Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, dr Ilije Zindovića i Božidara Vujičića, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ..., koga zastupa punomoćnik Milina Dorić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi naknade za oduzetu nepokretnost, vrednost spora 6.928.235,99 dinara, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4078/17 od 20.12.2017. godine, u sednici održanoj 25.09.2019. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4078/17 od 20.12.2017. godine i predmet vraća istom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Novom Sadu P 3951/15 od 04.10.2017. godine, odbačena je tužba u delu kojom je traženo da se utvrdi da je pravni prethodnik tuženog Opština Podunavlje u Novom Sadu na osnovu poravnanja zaključenog u Opštinskom sudu u Novom Sadu poslovni broj R1 983/86 od 24.11.1986. godine stekla pravo svojine i korišćenja na građevinskom zemljištu tužioca u površini od 18 ari i 72m² u KO ... i obavezan je tuženi da tužiocu isplati iznos od 6.928.235,99 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 22.05.2017. godine do isplate i na ime naknade troškova postupka iznos od 849.429,00 dinara, sve u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4078/17 od 20.12.2017. godine, stavom prvim izreke, usvojena je žalba tuženog, pa je presuda Osnovnog suda u Novom Sadu P 3951/15 od 04.10.2017. godine preinačena, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je tražio da se obaveže tužena da tužiocu isplati iznos od 6.928.235,99 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 22.05.2017. godine do isplate i zahtev tužioca za naknadu troškova postupka i obavezan tužilac da tuženom naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 392.250,00 dinara u roku od 15 dana. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 45.000,00 dinara u roku od 15 dana.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i odluke o troškovima postupka.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/14) i utvrdio da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio nosilac prava korišćenja na parcelama upisanim u zemljišno-knjižni uložak broj .. KO ... . Zemljište se sastojalo od sledećih parcela: kat. parc. broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..), broj .. (novi broj ..) i broj .. (novi broj ..). Parcela broj .. je prodata, a parcela broj .. je otuđena darovnim ugovorom. Rešenjem Gradskog komiteta za komunalne poslove urbanizam i saobraćaj, Uprave za imovinskopravne poslove grada Novog Sada od 26.10.1984. godine tužilac je obavezan da preda Opštini Podunavlje u Novom Sadu neizgrađeno građevinsko zemljište upisano u ZKNJUL br. .. KO ... . Navedeno oduzeto zemljište sada je državna svojina sa pravom korišćenja grada Novog Sada. U Opštinskom sudu u Novom Sadu je zaključeno poravnanje između tužioca i Opštine Podunavlje u Novom Sadu R1 983/86 od 24.11.1986. godine kojim je Opština Podunavlje u Novom Sadu obavezana da tužiocu isplati na ime naknade za višegodišnje zasade iznos od 77.734,00 tadašnjih dinara i na ime neamortizovane građevinske vrednosti bušenog bunara iznos od 95.826,00 tadašnjih dinara i određeno da se tužiocu na ime naknade za preuzeto zemljište, osim za kat. parc. .. daje iz društvene svojine na korišćenje parcela broj .. KO ... površine 34,52 ara. Od zaključenja poravnanja tužilac nema državinu nepokretnosti koja je tada bila upisana u zemljišno-knjižni uložak broj .. KO ... . Prema izvodu iz lista nepokretnosti broj .. KO ... kat. parc. broj .. je zemljište u državnoj svojini sa pravom korišćenja Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede. Tužilac nije bio u državini kat. parc. .. KO ... niti je ikada podneo zahtev za upis prava korišćenja na navedenoj parceli izuzev što se usmeno obraćao Službi za katastar nepokretnosti da se na njegovo ime ta parcela uknjiži, ali to nije učinjeno. Tužiocu je praktično oduzeta površina od 18 ari i 77m².

Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju, prvostepeni sud nalazi da tužilac nije imao mogućnosti da se uknjiži kao vlasnik kat. parc. .. KO ..., a ovo iz razloga što u vreme zaključenja predmetnog poravnanja u posedu kat. parc. .. KO ... je bila Poljoprivredna organizacija Novi Sad OOUR ''BB'' Novi Sad, ulica ... broj .. . Opština Podunavlje koja je naznačenim poravnanjem prenela tužiocu pravo na parceli kat. parc. .. KO ... to nije mogla da učini jer nije bila titular tog prava jer je titular navedenog prava bilo drugo pravno lice tj. Poljoprivredna organizacija Novi Sad OOUR ''BB'' Novi Sad. U toku postupka je utvrđena visina vrednosti sporne imovine, na 6.928.235,99 dinara, pa imajući u vidu činjenicu da je kao prethodno pitanje sud utvrđivao da li je naznačeno poravnanje od 24.11.1986. godine u pogledu te parcele validno i proizvodi dejstvo, nalazeći da je poravnanje u tom delu ništavo, to je zahtev za isplatu tražene naknade za oduzeto zemljište usvojio sa pozivom na odredbu čl. 2, 3, 8, 11, 25. i 29. st. 1. i 2. Zakona o eksproprijaciji.

Odlučujući o žalbi apelacioni sud je ocenio da je prvostepeni sud pravilno utvrdio činjenično stanje ali da je pogrešno primenio materijalno pravo, pa je prvostepenu presudu preinačio i odbio tužbeni zahtev tužioca kao neosnovan. Pri tome, drugostepeni sud polazi od čl. 69, 71. i 45. Zakona o eksproprijaciji (''Službeni list SAPV'' br. 27/72) nalazeći da tužilac u ovoj pravnoj stvari nije dokazao da je bio onemogućen da na osnovu poravnanja R1 983/86 od 24.11.1986. godine uknjiži u javne knjige na svoje ime pravo korišćenja na kat. parc. .. KO .. . Nazanačena parcela je data na ime izvršene eksproprijacije za njemu oduzeto zemljište, pa tužilac ne može u parnici ponovo potraživati naknadu u nominalnom iznosu po istom osnovu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pošao od pogrešne primene materijalnog prava, što je za posledicu imalo i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje i donošenje odluke koja je morala biti ukinuta.

Naime, drugostepeni sud polazi od činjenice da je naznačenim poravnanjem tužilac u zamenu za oduzete parcele dobio kat. parc. .. KO ..., te da je isti napravio propust zašto nije tražio da bude uknjižen kao korisnik naznačene parcele. Na ime oduzetog zemljišta dobio je tu parcelu pa stoga ne može potraživati naknadu u novčanom iznosu.

Međutim, stoji činjenica da iz spisa ove pravne stvari proizilazi da kada je zaključivao naznačeno poravnanje, predmetna parcela nije bila u vlasništvu ovde tužene već je ista bila uknjižena na drugo pravno lice tj. na Poljoprivrednu organizaciju Novi Sad OOUR ''BB'' Novi Sad. Shodno tome, tužena nije ni mogla preneti na drugo lice određeno pravo na kat. parc. .. KO ... jer sama nije imala to pravo, a po principu da niko ne može preneti više prava na drugog nego što ga sam ima. Prema priloženim dokumentima (odluka Saveta kooperanata OOK ''VV'' ... br. .. od 22.03.1985. godine) proizilazi da je saglasnost za zamenu dao taj subjekt, ali se ne vidi po kom osnovu je taj subjekt dao saglasnost ako isti nije bio titular prava korišćenja naznačene parcele .. KO ... . Dalje Gradski komitet za komunalne poslove, urbanizam i saobraćaj – Uprava za imovinskopravne poslove grada Novog Sada je 26.10.1984. godine donela rešenje kojim je obavezan ovde tužilac da preda Opštini Podunavlje u Novom Sadu parcele prema zemljišno-knjižnom ulošku broj .. KO ... . Iz izloženog se ne može utvrditi da li je to zemljište oduzeto tužiocu u postupku eksproprijacije ili je samo doneto rešenje kojim je naznačeno ovde tužiocu da to zemljište preda u državinu. Pravilo je da kad se vrši eksproprijacija zemljišta da se utvrdi i visina naknade za to zemljište, a ukoliko se to ne učini to se može učiniti u vanparničnom postupku pred sudom.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku, a da napred naznačene činjenice nisu utvrđene, a koje su od bitnog uticaja za donošenje pravilne odluke.

Iz napred iznetih razloga primenom člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić