Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez, Biserke Živanović, Gordane Komnenić i Zorane Delibašić, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Igor Prlja, advokat iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Blagomir Popović, advokat iz ..., radi duga, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Kruševcu Gž 1068/19 od 23.01.2020. godine, u sednici veća održanoj 31.03.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Kruševcu Gž 1068/19 od 23.01.2020. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

USVAJA SE revizija tužilje, pa SE UKIDAJU presuda Višeg suda u Kruševcu Gž 1068/19 od 23.01.2020. godine u stavu prvom izreke i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 4707/17 od 30.01.2017. godine u stavu prvom izreke, i u tom delu predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Kruševcu Gž 1068/19 od 23.01.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužilje i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 4707/17 od 30.01.2018. godine u stavu prvom izreke kojim je, odbijen, kao neosnovan tužbeni zahtev da se obaveže tužena da tužilji, na ime administrativne zakupnine, za januar 2017. godine islati iznos od 5.565,54 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 16.02.2017. godine do isplate, kao i da joj naknadi troškove parničnog postupka. Stavom drugim izreke, ukinuto je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak i odlučivanje.

Protiv navedene presude donete u drugom stepenu, u pravosnažnom delu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS”, br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, 18/2020, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija dozvoljena, imajući u vidu revizijske navode da je pogrešnom primenom materijalnog prava odlučeno o tužbenom zahtevu suprotno važećoj sudskoj praksi u istoj ili bitno sličnoj činjenično-pravnoj situaciji.

Zbog toga je na osnovu člana 404. ZPP odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je suvlasnik sa 126/336 idealnih delova porodične stambene zgrade u ... ulici br. ... u ..., postojećoj na kat.parc. ..., upisanoj u ln ... KO ... . Tužena živi u jednom od stanova u navedenoj zgradi, površine 102m2, od 10.01.2008. godine kada je zaključila brak sa sada pok. VV.

Prema ugovoru o korišćenju stana zaključenom 29.02.1956. godine između GG, pravnog prethodnika tužilje, kao organa upravljanja i DD, pravnog prethodnika supruga tužene, kao korisnika stana, stan u ulici ... broj ..., površine 56m2 su pored korisnika stana koristili i članovi njegovog porodičnog domaćinstva, među kojima i VV, sada pok. suprug tužene. Rešenjem Odeljenja za komunalne poslove i urbanizam SO Zvezdara od 03.02.1966. godine korisniku stana DD priznato je pravo na proširenje stana i na deo stana od jedne sobe iz koje se iselio njegov sustanar ĐĐ. Prema ugovoru o korišćenju stana zaključenom 03.02.1971. godine između GG, kao sopstvenika stana i EE, kao nosioca stanarskog prava, stan u ulici ... broj ..., površine 69m2 su pored korisnika stana koristili i članovi njegovog porodičnog domaćinstva, među kojima i brat korisnika stana VV, sada pok. suprug tužene, preminuo 29.08.2016. godine.

Iz potvrde sudskog veštaka Strahinje Lazića utvrđeno je da zakonska zakupnina za sporni stan, obračunata prema koeficijentu zvanično objavljenom u „Službenom glasniku RS“, br. 13/17, za period od 01.01.2017.- godine do 30.06.2017. godine, mesečno iznosi 5.565,54 dinara, a što je i u skladu sa potvrdom JKP „Gradsko stambeno“ prema kojoj je utvrđena visina zakupnine, po broju bodova od 260, za stan koji se nalazi u istoj zgradi, iste starosti i istog načina izgradnje kao i stan koji koristi tužena.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su ocenili da je osnovan istaknuti prigovor pasivne legitimacije na strani tužene, zbog čega je tužbeni zahtev odbijen, kao neosnovan. Prema datim razlozima, u smislu odredbi Zakona o stanovanju, koji se kao lex specialis ima primeniti u konkretnom slučaju, u sporu za isplatu zakonske zakupnine stana u svojini građana bi pasivno mogao biti legitimisan jedino suprug tužene VV, kao član porodičnog domaćinstva ranijeg nosioca stanarskog prava, sada pok. EE. Udajom za VV 2008. godine tužena nije stekla svojstvo sunosioca stanarskog prava, jer se stanarsko pravo na stanu u privatnoj svojini ne može steći posle jula 1973. godine prema odredbama Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“ br. 29/73), a kako nisu dostavljeni dokazi da je tužena oglašena zakonskim naslednikom pok. supruga VV, preminulog pre podnošenja tužbe u ovoj pravnoj stvari (tužba podneta 29.03.2017. godine), to nema zakonskog osnova za naplatu tražene zakonske zakupnine od tužene.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se u reviziji tužilje ističe da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Suprug tužene VV je nakon smrti ranijeg nosioca stanarskog prava u smislu odredbe člana 40. u vezi čl. 30.-39. Zakona o stanovanju, nastavio sa korišćenjem stana, kao jedini preostali član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava. U tom smislu je, iako sa tužiljom nije zaključio formalni ugovor o zakupu stana, postao obaveznik plaćanja zakonske zakupnine. Okolnost da je sa njim tužena 2008. godine zaključila brak i da od tada, pa i nakon njegove smrti, živi u stanu, ne ostaje bez uticaja na pasivnu legitimaciju tužene. Međutim, pogrešno nižestepeni sudovi ocenu o neosnovanosti tužbenog zahteva za isplatu zakupnine izvode iz zaključka da ne postoji stanarsko pravo tužene na stanu, odnosno da bi za potraživanje zakupnine mogao biti pasivno legitimisan jedino sada pok. suprug tužene, a ne i tužena kao njegova supruga.

Članom 187. Porodičnog zakona predviđena je solidarna odgovornost supružnika za zajedničke obaveze preuzete radi podmirenja potreba zajedničkog života u braku, a članom 219. Zakona o obligacionim odnosima pravo vlasnika stvari da od lica koje stvar upotrebljava u svoju korist zahteva naknadu koristi koje je od stvari imao.

Činjenica je da je tužena, od 2008. godine odnosno od momenta sklapanja braka živela u predmetnom stanu zarad podmirenja potreba zajedničkog života u braku sa VV, kao i da je u stanu nastavila da živi i nakon njegove smrti 29.08.2016. godine, a da odbija da isplati dug na ime zakupnine. Pravilna odluka o zahtevu za isplatu zakupnine, kao naknade za korišćenje tuđe stvari, podrazumeva ocenu pravnog značaja činjenice zajedničkog korišćenja stana od strane tužene i njenog supruga do njegove smrti, odnosno uticaj na obavezu tužene kao solidarnog dužnika zajedničke obaveze plaćanja zakupnine, kao i ocenu pravnog značaja činjenice da je i nakon smrti supruga tužena nastavila da koristi stan. Pri tom, na odluku o visini iznosa obaveze tužene prema tužilji od značaja je i ocena činjenice da je tužilja suvlasnik predmetnog stana, te da terete korišćenja, upravljanja i održavanja stana, samim tim i koristi od korišćenja stana snosi odnosno ubira srazmerno veličini njenog idealnog suvlasničkog dela na stanu.

Kako zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje od značaja za presuđenje nije potpuno utvrđeno, Vrhovni kasacioni sud je ukinuo obe nižestepene presude i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će razjasniti sve okolnosti od značaja za donošenje odluke u ovoj pravnoj stvari na koje je ukazano ovim rešenjem i pravilnom primenom materijalnog prava o tužbenom zahtevu doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Iz navedenih razloga, primenom člana 416. stav 2. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić