U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Branislave Apostolović, predsednika veća, Branke Dražić i Branislava Bosiljkovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Želimir Džambić, advokat iz ..., protiv tuženih Opštine Čajetina koju zastupa Opštinski javni pravobranilac, i J.P. „Putevi Srbije“ Beograd, čiji je punomoćnik Dragoljub Rajević, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o revizijama prvotuženog i drugotuženog koje su izjavljene protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 791/19 od 05.04.2019. godine, u sednici veća koja je održana dana 20.02.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 791/19 od 05.04.2019. godine i presuda Osnovnog suda u Užicu P 440/15 od 05.11.2018. godine, tako što se ODBIJA tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se obavežu prvotuženi i drugotuženi da tužiocu na ime zauzetih k.p. .., .., .., .., .., .., .. i .. upisanih u LN .. KO ... ukupne površine 6.561 m2 solidarno isplate iznos od 7.748.541,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o zateznoj kamati, počev od dana presuđenja pa do isplate u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka, kao i zahtev za naknadu troškova parničnog postupka, kao neosnovan.

ODBIJA SE zahtev drugotuženog za naknadu troškova parničnog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Užicu P 440/15 od 15.11.2018. godine, stavom prvim izreke usvojen je tužbeni zahtev, pa su obavezani prvo i drugotuženi da tužiocu na ime zauzetih katastarskih parcela .., .., .., .., .., .., .. i .. upisanih u LN .. KO ..., ukupne površine 6.561 m2 solidarno plate iznos od 7.748.541,00 dinar sa zakonskom zateznom po Zakonu o zateznoj kamati, počev od dana presuđenja pa do isplate u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka presude pod pretnjom prinudnog izvršenja. Stavom drugim izreke obavezani su tuženi da tužiocu solidarno naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 618.223,00 dinara za zakonskom zateznom kamatom po Zakonu o zateznoj kamati, počev od dana izvršnosti presude pa do isplate u roku od 15 dana od dana prijema pisanog otpravka presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 791/19 od 05.04.2019. godine odbijene su kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđena presuda Osnovnog suda u Užicu P 440/15 od 15.11.2018. godine, i odbijen zahtev tuženog J.P. „Putevi Srbije“ za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu prvotuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešene primene materijalnog prava.

Takođe, reviziju je blagovremeno izjavio i drugotuženi, pozivajući se na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. ZPP („Služeni glanik RS“, broj 72/11...55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da su revizije tuženih osnovane.

Pobijana presuda nije zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik katastarskih parcela .., .., .., .., .., .., .. i .. upisanih u LN .. KO ... . Tokom 1977. godine obavljeno je proširenje i asfaltiranje nekada regionalnog puta broj .. Zlatibor-Semegnjevo, a koji predstavlja deo magistralnog puta Titovo Užice-Nova Varoš do železničke stanice Semegnjevo, a u vreme otvaranja pruge Beograd-Bar. Postupak eksproprijacije nije sproveden, tužiocu nije utvrđena naknada za navedene katastarske parcele, a 11.06.2013. godine pismenim putem obratio se Opštini Čajetina sa predlogom za mirno rešenje spora.

Na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno su nižestepeni sudovi primeni materijalno pravo kada su zaključili da su prvotuženi i drugotuženi u obavezi da tužiocu isplate naknadu za zauzete katastarske parcele koji predstavljaju deo državnog puta II B reda (prema članu 7. Uredbe o kategorizaciji državnih puteva) i to prvotuženi (po navodima nižestepenih sudova) jer je predmetno zemljište opisano za javnu knjigu na Opštinu Čajetina, koja je samim tim krajnji korisnik, a drugotuženi jer prema članu 8. stav 1. Zakona o javnim putevima, obavlja poslove održavanja, zaštite, korišćenja, razvoja i upravljanja magistralnim i regionalnim putevima koji su kao dobrima u opštoj upotrebi, u državnoj svojini.

Međutim, odredbom člana 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, 72/2011...95/18), propisano je da javnu svojinu čini pravo svojine Republike Srbije- državna svojina, pravo svojine autonomne pokrajine-pokrajinska svojina i pravo svojine jedinice lokalne samouprave-opštinska, odnosno, gradska svojina, dok je odredbom člana 3. istog zakona propisano da su predmet javne svojine, između ostalih i dobra u opštoj upotrebi u javnoj svojini. Odredbom člana 10. stav 2. istog zakona propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi i javni parkovi, granični prelazi itd), a stavom 10. istog zakona propisano je da dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije izuzev državnih puteva II reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta I ili II reda) i trgova i javnih parkova, koji su u svojini jedinica lokalne samouprave, na čijoj teritoriji se nalaze.

Izgradnjom objekta od javnog interesa na zemljištu nekog lica vrši se oduzimanje prava svojine, bez obzira što pravo svojine tog lica nije formalno oduzeto. U takvoj situaciji radi se o faktičkoj ekproprijaciji koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni ili drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoje rešenja o oduzimanju zemljišta. U konkretnom slučaju, imajući u vidu da su katastarske parcele broj .., .., .., .., .., .., .. i .. upisane u LN .. KO ... kao vlasništvo tužioca, te da je od ovih parcela ukupno zauzeto 6.561 m2 radi izradnje državnog puta II B reda, koji u smislu odredbe člana 5. stav 1. Zakona o javnim putevima („Službeni glasnik RS“, broj 101/2005...104/2013), predstavlja dobro u javnoj svojini, odnosno javnu svojinu Republike Srbije, a ne opštine Čajetina, to tužena Opština Čajetina, nije pasivno legitimisana u ovoj parnici.

Regionalni put Zlatibor-Semegnjevo, odnosno put koji je u članu 7. Uredbe o kategorizaciji državnih puteva, označen pod rednim brojem .. i kao takav put broj .. vezan sa državnim putem Semegnjevo, predstavlja dobro u opštoj upotrebi, u javnoj svojini, zbog čega ni drugotuženi J.P. „Putevi Srbije“ nije pasivno legitimisan za naknadu u postupku faktičke eksproprijacije. Drugotuženi J.P. „Putevi Srbije“ nije izvršio zauzimanje dela predmetne parcele niti je imao investitorsku funkciju prilikom izgradnje navedenog puta i po nalaženju ovog suda ne može biti titular javne svojine, odnosno ne može se smatrati pravnim subjektom u čiju korist je izvršena faktička eksproprijacija. Bez obzira što je odredbom člana 8. Zakona o javnim putevima („Služeni glasnik RS“ broj 101/05...104/13) propisano da delatnost upraljanja državnim putem obavlja javno preduzeće koje osniva Vlada, te da se pod upravljanjem, u smislu člana 7. istog zakona podrazumeva korišćenje javnog puta (organizovanje i kontrola naplate naknade za upotrebu javnog puta, vršenje javnih ovlašćenja i sl.) zaštita javnog puta, vršenje investitorske funkcije na izgradnji i rekonstrukciji javnog puta, organizovanje i obavljanje stručnih poslova na izgradnji i rekonstrukciji, održavanju i zaštiti javnog puta, uz postavljanje radova na održavanju javnog puta, organizovanje stručnog nadzora nad izgradnjom, rekonstrukcijom, održavanjem i zaštitom javnog puta, planiranje i izgradnja, rekonstrukcija i održavanje i zaštita javnog puta, označavanje javnog puta i vođenje evidencije o javnim putevima i saobraćajno-tehničkim podacima za te poslove, kao i poslove propisane članom 9. i 10. istog zakona, dugotuženi se ne može smatrati krajnjim korisnikom eksproprijacije obzirom da zakonske odredbe ne upućuju na ovaj zaključak, suprotno navodima nižestepenih sudova.

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana 416. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić