U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužioca „Auto moto savez Srbije“ sa sedištem u Beogradu, kao pravnog sledbenika „Auto moto klub Čačak“ sa sedištem u Čačku, čiji je punomoćnik Vladislav Kostić, advokat iz ..., protiv tuženih JP „Železnice Srbije“ AD Beograd i Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Kraljevu, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1479/20 od 10.11.2020. godine, u sednici održanoj 26.10.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1479/20 od 10.11.2020. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Čačku P 481/17 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac nosilac prava korišćenja na kp. br. .. KO Čačak u površini od 453 m2 i vanknjižni vlasnik objekta broj 1, površine 21 m2 u osnovi izgrađenog na kp. br. .. KO Čačak, kp. br. .. KO Čačak u površini od 48 m2 i na delu kp. br. .. KO Čačak u površini od 2 m2, što su tuženi dužni priznati i dozvoliti tužiocu da svoje pravo korišćenja na parcelama i pravo svojine na objektu broj 1 izgrađenom na navedenim parcelama u površini koja je neophodna za redovnu upotrebu objekta broj 1, a opisano izrekom ove presude, upiše u javnim knjigama na svoje ime. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi prema tuženima da tužilac pravo svojine na objektu broj 1 izgrađenom na parcelama opisanim u stavu jedan izreke upiše u javne knjige, što bi tuženi bili dužni priznati i dozvoliti tužiocu. Stavom trećim izreke, obavezani su tuženi da tužiocu solidarno na ime troškova postupka plate 240.800,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1479/20 od 10.11.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijene su, kao neosnovane žalbe tuženih i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke, u delu u kome je prema tuženima utvrđeno da je tužilac vlasnik objekta broj 1, površine 21 m2 u osnovi, izgrađenog na kp. br. .. KO Čačak, što su tuženi dužni priznati i dozvoliti tužiocu da pravo svojine na objektu broj 1 izgrađenom na navedenoj parceli upiše u javnim knjigama na svoje ime. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog i u stavu trećem izreke, tako što je odbijen zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrditi prema tuženima da je tužilac nosilac prava korišćenja kp. br. .. KO Čačak u površini od 453 m2, kp. br. .. KO Čačak, u površini od 48 m2 i na delu kp. br. .. KO Čačak u površini od 2 m2, što bi tuženi bili dužni priznati i dozvoliti tužiocu da svoje pravo korišćenja na ovim parcelama upiše u javnim knjigama, na svoje ime i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka. Stavom trećim izreke, odbačena je, kao nedozvoljena žalba tužene „Železnice Srbije“ AD Beograd izjavljena protiv stava drugog izreke prvostepene presude.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20) i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik tužioca „Auto moto klub Čačak“ upisan je kao nosilac prava korišćenja na kp. br. .. KO Čačak, označenoj kao gradsko građevinsko zemljište u svojini Republike Srbije, upisanoj u LN br. .. KO Čačak. Pravni prethodnik tužioca je pravo korišćenja kp. br. .. KO Čačak stekao na osnovu rešenja Skupštine opštine Čačak od 09.11.1963. godine, uz naknadu od 230,00 dinara po 1 m2, za gradnju doma. Na ovoj parceli nalaze se objekti tužioca, upravna zgrada – objekat označen brojem 1, koja ima odobrenje za upotrebu i ostale zgrade – radionica i tehnički pregled, objekti označeni brojem 2, koji su izgrađeni bez odobrenja za gradnju, s tim da objekti tužioca označeni pod brojem 2 zahvataju i kp. br. .. KO Čačak u površini od 70 m2 i kp. br. .. KO Čačak u površini od 2 m2, koje su u LN br. .. KO Čačak upisane kao gradsko