Rev 3389/2021 3.6.1; pojam diskriminacije

Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3389/2021
15.12.2022. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Marine Milanović, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Jelene Ivanović, članova veća, u pravnoj stvari tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Zoran Janićijević, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo pravde, koju zastupa Državno pravobranilaštvo Republike Srbije, Odeljenje u Kragujevcu, radi zaštite od diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 23/21 od 23.03.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 15.12.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u u Kragujevcu Gž 23/21 od 23.03.2021. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u u Kragujevcu Gž 23/21 od 23.03.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Pazaru P 7/19 od 08.11.2020. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtev za utvrđenje da je postupanjem tužene, prilikom isplate naknade štete tužilji, po odluci Evropskog suda za ljudska prava iz Strazbura, povređeno načelo jednakih prava i obaveza građana, čime je izvršena diskriminacija tužilje, i obavezana tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka u iznosu od 6.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011…18/20) i utvrdio da je revizija tužilje neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se ukazuje na bitnu povredu iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, koja nije predviđena kao razlog zbog kojeg se revizija može izjaviti, primenom člana 407. ZPP. U konkretnom slučaju, drugostepeni sud je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom, kao i primenu materijalnog prava kao pravilnu.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da je Evropski sud za ljudska prava u Strazburu doneo odluku po predstavci tužilje. Ova odluka nije podneta u prevodu sa engleskog na srpski jezik, shodno odredbi člana 240. stav. 2. ZPP. Iz priloženih isprava proizilazi da je tužilja po osnovu neisplaćene zarade iz radnog odnosa kod poslodavca DD Tekstilni kombinat „Raška Holding“, po pravnosnažnoj presudi domaćeg suda i rešenju o izvršenju, podnela u 2013.godini prijavu potraživanja u predmetu Privrednog suda u Kraljevu St.17/13, za iznos neisplaćene zarade 872.900,00 dinara, troškova parnice i troškova izvršenja. Tužilji je 14.10.2015.godine isplaćeno 245.000,00 dinara, putem isplatnog naloga Vojvođanske banke. Tužilja tvrdi da je Ministarstvo pravde RS na osnovu presude ESLJP u postupku izvršenja drugima isplatilo znatno veće sume i da je diskrimisana u odnosu na druge radnike TK „Raška Holding“ a.d. Novi Pazar.

Presudama nižestepnih sudova je odbijen tužbeni zahtev kao neosnovan, primenom Zakona o zabrani diskriminacije, sa obrazloženjem da glavno obeležje diskriminacije je neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje u odnosu na lica bliže određena u članu 2. stav 1. tačka 1) ovog zakona, zasnovano na određenom ličnom svojstvu ili pretpostavljenom ličnom svojstvu, koje tužilja nije označila u postupku za zaštitu po navedenom zakonu kod traženja utvrđenja o postojanju diskriminacije pri isplati naknade štete po odluci ESLJP, smatrajući da joj je potraživanje isplaćeno u nižem iznosu nego drugim radnicima u istoj situaciji. Prema iznetim okolnostima, ocenjeno je da se postupanje organa tužene ne može ceniti kao diskriminacija u smislu člana 2. Zakona o zabrani diskriminacije.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, revizija nije osnovana u osporavanju pravilnosti donetih presuda u ovoj pravnoj stvari.

U reviziji se iznosi da diskriminacija postoji zbog nejednakog tretiranja građana, radnika bivše TK „Raška“ koji su dobili odluku o naknadi štete od ESLJP, a koja se odnosi na visinu isplaćene naknade za iste periode potraživanja naknada zarada i nematerijalne štete i s tim u vezi da je zaštitu trebalo pružiti primenom člana 36 Ustava Republike Srbije i člana 14 Evropske Konvencije o ljudskim pravima. Revizijom se u suštini ukazuje i na nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, što u postupku po reviziji nije dozvoljeno.

U navodima o pogrešnoj primeni materijalnog prava, revizija nije osnovana.

Zabrana diskriminacije predstavlja jedno od osnovnih načela Ustava Republike Srbije. U članu 21. Ustava propisano je da svako ima pravo na jednaku zakonsku zaštitu bez diskriminacije (stav 2), i da je zabranjena svaka diskriminacija, neposredna ili posredna, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta (stav 3).

Odredbama člana 14. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1. Protokola 12. uz navedenu konvenciju, u stavu 1. utvrđena je opšta zabrana diskriminacije u ostvarivanju svakog prava koje predviđa zakon, tako što je propisano da će se svako pravo koje zakon predviđa ostvariti bez diskriminacije po bilo kom osnovu po rasi, boji kože, veroispovesti i političkom i drugom uverenju, nacionalnom ili društvenom poreklu, povezanosti sa nacionalnim manjinama, imovini, rođenju ili drugom statusu, a stavom 2. propisano je da javne vlasti neće ni prema kome vršiti diskriminaciju po osnovima koji su pomenuti u stavu 1.

Pojam diskriminacije i diskriminatorskog postupanja sadržan je u članu 2. stav 1. tačka 1. Zakona o zabrani diskriminacije, koji pod navedenim pojmovima podrazumeva svako neopravdano pravljene razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanja prvenstva), u odnosu na lica ili grupe lica, kao i na članove njihovih porodica ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koje se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orjentaciji, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i u drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima. Kao oblici diskriminacije predviđeni su neposredna i posredna diskriminacija, povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskiriminacije, govor mržnje i uznemiravanje i ponižavajuće postupanje (član 5.), dok su posebni slučajevi diskriminacije propisani odredbama člana 15. do 27. Odredbom člana 15. ovog zakona propisano je da svako ima pravo na jednak pristup i jednaku zaštitu svojih prava pred sudovima i organima javne vlasti.

Imajući u vidu navedenu regulativu i utvrđeno činjenično stanje, kao i pravilo o teretu dokazivanja u sporovima za zaštitu diskriminacije, tužilja u sprovedenom postupku, u smislu člana 45. Zakona o zabrani diskriminacije nije učinila verovatnim da je nad njom izvršena neposredna ili posredna diskriminacija, odnosno da se nalazila u istoj činjenično pravnoj situaciji kao i druga lica za koja drži da su isplatama povlašćena, a da nije bila jednako tretirana. Stranka koja se sudu obraća zahtevom za zaštitu od diskriminacije, dužna je da dokaže da je bilo nejednakog postupanja u istim situacijama, kao i da označi svoje lično svojstvo zbog kojeg drži da je nejednako tretirana, što tužilja nije učinila. Nezadovoljstvo stranke ishodima postupaka pred sudom ili sprovedenih od strane organe uprave, ne može se tumačiti kao diskriminatorsko odnosno diskriminacijom, na način kako je to u ovom postupku neutemeljeno isticano. Zato, nasuprot revizijskog isticanja, pravnosnažnom odbijajućom odlukom o tužbenom zahtevu materijalno pravo nije pogrešno primenjeno.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužilje neosnovana i odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća-sudija

Marina Milanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić