U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Snežana Pušić, advokat iz ..., protiv tuženih Preduzeća „CFT“ DOO iz Beograda, BB i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Vladan Stefanović, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tuženih VV i godine u sednici od 19.05.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženih BB i VV iz ..., izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 535/18 od 21.02.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 23003/16 od 07.09.2017. godine, stavom prvim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi da je ništav aneks ugovora o hipoteci overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu 16.10.2007. godine pod brojem Ov2 997/07 i Aneks ugovora o hipoteci overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu dana 17.10.2008. godine Ov1 6571/08, što bi tuženi bili dužni priznati i trpeti. Stavom drugim izreke, tužilja je obavezana da drugotuženom i trećetuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 309.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 535/18 od 21.02.2019. godine,  stavom prvim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom izreke, tako što je usvojen zahtev tužilje i utvrđeno da su ništavi Aneks ugovora o hipoteci overen 16.10.2007. godine i Aneks ugovora o hipoteci overen 17.10.2008. godine, što su tuženi obavezani da priznaju i trpe. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka iz stava 2. izreke prvostepene presude tako što su tuženi BB i VV obavezani da tužilji naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 46.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.09.2017. godine do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tuženih za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv drugostepene presude, tuženi VV i BB blagovremeno su izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tužilja je dostavila odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu čl.408. i 403. stav 2. tačka 2. važećeg Zakona o parničnom postupku – ZPP, koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11) i utvrdio da revizija tuženih nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema činjeničnom stanju koje je pravilno utvrđeno, između tuženog Preduzeća „CFT“ DOO kao zalogodavca i tuženih kao poverilaca potraživanja, zaključen je Ugovor o hipoteci 23.10.2006. godine i overen pred sudom pod brojem Ov 1500/06. Na osnovu tog ugovora, dana 03.12.2007. godine, upisana je hipoteka, a predmet zaloge iz navedenog ugovora je nepokretnost tuženog preduzeća koju čini poseban fizički deo zgrade sa 47/118 delova četvorosobnog stana u prizemlju kuće br. ..., u Ulici ... u ..., radi obezbeđenja novčanog potraživanja ovde tuženih u iznosu od 50.000 evra, koje potraživanje dospeva za naplatu 16.10.2007. godine, po osnovu Ugovora o zajmu kojim je svako od poverilaca tuženom preduzeću dao po 25.000 evra bez kamate. Pobijanim Aneksom ugovora o hipoteci, overenim 16.10.2007. godine, promenjen je osnovni ugovor o zalozi u pogledu predmeta zaloge, jer je objekat na kome je zaloga ustanovljena srušen, na osnovu rešenja Sekretarijata za urbanizam i građevinske poslove Gradske uprave Grada Beograda od 12.02.2007. godine, pa je na istoj lokaciji (sada ...) započeta izgradnja novog objekta. Umesto prethodno označenog predmeta zaloge, kao novi predmet zaloge označen je stan broj ..., na četvrtom spratu posebnog stambenog objekta u ulici ..., po osnovu obezbeđenja novčanog potraživanja iz osnovnog ugovora o hipoteci, uz dogovor stranaka da dug dospeva 16.10.2008. godine. Aneksom Ugovora o hipoteci, takođe pobijanim u ovoj parnici, koji je overen 17.10.2008. godine, izvršeno je produženje roka dospelosti duga Preduzeća „CFT“ DOO do 16.10.2009. godine. Navedeno preduzeće nije vratilo novčani iznos uzet po osnovu ugovora o zajmu. Ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti overenim 12.10.2007. godine, ovo preduzeće je kao prodavac prodalo GG kao kupcu stan broj ..., na četvrtom spratu zgrade u ulici ..., sa garažnim mestom, za kupoprodajnu cenu od 181.200 evra, koju cenu je kupac isplatio u celosti. Ugovorom o kupoprodaji nepokretnosti overenim 31.12.2009. godine GG je kao prodavac tužilji prodala predmetni stan za kupoprodajnu cenu od 166.000 evra, koju je tužilja kao kupac isplatila na dan overe ugovora. Stan je bio završen u grubim radovima, tako da su tužilja i njen suprug sami završili unutrašnje radove u stanu i ključeve od stana dobili 05.01.2010. godine, kada su se uselili, a u vreme zaključivanja ugovora o kupovini stana nisu znali za postojanje hipoteke.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepenom presudom je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje za utvrđenje ništavosti dva aneksa ugovora o hipoteci, iz razloga što nisu ispunjeni uslovi iz člana 103. Zakona o obligacionim odnosima – ZOO, za utvrđenje njihove ništavosti, s obzirom da pravni prethodnik tužilje nije imao državinu nepokretnosti, da je tužilja državinu predmetnog stana stekla u januaru 2010. godine, a u vreme zaključivanja ugovora o kupoprodaji 31.12.2009. godine mogla je znati da je u katastru nepokretnosti upisana predmetna hipoteka.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pobijanom drugostepenom presudom pravilno je prvostepena presuda preinačena i usvojen tužbeni zahtev tužilje za utvrđenje ništavosti dva aneksa ugovora o hipoteci, ali iz drugih razloga u odnosu na one koji su navedeni u drugostepenoj presudi.

Prema razlozima drugostepenog suda, hipoteka nastala po osnovu ugovora od 23.10.2006. godine između tuženog preduzeća kao zalogodavca i drugotuženog i trećetuženog kao poverilaca potraživanja, nastala je upisom u nadležni registar nepokretnosti dana 03.12.2007. godine, saglasno članu 8. stav 1. tačka 1. Zakona o hipoteci. Drugostepeni sud zaključuje da je predmet zaloge iz navedenog ugovora o hipoteci uništen, s obzirom da je objekat porušen po rešenju nadležnog organa, te da je na istoj lokaciji započeta gradnja novog objekta, tako da je došlo do prestanka hipoteke na stanu koji je bio predmet ugovora o hipoteci zbog propasti predmeta hipoteke, u smislu člana 45. stav 1. Zakona o hipoteci. Po oceni drugostepenog suda, Preduzeće „CFT“ DOO nije obnovilo predmet zaloge, već je na istoj lokaciji izgradilo novi objekat. Hipoteka na objektu, odnosno stanu kao njegovom fizičkom delu, postoji samo dok taj objekat postoji, a propašću objekta, u konkretnom slučaju rušenjem zgrade, ona prestaje da postoji. S obzirom da je tuženo preduzeće kao prodavac sa GG kao kupcem zaključilo i overilo 12.10.2007. godine, Ugovor o kupoprodaji stana broj ..., na četvrtom spratu zgrade ..., to preduzeće je zaključivanjem Aneksa ugovora o hipoteci od 16.10.2007. godine i 17.10.2008. godine, postupalo suprotno članu 9. stav 1. i 10. stav 2. Zakona o hipoteci, jer u momentu zaključenja predmetnih aneksa to preduzeće nije moglo raspolagati predmetnim stanom, iz kog razloga su predmetni aneksi ugovora o hipoteci ništavi u smislu člana 103. ZOO.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilan je zaključak drugostepenog suda da su pobijani aneksi ugovora o hipoteci ništavi, u smislu člana 103. ZOO.

Međutim, Vrhovni kasacioni sud ocenjuje da je pobijanim Aneksom ugovora o hipoteci od 16.10.2007. godine uspostavljena nova hipoteka na novoj nepokretnosti, odnosno novom objektu koji je na istoj lokaciji počeo da se gradi nakon što je objekat na kome je uspostavljena zaloga srušen prema rešenju nadležnog organa. Ali, tuženo preduzeće je kao prodavac sa pravnom prethodnicom tužilje GG, kao kupcem, zaključilo Ugovor o kupoprodaji spornog stana dana 12.10.2007. godine, a pobijani aneksi zaključeni su 16.10.2007. godine i 17.10.2008. godine, dakle nakon zaključenja tog ugovora o kupoprodaji. Iz navedenog proizlazi da su pobijani aneksi ugovora o hipoteci ništavi iz razloga što su zasnovani od strane nevlasnika, odnosno tuženog preduzeća kao zalogodavca, jer je u vreme njihovog zaključivanja sporni stan već bio prodat kupcu GG, za kupoprodajnu cenu koja je bila u celosti isplaćena.

S obzirom na navedeno, neosnovani su revizijski navodi da su drugotuženi i trećetuženi kao savesna lica stekli pravo hipoteke koje su potom i upisali u javnu evidenciju prava na nepokretnosti, da ne mogu trpeti štetu zbog toga što je njihov saugovarač tu nepokretnost već otuđio ugovorom o kupoprodaji, o čemu oni nisu imali saznanja, te da predmetni aneksi ugovora o hipoteci u svemu ispunjavaju uslove za punovažnost prema odredbama ZOO.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić