.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3098/2021
28.12.2022. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković i Ivane Rađenović, članova veća, u pravnoj stvari predlagača AA i BB, oboje iz ..., koje zastupa punomoćnik Petar Stojanović, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača Gradske opštine Vračar, sa sedištem u Beogradu, koju zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Beograda, Odeljenje za gradske opštine Vračar, Zvezdara, Palilula, Savski Venac i Stari Grad, sa sedištem u Beogradu i krajnjeg korisnika Sportski centar Vračar u likvidaciji, koje zastupa isto Javno pravobranilaštvo, radi određivanja naknade, odlučujući o reviziji predlagača, izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 8510/20 od 07.10.2020. godine, u sednici održanoj 28.12.2022. godine, doneo je
R E Š E NJ E
ODBIJA SE kao neosnovana revizija predlagača izjavljena protiv rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 8510/20 od 07.10.2020. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 302/19 od 25.12.2019. godine, stavom prvim izreke usvojen je predlog i utvrđena naknada za izuzeto građevinsko zemljište kp. br. .. KO Vračar, površine 1207,5 m2 i obavezan krajnji korisnik Opština Vračar, Beograd i Sportski centar Vračar u likvidaciji, Beograd da predlagačima solidarno isplate ukupan iznos od 182.206.691,90 dinara, odnosno svakom po 91.103.345,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.12.2019. godine, kao dana donošenja odluke do isplate. Stavom drugim izreke krajnji korisnici Opština Vračar – Beograd i Sportski centar Vračar u likvidaciji, Beograd su obavezani da predlagačima nadoknade troškove postupka u iznosu od 1.178.250,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.12.2019. godine do isplate.
Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 8510/20 od 07.10.2020. godine, stavom prvim izreke preinačeno je rešenje prvostepenog suda u stavu prvom izreke, tako što je odbijen zahtev predlagača kojim su tražili da se utvrdi naknada za izuzeto građevinsko zemljište kp. br. .. KO Vračar, površine 1207,5 m2, i da se protivnik predlagača i krajnji korisnik solidarno obavežu da predlagačima isplate ukupan iznos od 182.206.691,90 dinara, odnosno svakom po 91.103.345,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.12.2019. godine do isplate, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka iz stava drugog izreke prvostepenog rešenja tako što su obavezani predlagači da protivniku predlagača naknade troškove postupka solidarno u iznosu od 442.500,00 dinara, a krajnjem korisniku solidarno isplate iznos od 424.500,00 dinara. Stavom trećim izreke, predlagači su obavezani da protivniku predlagača i krajnjem korisniku na ime troškova drugostepenog postupka solidarno isplate iznos od 57.400,00 dinara.
Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu predlagači su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, sa neblagovremenim dopunama revizije od 02.03.2021. godine i 19.03.2021. godine.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijano rešenje na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 55/14) i utvrdio da revizija predlagača nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje, niti prekoračenja zahteva, odnosno prekoračenja ovlašćenja drugostepenog suda, kako se to u reviziji navodi.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju rešenjem Odeljenja za finansije Skupštine opštine Vračar U broj 4523/63 od 02.12.1963. godine, eksproprisane su u potpunosti uz naknadu i prenete u društvenu svojinu u korist opštine Vračar, Beograd za potrebe Sportskog centra u cilju izgradnje fiskulturne sale, dve porodične stambene zgrade u ulici ... broj .. u Beogradu na kp. br. .. upisane u ZKUL .. KO Beograd 4, vlasništvo VV udate ... iz ... . Pravni sledbenici VV udate ..., preminule ...2008. godine, su ovde predlagači (sin i kćerka). Pored toga, utvrđeno je veštačenjem da tržišna vrednost zemljišta, katastarske parcele .. KO Vračar iznosi 150.888,76 dinara po m2, što za ukupnu površinu iznosi 182.206.691,90 dinara.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da je pravnom prethodniku predlagača donošenjem navedenog rešenja o eksproprijaciji prestalo pravo korišćenja na zemljištu (predmetnoj kp.br. .. KO Vračar površine 1207,5 m2) zbog čega njeni pravni sledbenici imaju pravo na naknadu za eksproprisanu nepokretnost i obavezao protivnika predlagača i krajnjeg korisnika da predlagačima solidarno isplate utvrđeni iznos tržišne vrednosti parcele (svakom predlagaču po 91.103.345,95 dinara sa pripadajućom kamatom).
Drugostepeni sud je izrazio suprotno stanovište, nalazeći da su navedenim rešenjem o eksproprijaciji u potpunosti eksproprisane i prenete u društvenu svojinu u korist opštine Vračar, za potrebe Sportskog centra u cilju izgradnje fiskulturne sale, dve porodične stambene zgrade u svojini sada pok. VV, pravnog prethodnika predlagača, ali ne i zemljište na kp.br. .. KO Vračar površine 1207,5 m2 na kojoj su se nalazile dve porodične stambene zgrade. Kako po navedenom rešenju, nije prestalo pravo korišćenja na parceli, to predlagačima kao pravnim sledbenicima ne pripada pravo na naknadu, pa je preinačio prvostepeno rešenje i odbio predlog za isplatu naknade.
Stanovište drugostepenog suda je pravilno.
Prema odredbama Zakona o eksproprijaciji („Službeni list FNRJ“ broj 12/57 i 53/62) koji je važio u vreme donošenja rešenja o eksproprijaciji U broj 4523/63 od 02.12.1963. godine i rešenja U broj 4523/63 od 21.01.1964. godine (kojim je određena naknada za eksproprisanu nepokretnost) propisano je da predmet eksproprijacije mogu biti samo nepokretnosti u svojini građana, građanskih pravnih lica, društvenih organizacija i udruženja građana (građanska svojina), da se eksproprijacijom nepokretnost prenosi sa njenog sopstvenika u društvenu svojinu (potpuna eksproprijacija) i da potpuna eksproprijacija zemljišta obuhvata zgradu i druge građevinske objekte koji se na njemu nalaze. Međutim, po članu 82. navedenog zakona, pravo korišćenja zemljišta u društvenoj svojini ili koje drugo pravo na tom zemljištu, može se rešenjem nadležnog državnog organa preneti sa jednog nosioca tog prava na drugog nosioca, kada je to potrebno radi izgradnje objekta ili izvođenja drugih radova od opšteg interesa. Prenos prava korišćenja ili drugog prava vrši se uz naknadu koja se određuje u gotovu ili u drugoj nepokretnosti, prema odredbama ovog zakona za potpunu eksproprijaciju nepokretnosti.
Sledom navedenog, rešenje kojim su pravnom prethodniku predlagača eksproprisane u potpunosti dve porodične stambene zgrade na kp. br. .. KO Beograd 4, ne može biti osnov za isplatu naknade za izuzeto pravo korišćenja na zemljištu, niti u konkretnom slučaju ima mesta primeni člana 12. važećeg Zakona o eksproprijaciji. Ukoliko nosiocu prava korišćenja zemljišta čiji se prenos vršio po odredbama tada važećeg Zakona o eksproprijaciji („Službeni list FNRJ“ broj 12/57 i 53/62) nije isplaćena naknada (administrativni prenos prava korišćenja zemljišta u društvenoj svojini u svrhu izgradnje), to u ovom postupku, takođe ne može biti osnov za isplatu naknade. Naime, pravo na vraćanje imovine oduzete primenom Osnovnog zakona o eksproprijaciji („Službeni list FNRJ“ broj 28/47, 12/57 i 53/62 i „Službeni list SFRJ“ broj 13/65, 5/68, 7/68 i 11/68), ostvaruje se po odredbama Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju kojim se uređuju uslovi, način i postupak vraćanja oduzete imovine i obeštećenja za oduzetu imovinu koja je na teritoriji Republike Srbije (član 2. stav 1. tačka 9.). Po članu 6. stav 2. navedenog zakona, bivši vlasnik ima pravo na vraćanje imovine, odnosno obeštećenje u skladu sa ovim zakonom za imovinu oduzetu na osnovu propisa o eksproprijaciji koji su se primenjivali do 15. februara 1968. godine, ako bivšem vlasniku na ime naknade za eksproprisanu imovinu nije ustupljena druga nepokretnost u svojinu, stanarsko pravo ili drugi oblik najšire pravne vlasti. Kako je eksproprijacija izvršena 1963. godine na osnovu propisa o eksproprijaciji koji su važili do 15. februara 1968. godine, to se pravo na vraćanje imovine, odnosno obeštećenje ostvaruje po odredbama Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju, pa se neosnovano revizijom predlagača ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.
Prilikom odlučivanja o blagovremeno izjavljenoj reviziji, nisu razmatrane dopune revizije od 02.03.2021. godine i 19.03.2021. godine, jer su upućene sudu po isteku zakonskog roka za izjavljivanje tog pravnog leka (član 403. stav 1. ZPP).
Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, u vezi člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.
Predsednik veća – sudija
Zvezdana Lutovac, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