građevinsko zemljište u svojini tužene Republike Srbije, na kojima je nosilac prava korišćenja tužena „Železnice Srbije“ AD Beograd. Pravni prethodnik tužioca je na kp. br. .. KO Čačak, površine 453 m2, koja je u LN br. .. KO Čačak upisana kao gradsko građevinsko zemljište u svojini tužene Republike Srbije, na kojoj je nosilac prava korišćenja tužena „Železnice Srbije“ AD Beograd izgradio objekat koji je označen brojem 1, površine 21 m2, bez odobrenja za gradnju. Pravni prethodnik tužioca je od početka osnivanja, od 1946. – 1948. godine, kp. br. .., .. i .. KO Čačak nesmetano koristio za dolazak do svoje parcele kp. br. .. KO Čačak i objekata na njoj. Za redovnu upotrebu objekata označenih brojem 1 i 2 izgrađenih na kp. br. .. KO Čačak, neophodna je cela kp. br. .. KO Čačak, za redovnu upotrebu objekta označenog brojem 1 izgrađenog na kp. br. .. i objekta označenog brojem 2 izgrađenog većim delom na kp. br. .., a manjim delom na kp. br. .. KO Čačak neophodna je cela kp. br. .. KO Čačak, a objekat broj 2 koji je većim delom izgrađen na kp. br. .. KO Čačak nalazi se u površini od 2 m2 na kp. br. .. KO Čačak.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je utvrdio da je tužilac nosilac prava korišćenja na kp. br. .. KO Čačak u površini od 453 m2 i vanknjižni vlasnik objekta broj 1, površine 21 m2 u osnovi izgrađenog na toj parceli, kao i korisnik kp. br. .. KO Čačak u površini od 48 m2 i na delu kp. br. .. KO Čačak u površini od 2 m2, jer je zaključio da tužilac kao vanknjižni vlasnik objekata izgrađenih na tim parcelama ima pravo korišćenja parcela koje su predmet zahteva u površini koja je neophodna za upotrebu tih objekata, sa obrazloženjem da su tužilac i njegov pravni prethodnik koristili kp. br. .. KO Čačak za ulaz u svoju parcelu i za svoje objekte koji su izgrađeni na kp. br. .. i .. KO Čačak i da je na toj parceli izgradio objekat, kao i da se na delovima kp. br. .. u površini od 21 m2 i na kp. br. .. u površini od 2 m2 nalaze delovi građevinskih objekata tužioca, odnosno njegovog pravnog prethodnika i da svi objekti i parcele na terenu predstavljaju jedan kompleks, odnosno jednu celinu, koja je od početka postojanja „Auto moto kluba“, od 1946. – 1948. godine nesmetano korišćena, primenom člana 105. i 106. Zakona o planiranju i izgradnji.

Drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu u delu u kome je utvrđeno da je tužilac vlasnik objekta označenog brojem 1, površine 21 m2 u osnovi izgrađenog na kp. br. .. KO Čačak, a u preostalom delu, koji se pobija revizijom, preinačio i odbio, kao neosnovan zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je nosilac prava korišćenja na kp. br. .. KO Čačak u površini od 453 m2, kp. br. .. KO Čačak u površini od 48 m2 i kp. br. .. KO Čačak, u površini od 2 m2, sa obrazloženjem da su objekat označen brojem 1 izgrađen na kp. br. .. KO Čačak i objekti označeni brojem 2 koji su većim delom izgrađeni na kp. br. .. KO Čačak, a delom na kp. br. .. i .. KO Čačak, izgrađeni bez odobrenja za gradnju na zemljištu koje je državna svojina i da tužilac na tim parcelama nije stekao pravo korišćenja građenjem na tuđem zemljištu u skladu sa članom 24. – 26. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer se ove odredbe ne primenjuju na građenje nelegalnih objekata na zemljištu u državnoj svojini, već da se imaju primeniti odredbe Zakona o planiranju i izgradnji, a da tužilac shodno članu 228. ZPP, nije izneo činjenice i predložio dokaze na okolnost da su ovi objekti izgrađeni u vreme kada su sporne parcele bile privatna svojina. Pri tome je drugostepeni sud cenio i da nisu ispunjeni uslovi za sticanje putem održaja.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, odluka drugostepenog suda u delu kojim je preinačena prvostepena presuda i odbijen, kao neosnovan zahtev tužioca zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Članom 70. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br. 72/2009), propisano je da zemljište za redovnu upotrebu objekta jeste zemljište ispod objekta i zemljište oko objekta u površini koja je određena kao minimalna za formiranje novih parcela za tu zonu, po važećem planskom dokumentu za taj objekat; stavom 2. da po zahtevu vlasnika objekta, organ jedinice lokalne samouprave nadležan za imovinsko pravne poslove, donosi rešenje o utvrđivanju zemljišta za redovnu upotrebu objekta i formiranje građevinske parcele; stavom 3. da se rešenje o utvrđivanju zemljišta za redovnu upotrebu objekta i formiranje građevinske parcele donosi u slučaju da: 1) postojeća katastarska parcela na kojoj je objekat izgrađen, predstavlja samo zemljište ispod objekta; 2) se radi o objektu za koji je podnet zahtev za legalizaciju i za koji je nadležni organ utvrdio da postoji mogućnost legalizacije, odnosno doneto rešenje o legalizaciji u skladu sa ranije važećim zakonom; 3) je u postupku konverzije prava korišćenja potrebno utvrditi zemljište za redovnu upotrebu postojećeg objekta, kada je vlasnik objekta fizičko ili pravno lice, a nosilac prava korišćenja na građevinskom zemljištu na kome je taj objekat izgrađen, jedinica lokalne samouprave, autonomna pokrajina ili Republika Srbija, odnosno drugo pravno lice čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave, autonomna pokrajina ili Republika Srbija; 4) uz zahtev za donošenje rešenja o utvrđivanju zemljišta za redovnu upotrebu postojećeg objekta i formiranju građevinske parcele, vlasnik objekta dostavlja dokaz o pravu svojine na objektu, odnosno dokaz da je po podnetom zahtevu za legalizaciju nadležni organ utvrdio mogućnost legalizacije, odnosno rešenje o legalizaciji i kopiju plana parcele; 5) rešenje iz stava 2. ovog člana sadrži sve potrebne elemente za formiranje građevinske parcele, u skladu sa važećim planskim dokumentom, koji nadležni organ pribavlja po službenoj dužnosti; 6) na rešenje iz stava 2. ovog člana može se izjaviti žalba u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja ministarstvu nadležnom za poslove finansija i 7) pravnosnažno rešenje iz stava 3. ovog člana je osnov za provođenje promena u katastarskom operatu organa nadležnog za poslove državnog premera i katastra.

Kada se pođe od napred citiranih odredbi Zakona o planiranju i izgradnji i utvrđenog činjeničnog stanja, da su objekat označen brojem 1 izgrađen na kp. br. .. KO Čačak i objekti označeni brojem 2 koji su većim delom izgrađeni na kp. br. .. KO Čačak, a delom na kp. br. .. i .. KO Čačak, izgrađeni bez odobrenja za gradnju i da je zemljište koje je neophodno za upotrebu tih objekata državna svojina, to je pravilan zaključak drugostepenog suda da se u ovom slučaju ne mogu primeniti odredbe iz člana 22. – 24. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, već da se imaju primeniti odredbe Zakona o planiranju i izgradnji, jer su tim zakonom propisani uslovi i postupak za određivanje zemljišta za redovnu upotrebu objekata koji su izgrađeni bez odobrenja za izgradnju. Naime, prema Zakonu planiranju i izgradnji o zahtevu vlasnika objekta izgrađenog bez odobrenja za izgradnju radi određivanja zemljišta koje je neophodno za redovnu upotrebu tog objekta nadležan je da odluči organ jedinice lokalne samouprave nadležan za imovinsko pravne poslove pod uslovima i na način kako je to propisano članom 70. tog zakona. S obzirom na napred navedeno, to su neosnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić