U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Marine Milanović, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Vesne Stanković, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB sa ..., VV iz ..., GG sa ... i DD iz ..., čiji su zajednički punomoćnici Želimir Džambić i Marko Pantović, advokati iz ..., protiv tužene Opštine Čajetina, koju zastupa Opštinski pravobranilac Siniša Bulatović, radi naknade, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 524/21 od 10.03.2021. godine, u sednici veća održanoj 29.09.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 524/21 od 10.03.2021. godine, u odnosu na tužioce AA i DD.

ODBACUJE SE, kao nedozvoljena, revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 524/21 od 10.03.2021. godine, u odnosu na tužioce BB, VV i GG.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Užicu P 1478/19 od 21.12.2020. godine, prvim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i obavezana tužena da na ime faktički zauzete kat. parcele broj .., po kulturi livada 7. klase, površine 0,18,48 ha i šuma 7. klase površine 0,08,01 ha, upisane u list nepokretnosti broj .. KO Čajetina, tužiocu AA i DD isplati iznose od po 5.190.741,99 dinara, a BB, VV i GG, iznose od po 1.730.247,33 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o zateznoj kamati, od dana presuđenja do isplate. Drugim stavom izreke, obavezana je tužena da tužiocima solidarno naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 952.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 524/21 od 10.03.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i prvostepena presuda potvrđena.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju, pobijajući je zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20), pa je našao da je revizija neosnovana u odnosu na tužioce AA i DD.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici katastarske parcele broj .., po kulturi livada 7. klase, površine 0,18,48 ha i šuma 7. klase površine 0,08,01 ha upisane u LN broj .. KO Čajetina, i to AA i DD sa udelima od po 3/9, a BB, VV i GG sa udelima od po 1/9. Planom generalne regulacije naseljenog mesta Čajetina sa naseljenim mestom Zlatibor – prva faza („Službeni list Opštine Čajetina“ broj 2/2012 sa izmenama i dopunama), navedena katastarska parcela predviđena je za javnu saobraćajnicu i izgrađen je put koji je delimično asfaltiran i to prilikom izgradnje ulice prema naselju ..., kada je došlo do zauzeća navedene parcele tužilaca. Deo asfaltirane površine navedene kat. parcele je površine 751 m2, i tužioci ni na koji način ne mogu da ga koriste, a sa istočne i sa zapadne strane od asfaltiranog puta postoji zemljište, koje na licu mesta predstavlja zemljanu površinu, tako da ukupna površina dela koji nije pod asfaltom je 1.898 m2, a ukupna površina zauzetog zemljišta 2.649 m2. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke, vrednost kat. parcele broj .. van granica Gradskog građevinskog zemljišta iznosi 15.572.225,97 dinara, odnosno vrednost m2 je 5.878,53 dinara. Prema izveštaju Poreske uprave Čajetina, tržišna vrednost za m2 je 3.400,00 dinara. Postupak eksproprijacije u vezi predmetne parcele nije vođen, niti je tužiocima isplaćena bilo kakva naknada za faktički oduzeto zemljište.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženu da tužiocima isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta, u iznosu od 15.572.225,97 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, shodno odredbi člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Odredbom člana 58. Ustava Republike Srbije, između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.) kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Iz navedene ustavne odredbe proizlazi da dozvoljeno oduzimanje prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, postoji samo kada su kumulativno ispunjena dva uslova: da je učinjeno u pravnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može da bude niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...121/12) propisano je da površina javne namene jeste prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa, u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr.).

Odrebom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 88/13) pored ostalog propisano je: dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr.) (stav 2), da svako ima pravo da dobra u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarenja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa ili pravnog lica kome su ta dobra data na upravljanje (stav 4) i da dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev državnih puteva II reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih parkova, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7.)

Predmetna parcela je Planom generalne regulacije naseljenog mesta Čajetina sa naseljenim mestom Zlatibor – prva faza („Službeni list Opštine Čajetina“ broj 2/2012 sa izmenama i dopunama), namenjena za javnu površinu – ulicu i faktički je zemljište privedeno nameni pošto se koristi kao ulica – javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 12. Zakona o javnim putevima), čime je izvršena faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta odnosno njegovom izuzimanju iz poseda, što je ovde slučaj.

Imajući u vidu navedeno, a kako je predmetno zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktima i po zakonu postalo javna svojina, tužioci AA i DD, kao suvlasnici tog zemljišta, ne mogu da trpe štetne posledice nepostupanja nadležnog organa tuženog koji nije sproveo upravni postupak i nije doneo rešenje o eksproprijaciji koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade tužiocima.

Naime, tuženi je obveznik isplate naknade jer se sporne parcele na kojima su tužioci AA i DD i dalje upisani kao suvlasnici, koriste kao ulicu - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocima pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, a tuženi nije predložio novo veštačenje u smislu člana 271. ZPP.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer se u konkretnom slučaju ne radi bespravnom odutimanju imovine. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavalja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odučeno je kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući dozvoljenost revizije na osnovu člana 410. stav 2. tačka 5. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija tužene u odnosu na tužioce BB, VV i GG nije dozvoljena.

Prema odredbi člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku, revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba radi isplate naknade podneta je 18.11.2019. godine. Vrednost predmeta spora pobijanog dela za tužioce BB, VV i GG iznosi po 1.730.247,33 dinara, što prema srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe koji je iznosio 117,4333 dinara za jedan evro, predstavlja dinarsku protivvrednost 14.733,87 evra. Pošto vrednost predmeta spora pobijanog dela za ove tužioce koji nisu jedinstveni suparničari u smislu člana 210. ZPP, pa se ocena dozvoljenosti revizije ceni u odnosu na svakog od tužioca pojedinačno, ne prelazi dinarsku protivvrednost 40.000 evra po srednjem kursu NBS na dan podnošenja tužbe, revizija tužene u tom delu nije dozvoljena u smislu člana 403. stav 3. ZPP.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud na osnovu člana 413. ZPP, odlučio je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Marina Milanović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić