Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić, Danijele Nikolić, Marine Milanović i Dobrile Strajina, članova veća, u pravnoj stvari predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Božidar Stanisavljević, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača Republike Srbije, koju zastupa Više javno tužilaštvo u Beogradu, radi rehabilitacije, odlučujući o reviziji predlagača koja je izjavljena protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu Reh-ž 11/21 od 22.03.2021. godine, u sednici veća koja je održana dana 04.11.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

DOZVOLJAVA SE odlučivanje o posebnoj reviziji predlagača izjavljenoj protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu Reh-ž 11/21 od 22.03.2021. godine.

ODBIJA SE kao neosnovana revizija predlagača izjavljena protiv rešenja Apelacionog suda u Beogradu Reh-ž 11/21 od 22.03.2021. godine.

ODBIJA SE kao neosnovan zahtev predlagača za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Višeg suda u Beogradu Reh br 77/19 od 30.10.2020. godine, usvojen je zahtev za rehabilitaciju predlagača, pa je utvrđeno da su ništavi rešenje Organa za prekršaje u Subotici Up br 15-2590/07 od 12.10.2007. godine, rešenje Veća za prekršaje u Novom Sadu i presuda Prekršajnog suda u Subotici Pr-2-5-2405/10 od 07.06.2010. godine od dana njihovog donošenja, kao i pravne posledice istih, pa se predlagač ima smatrati neosuđivanim licem. Stavom drugim izreke, obavezan je protivnik predlagača da predlagaču naknadi troškove postupka u iznosu od 187.500,00 dinara u roku od 15 dana po prijemu pisanog otpravka rešenja.

Rešenjem Apelacionog suda u Beogradu Reh-ž 11/21 od 22.03.2021. godine, preinačeno je rešenje Višeg suda u Beogradu Reh br 77/19 od 30.10.2020. godine pa je odbijen zahtev predlagača za sopstvenu rehabilitaciju kojim je traženo da su ništavi rešenje Organa za prekršaje u Subotici Up br 15-2590/07 od 12.10.2007. godine, rešenje Veća za prekršaje u Novom Sadu i presuda Prekršajnog suda u Subotici Pr-2-5-2405/10 od 07.06.2010. godine od dana njihovog donošenja, kao i pravne posledice istih, te se predlagač ima smatrati neosuđivanim licem, kao i zahtev za naknadu troškova postupka.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu predlagač je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, pozivajući se na odredbu člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Članom 404. stavom 1. Zakona o parničnom postupku propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija), a stavom 2. da o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji predlagača, kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 404. ZPP u vezi člana 30. stav 2. ZVP, zbog razmatranja pravnog pitanja i ujednačavanja sudske prakse u vezi sadržine i obima pravnog instituta prigovor savesti iz člana 45 Ustava RS („Službeni glasnik RS“, broj 98/2006), zbog čega je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući pobijano rešenje, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 420. stav 6. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predlagač je od 2004. godine pripadnik hrišćanske Verske zajednice „Jehovini svedoci“. Rešenjem Opštinskog suda za prekršaje u Subotici Up br 15-2590/07 od 12.10.2007. godine oglašen je odgovornim za prekršaj iz člana 340. Zakona o Vojsci Jugoslavije zato što se dana 06.03.2007. godine, kao vojni obveznik, bez opravdanog razloga nije odazvao pojedinačnom pozivu nadležnog vojno teritorijalnog organa za služenje vojnog roka i kažnjen je novčanom kaznom u iznosu od 3.000,00 dinara. Rešenjem Prekršajnog suda u Subotici Up br 15- 2590/07 (pravnosnažano od dana 04.11.2008. godine, izvršno dana 18.11.2008. godine), predlagač je oglašen odgovornim za prekršaj iz člana 340. Zakona o Vojsci Jugoslavije i izrečena mu je novčana kazna u iznosu od 3.000,00 dinara. Predlagač nije osuđivan, niti se protiv njega vodi istraga, nije član Lovačkog saveza Srbije, Streličarskog saveza Srbije, ili Streljačkog saveza Srbije. Rešenjem Vojnog odseka- Komisije za služenje vojnog roka u civilnoj službi Up-1 br. 540 od 26.04.2006. godine usvojen je zahtev regruta, ovde predlagača, rođenog ...1985. godine i odobreno mu je služenje vojnog roka u civilnoj službi u trajanju od 9 meseci, i upućen je „Zdravstveni centar u Subotici“, u vreme koje će biti naznačeno u pozivu, te će imenovani služiti vojni rok u civilnoj službi na poslovima koji odgovaraju njegovom obrazovanju, sklonostima i opredeljenjima. Predlagač je, u vezi odbijanja naređenja pretpostavljenog starešine da zaduži vojnu uniformu, opremu i naoružanje dao ovlašćenom službenom licu Vojne policije, u kancelariji načelnika referata Vojne policije, obaveštenje da je razlog zbog koga je odbio da izvrši pomenuta dva naređenja pretpostavljenog starešine taj što je pripadnik Verske zajednice „Jehovini svedoci“ i njegova savest mu ne dopušta da bude pripadnik Vojske Srbije i da koristi naoružanje, te da je dva puta bio od strane VO Subotica upućivan na civilno služenje vojnog roka, poslednji put u septembru 2007. godine, na osnovu njegovog zahteva, ali je oba puta odbio da služi jer i civilno služenje vojnog roka ima veze sa Vojskom Srbije. Presudom Prekršajnog suda u Subotici Pr-2-5-2405/10 od 07.06.2010. godine (pravnosnažna dana 14.12.2010. godine a izvršna 10.01.2011. godine) okrivljeni, ovde predlagač, osuđen je na plaćanje novčane kazne u iznosu od 10.000,00 dinara i troškove postupka u iznosu od 1.000,00 dinara.

Prema stanovištu prvostepenog suda, zahtev za rehabilitaciju je osnovan jer je predlagač oglašen krivim za prekršaj neodazivanja pozivu za uput na služenje vojnog roka, pri čemu je napisao izjavu da ne želi da služi vojni rok u vojnim organizacijama jer je Jehovin svedok, a njegov prigovor savesti nije cenjen u skladu sa Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima i Međunarodnim paktom o građanskim i političkim pravima, koja međunarodna dokumenta je ratifikovala država SFRJ kao članica Ujedinjenih nacija, čiji je pravni sledbenik Republika Srbija, zbog čega su predmetne odluke donete protivno načelima pravne države i opšte prihvaćenim standardima ljudskih prava i sloboda.

Prema stanovištu drugostepenog suda, zahtev za rehabilitaciju nije osnovan, jer je predlagaču bilo omogućeno da na adekvatan i na zakonu zasnovan način ostvari prigovor savesti na koji se pozvao, time što mu je omogućeno, odnosno odobreno služenje vojnog roka u civilnoj službi u trajanju od 9 meseci, upućivanjem u „Zdravstveni centar u Subotici“ na poslove koji odgovaraju njegovom obrazovanju, sklonostima i opredeljima, što je predlagač odbio, jer se civilna služba organizovala i sprovodila pod vojnim nadzorom, što se kosilo sa njegovom savešću.

Odredbom člana člana 45 Ustava RS („Službeni glasnik RS“, broj 98/2006) propisano je da lice nije dužno da, protivno svojoj veri i ubeđenjima, ispunjava vojnu ili drugu obavezu koja uključuje upotrebu oružja (stav 1.). Lice koje se pozove na prigovor savesti može biti pozvano da ispuni vojnu obavezu, bez obaveze da nosi oružje u skladu sa zakonom (stav 2.).

Članom 296. stav 1. Zakona o Vojsci Jugoslavije(„Službeni list SRJ“, broj 43/94 ... 37/02, Službeni list SCG“ broj 7/02, 44/05), važećeg u vreme izvršenih prekršaja, propisano je da vojniku koji zbog verskih ili drugih razloga savesti, vojni rok služi bez oružja u jedinici ili ustanovi Vojske ili Ministarstva odbrane, služenje vojnog roka traje 6 meseci, a stavom 2. da regrutu koji zbog verskih ili drugih razloga savesti ne želi da služi u civilnoj službi, vojni rok traje 9 meseci. Članom 297. istog zakona propisano je da se vojni rok u civilnoj službi služi u zdravstvenim i opštespasilačkim organizacijama, organizacijama za rehabilitaciju invalida i u drugim organizacijama i ustanovama koje se bave delatnošću od opšteg interesa i koje se finansiraju iz budžeta, a koje odredi ministar odbrane, po pravilu i u mestu prebivališta regruta.

Nisu osnovani navodi u reviziji kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Institut prigovora savesti podrazumeva da regrut, koji zbog verskih ili drugih razloga ne želi da ispuni vojnu obavezu rukujući oružjem, ima pravo da mu se omogući da vojnu obavezu ispuni bez oružja, ili u civilnoj službi. Razlozi savesti omogućavaju regrutu jedino da vojni rok ne služi pod oružjem, ali ne i da vojni rok ne služi u ustanovama Vojske, odnosno Ministarstva odbrane. Naprotiv, iz citiranih ustavnih i zakonskih odredbi proizlazi da lice koje iz razloga savesti ne želi da ispuni vojnu obavezu pod oružjem, može da služi vojni rok u ustanovama Vojske, odnosno Ministarstva odbrane i u civilnoj službi, u organizacijama i ustanovama koje se bave delatnošću od opšteg interesa i koje se finansiraju iz budžeta. Predlagaču je omogućeno da vojni rok služi u zdravstvenoj ustanovi-u „Zdravstvenom centru u Subotici“ na poslovima koji odgovaraju njegovom obrazovanju, sklonostima i opredeljenjima, što je predlagač odbio, jer se civilna služba organizuje i sprovodi pod vojnim nadzorom, što se kosilo sa njegovom savešću. Verska ubeđenja predlagača ne mogu da opravdaju odbijanje služenja vojnog roka u civilnoj službi. Razlozi savesti iz verskih ubeđenja omogućavaju samo odbijanje upotrebe i rukovanja oružjem, a ne i odbijanje izvršenja vojnog roka u civilnoj službi. Služenje vojnog roka je bilo obavezno, pa je suština instituta prigovora savesti omogućavanje služenja vojnog roka i licu koje iz verskih ubeđenja ne želi da rukuje oružjem, a ne da se tom licu omogući izbegavanje služenja vojnog roka. Omogućavanje predlagaču da služi vojni rok u civilnoj službi je na pravno prihvatljiv način prihvaćen prigovor njegove savesti, u skladu sa tada važećim prinudno pravnim propisima i međunarodnim konvencijama. Predlagač nije lišen verskih sloboda, niti su odluke donete protivno načelima pravne države i opšte prihvaćenim standardima ljudskih prava i sloboda. Shodno navedenom, predlagač nije osuđen iz verskih razloga, pa nema zakonskih uslova za rehabilitaciju predlagača prema odredbama člana 1. Zakona o rehabilitaciji („Službeni glasnik RS“, broj 92/11).

Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 414. stava 1. u vezi člana 420. stava 6. ZPP, odlučio kao u izreci.

Primenom člana 165. stava 1. u vezi čl. 153. i 154. ZPP, odbijen je zahtev predlagača za naknadu troškova po reviziji, jer nije uspeo u ovom postupku.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić