.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 32448/2023
13.03.2024. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Damir Perić, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate i utvrđenja svojine, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1980/23 od 05.10.2023. godine, u sednici održanoj 13.03.2024. godine, doneo je
P R E S U D U
UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1980/23 od 05.10.2023. godine i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 381/2020 od 28.04.2023. godine u usvajajućem delu za isplatu glavnice od 3.496.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.04.2023. godine do isplate na ime naknade za eksproprisane nepokretnosti od 321/943 dela parcele broj 5263/3 površine 9 a 43 m2 i 47/9488 dela parcele broj 5258/1 površine 94 a 88 m2, upisanih u listu nepokretnosti broj 3809 KO ...; u delu za utvrđenje prava javne svojine tuženog na ovim delovima nepokretnosti i nalaganje obaveze tuženom da o svom trošku izvrši upis prava javne svojine kod RGZ, Službe za katastar nepokretnosti Novi Sad III; u delu odluke o troškovima pribavljanja pismene dokumentacije i parničnim troškovima i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1980/23 od 05.10.2023. godine u preostalom delu kojim je odbijena žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 381/2020 od 28.04.2023. godine u usvajajućem delu sadržanom u stavovima drugom i trećem izreke.
ODBIJA SE zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 381/2020 od 28.04.2023. godine, stavom prvim izreke, konstatovano je da se primarni tužbeni zahtev delimično usvaja. Stavom drugim izreke, tuženi je obavezan da tužiocu isplati novčani iznos od ukupno 8.198.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na ovaj iznos počev od 23.04.2023. godine do isplate na ime naknade za eksproprisane nepokretnosti – parcelu broj 5263/5 površine 2 a 65 m2; 551/943 dela parcele 5263/3 površine 9 a 43 m2 i 47/9488 dela parcele 5258/1 površine 94 a 88 m2, koje parcele su upisane u list nepokretnosti broj 3809 KO ... Stavom trećim izreke, utvrđeno je da je tuženi Grad Novi Sad nosilac javne svojine na faktički eksproprisanoj nepokretnosti – parceli broj 5263/5 površine 2 a 65 m2, na 551/943 dela parcele 5263/3 površine 9 a 43 m2 i 47/9488 dela parcele 5258 površine 94 a 88 m2, koje parcele su upisane u list nepokretnosti broj 3809 KO .., te tuženi obavezan da o svom trošku izvrši upis prava javne svojine kod RGZ SKN Novi Sad III. Stavom četvrtim izreke, odbačena je tužba u delu kojim je tužilac tražio da tuženi u skladu sa Planom generalne regulacije Mišeluka sa ribnjakom („Službeni list Grada Novog Sada br. 57/2014) i Planom detaljne regulacije infrastrukturnog koridora državnog puta IB-21 na administrativnom području Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 26/2017) izvrši parcelaciju katastarske parcele broj 5263/3 površine 943 m2 i katastarske parcele broj 5258/1 površine 9488 m2, koje parcele su upisane u listu nepokretnosti broj 3809 KO ..., na način da površinu namenjenu za javnu saobraćajnicu izdvoji u zasebne katastarske parcele, te da potom na ovim novoformiranim katastarskim parcelama izvrši upis javne svojine Grada Novog Sada pred RGZ SKN Novi Sad III, što je tužilac dužan priznati i trpeti. Stavom petim izreke, tuženi je obavezan da tužiocu na ime pribavljanja pismene dokumentacije za potrebe ovog postupka isplati novčani iznos od 10.505,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom šestim izreke, odbijen je zahtev tužioca za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos na ime pribavljanja dokumentacije za potrebe ovog postupka počev od dana presuđenja do dana izvršnosti. Stavom sedmim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu nadoknadi parnične troškove od 654.213,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do konačne isplate.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1980/23 od 05.10.2023. godine, žalbe parničnih stranaka su odbijene i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 381/2020 od 28.04.2023. godine, potvrđena. Odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju iz svih zakonom predviđenih razloga.
Vrhovni sud je ispitao pravnosnažnu presudu u usvajajućem delu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23) i utvrdio da je revizija delimično osnovana.
U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a tuženi konkretizovano ne navodi druge povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija po članu 407. ZPP može izjaviti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je na osnovu teretnog pravnog posla 26 godina vlasnik parcela broj 5263/5 od 265 m2, broj 5263/3 od 943 m2 i 5258/1 od 9488 m2 u KO ... U vreme kada je tužilac kupovao parcele one su bile građevinsko zemljište i predviđene za vodovod. U prirodi su predstavljale livadu sa zasejanom detelinom. Tužilac je znao da su bile predviđene za vodovod, hteo je da ih kupi, jer je mislio da će mu možda Vodovod platiti naknadu za njih. U vreme kupoprodaje nije mogao da zaključi redovan kupoprodajni ugovor, već ugovor o zakupu, u kom je navedeno da u slučaju promene namene parcela ugovor predstavlja kupoprodajni i pošto je do toga došlo, tužilac se uknjižio kao vlasnik predmetnih parcela. Sporne parcele nastale su deobom ranijih parcela, radi sprovođenja projekta parcelacije i preparcelacije u svrhu realizacije infrastrukturnog koridora državnog puta od 07.05.2020. godine. Planom detaljne regulasije Mišeluka sa ribnjakom („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 57/2014) i Planom detaljne regulacije infrastrukturnog koridora državnog puta IB-21 na administrativnom području Grada Novog Sada („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 26/2017), sporne parcele planirane su za površinu javne namene – delovi saobraćajnih površina i turističko-sportsko- rekreativne površine. Parcela broj 5263/5 je po planskom aktu u celosti namenjena javnoj površini i privedena je planiranoj nameni. Parcela 5263/3 površine 943 m2 planirana je za javnu namenu u površini od 551 m2, od čega je privedena planiranoj nameni u površini od 230 m2. Parcela broj 5258/1 površine 9488 m2 planirana je za javnu namenu u površini od 47 m2 i nije privedena planiranoj nameni. Tržišna vrednost 1m2 parcela na ovoj lokaciji je 9.500,00 dinara. Postupak eksproprijacije nije sproveden.
Nižestepeni sudovi odluku o osnovanosti postavljenog tužbenog zahteva zasnivaju na odredbama člana 58. Ustava Republike Srbije, člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 10. Zakona o javnoj svojini, nalazeći da tužiocu pripada tržišna naknada za površinu od 863 m2, planiranu za javne namene (ulicu), zbog povrede prava na mirno uživanje imovine. Naknada pripada za celu površinu obuhvaćenu planskim aktom za javnu namenu, bez obzira da li je zemljište privredeno planiranoj nameni, pošto je pravo privatne svojine postalo nesigurno, u konkretnom slučaju ograničeno zbog umanjenja ekonomske opravdanosti korišćenja zemljišta, nemogućnosti raspolaganja ili gradnje objekta na njemu.
Po stanovištu Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo u delu kojim su tužiocu priznali pravo na isplatu iznosa u visini tržišne vrednosti parcela u površini koja je faktički privedena planiranoj nameni. U tom delu, tužilac je lišen svojine u javnom interesu bez sprovedenog postupka eksproprijacije, zemljište više nije moguće vratiti u pređešnje stanje, pa mu pripada novčana naknada u visini tržišne vrednosti nepokretnosti. Međutim, u odnosu na deo parcele br. 5258/1 površine 47 m2 i deo parcele broj 5263/3 od 321 m2, u čijem je faktičkom posedu tužilac, materijalno pravo je pogrešno primenjeno.
Činjenično je utvrđeno da je i u vreme sticanja svojine sporno zemljište bilo građevinsko i namenjeno za izgradnju vodovoda. Na parceli je bila posejana detelina. Prema sadašnjim planskim aktima samo je parcela broj 5263/5 od 265 m2 u celosti planirana za javnu površinu, ali ne i preostale dve sporne parcele. Nadalje, ni planirana površina nije u celosti privdena javnoj nameni. Ove činjenice nisu dovoljne za zaključak da je zbog postojanja aktuelnih planskih rešenja pravo svojine tužioca u toj meri ograničeno da vodi obavezi javne vlasti da isplati tržišnu vrednost nepokretnosti i za površinu koja nije faktički privedena planiranoj nameni, te upiše javnu svojinu u javnu evidenciju nepokretnosti.
U ponovljenom postupku, prvostepeni sud je u obavezi da razjasni činjenice na koji način je tužilac koristio parcele pod detelinom nakon teretnog sticanja pre 26 godina, kada je i na osnovu kog pravnog akta došlo do prenamene parcela planiranih za vodovod i tužilac se na njima upisao kao vlasnik, da li je planska promena namene i na koji način uticala na faktičku promenu načina korišćenje parcela, kada su parcela broj 5263/5 i delovi parcela broj 5263/3 i 5258/1 faktički privedene planiranoj nameni, te da li je i na koji način delimično privođenje parcela planiranoj nameni ograničilo dotadašnji način korišćenja preostalog dela parcela od strane tužioca.
Pošto utvrdi navedene činjenice, prvostepeni sud će biti u prilici, u sklopu sa utvrđenom činjenicom da su parcele i u vreme kada je tužilac stupio u njihov posed bile planirane za javnu namenu – vodovod i posejane detelinom, da izvede zaključak o ograničenjima svojinskih ovlašćenja tužioca i visini novčane naknade koja mu pripada kao posledica postojanja planskih akata.
U ponovljenom postupku, prvostepeni sud će na osnovu odredbi članova 165. stav 4. i 150. ZPP ponovo odlučiti o pretprocesnim i procesnim troškovima tužioca nastalim povodom vođenja ovog postupka.
Iz iznetih razloga, odluka u stavu prvom izreke, doneta je na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, a odluka u stavu drugom izreke, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.
Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.
Za tačnost otpravka
zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
