U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužilje–protivtužene AA iz ..., čiji je punomoćnik Milanka Stevović, advokat iz ..., protiv tuženog–protivtužioca BB iz ..., čiji je punomoćnik Violeta Bojović, advokat iz ..., radi razvoda braka i zaštite od nasilja u porodici, odlučujući o reviziji tuženog– protivtužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 159/22 od 06.05.2022. godine, u sednici održanoj 28.02.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog–protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 159/22 od 06.05.2022. godine u delu stava prvog izreke, kojim je odbijena kao neosnovana žalba tuženog-protivtužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P2 44/19 od 25.11.2021. godine u stavovima drugom, osmom i devetom izreke.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 159/22 od 06.05.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijene su kao neosnovane žalbe tužilje–protivtužene i tuženog–protivtužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P2 44/19 od 25.11.2021. godine u stavu 2., kojim je utvrđeno samostalno vršenje roditeljskog prava u korist AA nad maloletnim VV, JMBG ..., rođenim u ...; stavu 3.1., kojim je odbijen protivtužbeni zahtev da se utvrdi samostalno roditeljsko pravo tuženog – protivtužioca nad GG; stavu 8., kojim je zabranjeno tuženom BB da na bilo koji način uznemirava tužilju AA; stavu 9., kojim je izrečena mera zaštite od nasilja u porodici u trajanju od godinu dana od pravnosnažnosti presude, sa mogućnošću produženja iste, koju je tuženi dužan da trpi, jer ova mera zaštite od nasilja u porodici predstavlja poseban oblik krivičnog dela. Stavom drugim izreke presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 159/22 od 06.05.2022. godine, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P2 44/19 od 25.11.2021. godine u delu kojim je odlučeno o načinu održavanja ličnih odnosa između tuženog BB i sina maloletnog VV, o doprinosu stranaka izdržavanju maloletne dece koja su poverena drugom roditelju na samostalno vršenje roditeljskog prava i o parničnim troškovima, te je u ovim delovima predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovni postupak.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u delu stava prvog izreke, kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavovima drugom, osmom i devetom izreke, tuženi–protivtužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi članova 228, 229. i 231. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravnosnažnu presudu donetu u drugom stepenu u pobijanom delu, u smislu odredbi članova 403. stav 2. tačka 1. i 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), Vrhovni sud je utvrdio da u postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju pazi po službenoj dužnosti. Nije učinjena ni relativno bitna povreda odredaba parničnog postupka od strane drugostepenog suda na koju je revizijom ukazano, pošto je drugostepeni sud zasnovao presudu na činjenicama utvrđenim od strane prvostepenog suda.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju u braku stranaka, koji je razveden rođeno je četvoro zajedničke dece, od kojih je troje maloletno. Na osnovu nalaza i mišljenja organa starateljstva, najbolji interesi maloletnih ćerki DD, rođene 2005. godine i ĐĐ, rođene 2007. godine, nalažu da budu poverene ocu na samostalno vršenje roditeljskog prava, dok je interes maloletnog VV, rođenog 2010. godine, uslovljen uzrastom i emotivnom bliskošću da roditeljsko pravo nad njim samostalno vrši majka. Zajednica života supružnika faktički je prekinuta 08.09.2018. godine, nakon što je zbog fizičkog nasilja tužilja napustila zajedničku kuću. Tom prilikom tuženi je tužilji naneo telesne povrede u vidu hematoma na desnoj ruci. Tuženi od 1994. godine ima dijagnozu poremećaja ličnosti i poremećaja ponašanja odraslih T.79.1, a tužilja zbog njegovih verbalnih reakcija trpi opravdani strah od ponovnog nasilja. Po mišljenju organa starateljstva opravdano je izricanje mere zaštite od nasilja u porodici.

Sa polazištem na ovako utvrđene činjenice, nižestepeni sudovi odluku o samostalnom vršenju roditeljskog prava nad maloletnim sinom stranaka VV zasnivaju na odredbama članova 77. i 78. Porodičnog zakona. Odluku o izricanju mere zaštite od nasilja u porodici zasnivaju na odredbama članova 197. i 198. Porodičnog zakona, polazeći od nulte tolerancije na nasilje u porodici, kao i da je nakon fizičkog nasilja strah tužilje od ponavljanja ovakvog, odnosno sličnog ponašanja opravdan i da nalaže izricanje mere zaštite od nasilja u porodici. Pošto stranke više ne žive zajedno, po oceni nižestepenih sudova merom zabrane uznemiravanja tužilje postiže se svrha sankcije i ne postoje okolnosti koje bi nalagale izricanje daljih mera zabrana i radnji tuženom u smislu člana 198. Porodičnog zakona.

Vrhovni sud nalazi da su relevantne činjenice za odluku u pobijanom delu potpuno i pravilno utvrđene, te da su nižestepeni sudovi na tako utvrđene činjenice pravilno primenili materijalno pravo.

Naime, u vreme zaključenja glavne rasprave maloletni VV bio je u uzrastu od 11 godina. Njegovo mišljenje uzeto je od strane tima Centra za socijalni rad, koji je na osnovu porodičnih okolnosti, roditeljskih kompetencija i želja deteta dostavio sudu stručno mišljenje, po kome najbolji interes ovog maloletnog deteta nalaže da bude povereno majci. Ovo su razlozi zbog kojih su neosnovani navodi revizije o propustu sudova da omoguće maloletnom VV da izabere sa kojim će roditeljem živeti.

Po članu 266. Porodičnog zakona („Službeni glasnik RS“ br. 18/2005 ... 6/2015), u sporu za vršenje roditeljskog prava sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim intresom deteta (stav 1.), te ukoliko utvrdi da je dete sposobno da formira svoje mišljenje, dužan je da ovo mišljenje utvrdi na način i na mestu u skladu sa njegovim godinama i zrelošću (stav 3. tačka 3.).

U konkretnom slučaju, mišljenje maloletnog VV uzeto je na mestu i na način koji je adekvatan njegovom uzrastu, a suprotno navodima revizije nema okolnosti koje bi autentičnost ovog mišljenja dovele u sumnju.

Činjenice vezane za postojanje nasilja u porodici i način njegovog ispoljavanja utvrđene su sa polazištem na nespornu činjenicu da je zajednica života stranaka prestala 08.09.2018. godine, te da je tog dana sačinjen izveštaj lekara po kome je utvrđeno da tužilja ima povrede u vidu hematoma na desnoj ruci i otoka u predelu levog kolena. Utvrđeno je i da je kod tuženog dijagnostifikovan poremećaj ličnosti sa trajnim poremećajem adaptacije i ponašanja, kao i da tužilja opravdano strahuje od njegovih reakcija i ponovnog nasilja, pa je u okolnostima kada stranke odvojeno žive, po odredbama člana 198. Porodičnog zakona pravilno izrečena zabrana uznemiravanja tužilje, kao najblaža mera zaštite od nasilja u porodici.

Navodi revizije da je tuženi oslobođen optužbi u krivičnom postupku, u kome mu je na teret stavljeno krivično delo oduzimanje maloletnog lica, ne utiču na zakonitost presude u delu kojim je određena mera zaštite od nasilja u porodici, budući da je odluka u ovoj parnici zasnovana na neposredno utvrđenim činjenicama, koje su u smislu člana 197. Porodičnog zakona pravilno pravno standardizovane kao nasilje u porodici.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić