Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, niti tuženi konkretizuje bitne povrede postupka zbog kojih se revizija po članu 407. ZPP može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parcela broj .. površine 3293m2 u KO Novi Sad III, nastala je deobom parcele broj .. ukupne površine 1 ha 2 a 71 m2, na zahtev pravnog prethodnika tužilja, njihovog oca. Naime, otac tužilja je početkom devedesetih godina dvadesetog veka izvršio parcelaciju njive i zaključio mnogobrojne ugovore o ustupanju prava korišćenja na zemljištu u svrhu gradnje. Placevima su ostavljeni prilazni putevi, pa je tako formirana sporna parcela, koju su tužilje nasledile na ravne delove, te plaćaju na nju porez i naknadu za navodnjavanje. Površina od 2181 m2 čini ulicu ..., koja je komunalno i infrastrukturno opremljena (asfalt, struja, voda, kanalizacija, gas). Planom detaljne regulacije Mali Beograd – Veliki Rit II, koji je objavljen u „Službenom listu Grada Novog Sada“ br. 53 od 02.09.2016. godine, ovaj deo je planiran za saobraćajnu površinu, u svrhu usaglašavanja pravnog stanja sa faktičkim. Ukupna tržišna vrednost sporne površine od 2181 m2 je 10.257.819,00 dinara.

Sa polazištem na ovako utvrđene činjenice, nižestepeni sudovi usvajaju postavljeni tužbeni zahtev, pošto je sporni deo parcele postao dobro u opštoj upotrebi, odnosno u javnoj svojini tuženog u smislu člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini. Po ovoj zakonskoj odredbi, dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr). Pošto je faktički došlo do lišavanja prava svojine tužilja u javnom interesu, njima pripada pravo na pravičnu naknadu u skladu sa odredbama člana 58. Ustava Republike Srbije i člana 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Vrhovni sud prihvata kao pravilnu primenu materijalnog prava na kojoj su nižestepeni sudovi zasnovali odluke.

U konkretnom slučaju, sporna površina zemljišta faktički predstavlja javni, prilazni put građevinskim placevima, koji se koristi od neodređenog broja lica. Ova javna površina infastrukturno je opremljena i predstavlja deo ulice ... u Novom Sadu. Pošto ne postoji mogućnost vraćanja parcele u pređašnje stanje, odnosno uspostavljanje svojinskih ovlašćenja tužilja na spornoj površini, bez značaja ostaju navodi tuženog, koje je isticao i u žalbenom postupku, da je pravni prethodnik tužilja sam sebe deposedirao, te da je zatečeno stanje rezultat njegovih radnji.

Ispravnost stava nižestepenih sudova zasnovana je na dugogodišnjoj praksi Evropskog suda za ljudska prava u primeni člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava po kojoj gubitak svake mogućnosti da se raspolaže svojom imovinom predstavlja slučaj de facto eksproprijacije, koji nije u skladu sa pravom na mirno uživanje imovine. Ustavni sud ima identičan stav, smatrajući da ako se radi o prelasku de facto zemljišta u svojini vlasnika u namenu koja se može upodobiti opštoj upotrebi, odnosno javnoj svojini, jedinica lokalne samouprave ima obavezu da ranijem vlasniku isplati odgovarajuću naknadu, pri čemu se radi o nezastarivom pravu (odluka Ustavnog suda Už 206/2015 od 22.06.2017. godine). U konkretnom slučaju, izgradnjom ulice promenjena je namena navedene parcele i više se ne radi o privatnom dobru, već o javnom dobru – o javnoj saobraćajnoj površini, pa pošto je tužiljama povređeno pravo na imovinu, pravilno im je dosuđena naknada koja predstavlja adekvatno obeštećenje.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković