U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Dragane Marinković, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Milan Karać, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 107/19 od 15.05.2019. godine, u sednici održanoj 01.07.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 107/19 od 15.05.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 224/17 od 23.10.2018. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu isplati na ime vrednosti parcele broj .. KO ... iznos od 21.532.444,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate i zahtev tužioca za naknadu troškova parničnog postupka i obavezan tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka. Oslobođen je tužilac obaveze plaćanja sudskih taksi u ovom postupku.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 107/19 od 15.05.2019. godine, žalba tužioca je usvojena i prvostepena presuda ukinuta u delu odluke o tužbenom zahtevu i o troškovima postupka i obavezan tuženi Grad Novi Sad da tužiocu AA isplati na ime vrednosti parcele broj .. KO ... iznos od 21.532.444,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.10.2018. godine do isplate i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 474.000,00 dinara u roku od 15 dana.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tuženi je izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/14), Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tuženog neosnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju pred drugostepenim sudom, tužilac je upisan u katastar nepokretnosti kao vlasnik parcele broj .. KO ... . Parcela se u katastru nepokretnosti vodi kao ostalo građevinsko zemljište, njiva treće klase površine 53a i 1m² u svojini tužioca. Nije vođen postupak eksproprijacije za ovu parcelu na kojoj su izvedeni radovi izgradnje kanalizacione mreže na osnovu saglasnosti vlasnika parcela (među kojima je i tužilac) MZ Jugovićevo od 07.06.2011. godine prema urbanističkim planovima odnosno urbanističkim poslovima broj ... . Tužilac je potpisao pismenu saglasnost za izradu kanalizacije otpadnih voda naselja Sajlovo i relejne crpne stanice „Sajlovo“. Na parceli je kanalizacioni šaht, na sredini parcele, na udaljenosti od 10 metara od kraja parcele, okrugli, prečnika 1m² sa metalnim poklopcem, izgrađen tokom 2012. godine. Na parceli su betonski stubovi nadzemne nisko naponske mreže u vlasništvu Elektroprivrede Srbije, ukupno osam stubova (bandera) po dužini parcele na udaljenosti od 2,50 metara od granice sa parcelom broj .. postavljeni tokom 2009. godine. Na tim stubovima Gradska uprava za građevinsko zemljište i investicije je zamenila svetiljke radi čega je angažovala izvođača. Nisu izvođeni radovi na izgradnji vodovodnog kolektora od strane te uprave. Prema planu detaljne regulacije područja stanovanja Sajlovo u Novom Sadu ta parcela, sa delom parcele broj .. čini javnu površinu – ulicu. Prema planu detaljne regulacije predviđeno je obrazovanje parcela javnog građevinskog zemljišta od celih parcela i delova postojećih parcela, pri čemu je predviđeno za tri ulice objedinjavanje delova parcele .. koja je predmet ove parnice, sa više drugih parcela. Rešenjem o davanju naziva ulici u Novom Sadu od 17.05.2013. godine je novoj ulici koja nema naziv, parcela broj .. KO ... na području Sajlovo dat naziv ulica BB.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je zaključio da je predmetna parcela koja je u katastru nepokretnosti upisana kao svojina tužioca broj .. KO ..., u celosti ušla u sastav ulice BB. Parcela je delimično infrastrukturno opremljena, postoje dalekovodi električne energije, vodovni i kanalizacioni šahtovi, ali nije izvršeno asfaltiranje puta. Prema nalazu i mišljenju veštaka tužiocu je od strane Zavoda za sudska veštačenja po zapisniku o utvrđenoj šteti pričinjenoj izvođenjem radova od 04.06.2008. godine utvrđena pričinjena šteta na istoj parceli (na trasi – objektu STS „Tuja“) na usevu žita usled zauzeća površine od 320h4 metra postavljanjem osam betonskih bandera dužinom parcele za period do izgradnje predviđenog puta. Objekat STS „Tuja“ je merno mesto u ovom delu Sajlova prema dokumentima Elektro Vojvodine.

Vrednost parcele broj .. prema proceni Ministarstva finansija, Poreske uprave, Filijala Novi Sad 2 je 4.303,00 dinara po m² ili 35,64 po m². Prema nalazu i mišljenju veštaka od 26.12.2017. godine tržišna vrednost predmetne parcele je 34,2026 evra po m² ili 4.055,8537 dinara/m² a cele parcele 21.532.444,13 dinara po srednjem kursu NBS na dan procene. Prema tom nalazu ova vrednost parcele u evrima utvrđena je na osnovu metoda direktnog poređenja sa vrednostima koje postižu nepokretnosti istih ili sličnih karakteristika na tržištu nepokretnosti. Prema nalazu veštaka poljoprivredne struke od 26.12.2017. godine tužilac ne može u potpunosti da koristi navedenu parcelu. Zbog postavljenih stubova parcela ne može da se obrađuje mašinski celom dužinom od 336 metara, u širini od prosečno 4,5 metara što čini površinu od ukupno 1633,50m². U preostalom delu parcele koji je širine u proseku 10 metara, nema optimalnog iskorišćenja mehanizacije, ali postoji opasnost od prolaska traktora, kamiona i slično, jer se radi o ulici, širina parcele i blago nepravilni oblik dovodi do povećanja troškova obrade, pa je dobit na tako smanjenoj parceli značajno umanjena i vlasnik nema ekonomski interes da je koristi. Prema nalazima veštaka poljoprivredne i građevinske struke na parceli koja u u prirodi predstavlja njivu uočen je put dužinom parcele koji nije asfaltiran i koji je očigledno podoban za upotrebu neograničenog broja trećih lica. Na njivi nema višegodišnjeg zasada i nema dokaza da je tužilac ekonomski eksploatiše.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je zaključio da je tužiocu faktički eksproprisana navedena parcela od strane tuženog tako što je prevedena u javnu svojinu tuženog kao ulica na osnovu planskog dokumenta i imenovana kao ulica BB. Faktički je otvorena i koristi se za prolaz neograničenog broja trećih lica. Osim toga, parcela se koristi u javnom interesu i radi postavljanja električnih betonskih stubova i kanalizacionog šahta bez obzira što je postavljanje kanalizacije izvršeno uz saglasnost vlasnika parcele. Zbog toga, po oceni ovog suda, parcela tužioca je postala ulica na osnovu člana 2. stav 1. tačka 7. Zakona o putevima. Zbog ovako izvršene faktičke eksproprijacije tužiocu pripada naknada koja je određena u visini opredeljenoj prema nalazu i mišljenju veštaka.

Stanovište drugostepenog suda je pravilno.

Prema članu 10. st. 2. i 10. Zakona o javnoj svojini, ulice su dobra u opštoj upotrebi u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze. Ulica BB je na teritoriji tuženog i predstavlja dobro u opštoj upotrebi u svojini tuženog. Tuženi je na osnovu toga ovlašćen da u potpunosti vrši faktičku vlast na celoj parceli kao ulici ali i da spreči njeno korišćenje od strane pojedinca. S obzirom da je izostalo sprovođenje postupka eksproprijacije kao mere kojom se vlasniku oduzima nepokretnost iz prava svojine radi privođenja opštem interesu, u kome se radi uravnoteženja javnog interesa i privatnog prava potvrđuje pravična visina novčane naknade vlasniku koja ne može biti niža od tržišne (član 1. Zakona o eksproprijaciji), po pravilnoj oceni drugostepenog suda pravična ravnoteža se uspostavlja ukoliko naknada predstavlja tržišnu vrednost odnosno odražava vrednost oduzete imovine koja naknada je konkretno utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja veštaka odgovarajuće struke.

Nisu osnovani revizijski navodi da je vrednost zemljišta trebalo utvrditi prema stanju u kakvom je bilo pre izgradnje infrastrukture kao i da bi zahtev za isplatu naknade bio osnovan samo za deo zemljišta koji bi ušao u sastav ulice i to tek nakon privođenja tog dela nameni i izgradnji ulice. U konkretnom slučaju, po pravilnom zaključku drugostepenog suda u pitanju je faktička eksproprijacija. Faktička eksproprijacija postoji kada se na zemljištu koje nije formalno eksproprisano grade putevi infrastrukturni i drugi objekti od javnog i opšteg interesa, iako ne postoji odluka o oduzimanju zemljišta. Ona kao faktički akt javne vlasti pretpostavlja preduzimanje određenih radnji kojima se menja karakter faktički zauzetog zemljišta, čime se vlasnik ili korisnik zemljišta lišava svog prava, a krajnji korisnik snosi odgovornost prema njemu ukoliko je zemljište privedeno nameni, a da mu prethodno nije oduzeto, tako da u slučaju faktičke eksproprijacije vlasnik ili korisnik zauzetog zemljišta ima pravo na odgovarajuću naknadu shodno članu 42. Zakona o eksproprijaciji i članu 58. Ustava RS.

U ovom slučaju, kako je to u postupku pred drugostepenim sudom utvrđeno navedena katastarska parcela je faktički eksproprisana od strane tuženog i na njoj su izgrađeni infrastrukturni i objekti od javnog i opšteg interesa. Zbog toga nisu osnovani revizijski navodi da tužilac nema pravo na naknadu u ovom slučaju jer je utvrđeno da zbog ponašanja tuženog tužilac nije u mogućnosti da koristi svoju parcelu. Visina naknade utvrđena je u skladu sa nalazom i mišljenjem veštaka koji je utvrdio nižu vrednost parcele od vrednosti utvrđene od strane Poreske uprave, prema kojem je tužilac i postavio tužbeni zahtev. Veštak je imao u vidu tržišnu vrednost navedene parcele, položaj, lokaciju, predviđenu i stvarnu namenu, kao i činjenice koje se tiču uzurpacije predmeta (od strane koga, po kom osnovu i u kom obimu, odnosno na kojoj površini je tužilac onemogućen da u potpunosti koristi navedenu parcelu).

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća
sudija
Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić