Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Mirjane Andrijašević, predsednika veća, Ivane Rađenović, Vanje Milićević, Vesne Mastilović i Tanje Đurica, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Željko Nikolov, advokat iz ..., protiv tužene BB, iz ..., čiji je punomoćnik Šefketa Dolovac, advokat iz ..., radi utvrđivanja prava stvarne službenosti, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023. godine, u sednici održanoj 16.01.2025. godine, doneo je

R E Š E NJ E

NE PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv dela stava 1. presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023 kojim je odbijena kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu prvom izreke presude, kao izuzetno dozvoljenoj.

ODBACUJE SE, kao nedozvoljena revizija tužioca izjavljena protiv dela stava 1. presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023 kojim je odbijena kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu prvom izreke presude.

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužioca izjavljenoj protiv dela stava 1. presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023.godine, kojim je odbijena, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu drugom izreke presude, kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023. godine u delu u kojem je potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 947/22 od 01.12.2022. godine, u stavu drugom i trećem izreke i presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu drugom i trećem izreke i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužioca AA iz ... kojim je tražio da se utvrdi pravo stvarne službenosti prolaza automobilima, poljoprivrednom mehanizacijom i pešice u širini od 3m preko poslužnog dobra-katastarske parcele u svojini tužene BB iz ... br. .../..., upisano u listu nepokretnosti br. ... KO ... i to najkraćim putem u merama i granicama: sa severoistoka do preostalog dela katastarke parcele broj .../... KO ... u dužini od 21,80m, sa jugoistoka do katastarske parcele broj .../... KO ... u dužini od 3,50m, sa jugozapada do katastarske parcele broj ... KO ... (reka ...) u dužini od 20,99m i sa severozapada do katastarske parcele broj .../... KO ... u dužini od 3,00m, u korist povlasnog dobra katastarske parcele u vlasništvu tužioca br. .../..., upisano u listu nepokretnosti br. ... KO ... što je tužena dužna priznati tužiocu dozvoliti slobodan prolaz pod pretnjom izvršenja izricanja novčane kazne, kao i da se naloži službi za katastar nepokretnosti Novi Pazar da izvrši uknjižbu prava službenosti prolaza u zemljišnim knjigama u korist tužioca. (stav prvi izreke) . Odbijen je, kao neosnovan, eventualni tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se konstituiše pravo stvarne službenosti prolaza automobilima, poljoprivrednom mehanizacijom i u širini od 3m preko poslužnog dobra-katastarske parcele u svojini tužene BB iz ... br. .../..., upisano u listu nepokretnosti br. ... KO ... i to najkraćim putem u merama i granicama: sa severoistoka do preostalog dela katastarke parcele broj .../... KO ... u dužini od 21,80m, sa jugoistoka do katastarske parcele broj .../... KO ... u dužini od 3,50m, sa jugozapada do katastarske parcele broj ... KO ... (reka ...) u dužini od 20,99m i sa severozapada do katastarske parcele broj .../... KO ... u dužini od 3,00m, u korist povlasnog dobra katastarske parcele u vlasništvu tužioca br. .../..., upisano u listu nepokretnosti br. ... KO ... što je tužena dužna priznati tužiocu dozvoliti slobodan prolaz pod pretnjom izvršenja izricanja novčane kazne, kao i da se naloži službi za katastar nepokretnosti Novi Pazar da izvrši uknjižbu prava službenosti prolaza u zemljišnim knjigama u korist tužioca.(stav drugi izreke) .Obavezan je tužilac da tuženoj na ime naknade troškova parničnog postupka uplati iznos od 192.950.00 dinara

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 pd 01.12.2022. godine. (stav prvi izreke). Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.(stav drugi izreke)

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, s predlogom da se o njoj odluči kao o izuzetno dozvoljenoj.

Ispitujući dozvoljenost revizije, na osnovu člana 404. stav 2. ZPP(„Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23 – u daljem tekstu ZPP), Vrhovni sud je zaključio da je u pogledu revizije izjavljene protiv dela stava 1. izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023.godine, kojim je odbijena kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu prvom izreke presude, nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji, uzimajući u obzir vrstu spora, sadržinu tražene sudske zaštite, način presuđenja i razloge za usvajanje tužbenog zahteva. U konkretnom sporu, pravnosnažnom presudom odbijen je zahtev tužioca za utvrđenje prava službenosti prolaza preko parcela tužene na način kako je to opisano u tužbenom zahtevu, koji počiva na nalazu i mišljenju veštaka geodetske struke, s obzirom da tužilac nije sve vreme roka održaja imao saglasnost da tim putem prolazi preko parcela tužene. Obrazloženje pobijane presude ne odstupa od dosadašnjeg tumačenja i primene materijalnog prava na utvrđeno činjenično stanje, tako da ne postoji potreba za novim tumačenjem prava niti za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili u interesu ravnopravnosti građana. Kako tužilac u reviziji ne ukazuje na drugačije sudske odluke donete u činjeničnoj i pravnoj situaciji, istoj ili sličnoj onoj kakva je u konkretnom slučaju i o suprotnom presuđenju, nije ispunjen nijedan od zakonskih uslova za dozvoljenost posebne revizije, zbog čega je odlučeno, kao u prvom stavu izreke, na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Vrhovni sud je ispitao dozvoljenost revizije u smislu odredaba člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP i ocenio da ni u smislu te odredbe revizija nije dozvoljena.

Naime, revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima, ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu NBS na dan podnošenja tužbe (član 403. stav 3. ZPP).

U konkretnom slučaju vrednost predmeta spora pobijane pravnosnažne presude je 10.000,00 dinara, ( vrednost spora odmerena za sudsku taksu ) što je očigledno ispod revizijskog cenzusa od 40.000 evra, pa je revizija nedozvoljena i kao takva odbačena, drugim stavom izreke , primenom člana 413. ZPP.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije izjavljene protiv dela stava 1. izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023 kojim je odbijena kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine, u stavu drugom izreke presude , na osnovu člana 404. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji, radi tumačenja prava, zbog čega je odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Ispitujući pobijanu presudu u dela stava 1. presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 914/23 od 19.07.2023 kojim je odbijena kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Novom Pazaru P 497/22 od 01.12.2022. godine u stavu drugom izreke presude u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupkau (Službeni Glasnik RS br. 72/11...10/23) Vrhovni sud je odlučio da revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik katastarske parcele br. .../... po kulturi njiva treće klase i kp br. ... upisane u ln broj ... KO ... sa obimom udela 1/1. Tužilac je navedene parcele kupio od VV iz ... po osnovu Ugovora o kupoprodaji nepokretnosti koji je overen pred Osnovnim sudom u Novom Pazaru dana 04.04.2002. godine pod brojem O .../... . Tužena je vlasnik katastarske parcele br. .../... i .../... upisanih u ln br. ... KO ... sa obimom udela 1/1. Tužena je pravo svojine na parcelama stekla na osnovu Ugovora o kupoprodaji nepokretnosti koji je zaključila, u svojstvu kupca, sa GG u svojstvu prodavca, a koji je overen od strane javnog beležnika 29.03.2018. godine. Navedene parcele tužioca i tužene se graniče, pri čemu parcela tužioca nema direktan izraz na seoski put, pa tužilac koristi parcelu tužene .../... za prolaz do seoskog puta i to deo parcele u širini od 3m duž ... reke. Utvrđeno je da put koji služi za korišćenje katastarskih parcela br. .../... i .../... prolazi kroz jugozapadni deo parcele br. .../... neposredno uz korito odnosno do parcele reke .... . Širina spornog puta je 3m. Na jugozapadnom delu parcele gde se sporni put spaja sa katastarskom parcelom br. .../... nalazi se mala metalna kapije širine 1,30m i velika metalna kapije širine 5,5m. Mere i granice na katastarskoj parceli veštak je opredelio tako što sporni put ide sa severoistoka do preostalog dela katastarske parcele .../... u dužini od 21,80m, sa jugoistoka do katastarske parcele .../... u dužini od 3,5m sa jugozapada do katastarske parcele br. ... (... reka) u dužini od 20,99m sa severozapada do katastarske parcele br. .../... u dužini od 3m. Tužilac do svoje parcele nije mogao da koristi drugi put, već samo put preko parcele tužene, do koje je dolazio pešice i svojim putničkim vozilom. Fizički ne postoji niti je ikad postojao put ili prilaz prema parceli tužioca, već samo prilaz od seoskog puta uzvodno pored reke. Parcele čiji su vlasnici tužilac i tužena ranije su činile jednu parcelu, a tužilac je svoju parcelu kupio 2000. godine.

Iz ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev tužioca za konstituisanje prava službenosti prolaza preko parcele tužene, jer tužilac nije predložio dokaze na okolnost da li je traženi prolaz najpogodniji, da li se tim načinom korišćenja najmanje opterećuje poslužno dobro.

Po stanovištu Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo.

Odredbom člana 53.stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da odlukom suda ili odlukom drugog državnog organa stvarna službenost se ustanovljava kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenom zakonom.

U konkretnom slučaju, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev tužioca usmeren na konstituisanje prava stvarne službenosti, jer tužilac nije pružio dokaze da li je traženi prolaz najpogodniji za vlasnika poslužnog dobra odnosno da li se na taj način najmanje opterećuje poslužno dobro, a da pri tome nisu cenili u postupku iznete činjenice da tužilac do svoje parcele (povlasnog dobra) nije mogao da koristi drugi put, jer fizički ne postoji, niti je ikada postojao put ili prilaz prema parceli tužioca, jer je to nekada bila jedna parcela. Ako je put kojim je tužilac i njegovi pravni prethodnici godinama prolazi jedini kojim se može doći do parcele tužioca, nije ni bilo neophodno utvrđivati činjenice vezane za to da li taj prolaz najmanje opterećuje poslužno dobro.

U ponovljenom postupku sud će, uzimajući u obzir navedene primedbe doneti novu, zakonitu odluku.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od odluke o glavnoj stvari, Vrhovni sud je ukinuo i odluku o troškovima postupka.

Iz iznetih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu četvrtom na osnovu odredbe člana 416.stav 2.i člana 165.stav 3. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Mirjana Andrijašević, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković