namene i statusa nije provedena u katastru. Članom 83. stav 2 ovog zakona, propisano je da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis na nepokretnostima i pravima na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava.

Prema članu 88. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji, kada se planskim dokumentom promeni namena poljoprivrednog i šumskog u građevinsko zemljište, organ nadležan za donošenje planskog dokumenta dužan je da u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu tog dokumenta, organu nadležnom za poslove državnog premera i katastra dostavi akt koji sadrži opis katastarskih parcela kojima je promenjena namena. Prema stavu 2. istog člana, organ nadležan za poslove državnog premera i katastra u roku od 15 dana po dobijanju akta iz stava 1. istog člana, rešenjem provodi nastalu promenu i stavlja zabeležbu o obavezi plaćanja naknade za promenu namene u bazu podataka katastra nepokretnosti za koju se izdaje LN. Prema stavu 3. istog člana, poljoprivredno zemljište kojem je planskim dokumentom promenjena namena u građevinsko, do privođenja nameni može se koristiti za poljoprivrednu proizvodnju (stav 3.). Prema stavu 9. istog člana, od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom.

U konkretnom slučaju, eksproprijacija zemljišta predlagača izvršena je rešenjem nadležnog organa uprave Grada Kraljeva br. 465-29-23/2021-05 od 09.12.2021. godine na osnovu Zakona o utvrđivanju javnog interesa i posebnim postupcima radi realizacije projekta izgradnje infrastrukturnog koridora auto – puta E-761 Pojate- Preljina („Službeni glasnik RS“, br.49/19 od 08.07.2019. godine) kao lex specialis i Uredbe o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora Auto-puta E-761, deonica Pojate – Preljine („Službeni glasnik RS“, br.10/20).

Po stavu Vrhovnog suda, suprotno navodima revizije protivnika predlagača, iako Zakon o utvrđivanju javnog interesa i posebnim postupcima radi realizacije projekta izgradnje infrastrukturnog koridora auto – puta E-761 Pojate-Preljina („Službeni glasnik RS“, br.49/19) sadrži posebne odredbe o eksproprijaciji, njime se ne derogira primena Zakona o eksproprijaciji kada je reč o određivanju naknade za zemljište, niti primena Zakona o planiranju i izgradnji kada je reč o nameni zemljišta. Ovo proizilazi iz odredbe člana 1. stav 5. ovog zakona kojom je propisano da je ako ovim zakonom nije drukčije određeno, primenjivaće se i odredbe zakona kojim se uređuje eksproprijacija, kao i zakona kojim se uređuje izgradnja objekata, državni premer i katastar, postupak upisa u katastar nepokretnosti i opšti upravni upravni postupak. Članom 3. stav 2. ovog zakona, propisano je da za eksproprisanu nepokretnost vlasnik ima pravo na naknadu koja ne može biti niža od tržišne vrednosti nepokretnosti. Pored toga, ovaj zakon sadrži samo posebne odredbe o neizgrađenom građevinskom zemljištu na kome je upisano pravo javne svojine u korist Republike Srbije ili jedinice lokalne samouprave (član 9. stav 1.) i građevinskom zemljištu na kome je izgrađen objekt suprotno zakonu, za koji nije okončan postupak ozakonjenja (član 9. stav 4. i član 10.), što ovde nije slučaj jer se radi o neizgrađenom građevinskom zemljištu (koje je to postalo tek donošenjem i stupanjem na snagu planskog akta) za koji postupak upisa prava javne svojine u korist Republike Srbije nije bio sproveden u vreme donošenja rešenja o eksproprijaciji.

Imajući u vidu izneto, suprotno navodima revizije, pravilno je veštačenjem utvrđena tržišna vrednost predmetnog zemljišta kao građevinskog zemljišta primenom Zakona o eksproprijaciji i Zakona o planiranju i izgradnji, jer je zemljište do donošenja i stupanja na snagu planskog akta i promene namene zemljišta, odnosno do donošenja rešenja o eksproprijaciji bilo u privatnoj svojini predlagača.

Na osnovu navedenog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković