Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 399. ZPP („Službeni glasnik RS“, br.125/04, 111/09), koje odredbe se primenjuju na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11), i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je unuk pok. GG, iza pok. DD, ćerke GG iz prvog braka. Tuženi BB je sin pok. GG iz drugog braka sa tuženom VV. GG i VV su kao primaoci izdržavanja zaključili sa svojim sinom BB kao davaocem izdržavanja sporni ugovor o doživotnom izdržavanju i isti overili pred Trećim opštinskim sudom u Beogradu pod brojem 3R 649/95 dana 07.09.1995. godine. Predmetnim ugovorom se davalac izdržavanja obavezao da primaoce izdržavanja doživotno izdržava, pomaže i stara se o njima, da ih neguje i pazi, da im u slučaju bolesti ukazuje svu potrebnu pomoć i negu u lečenju i snosi troškove lečenja i lekova, da ih sahrani po mesnim običajima i o svom trošku, a primaoci izdržavanja se obavezali da mu u naknadu za pruženo izdržavanje ostave nepokretnost i to: kuću – kućni broj ..., sa pet zgrada i pravom korišćenja površine 5,77 ari u ... u ulici ..., koja se nalazi na kat. parc. ..., koja je uknjižena u zkul ... KO ..., zemljište, njiva šeste klase, gajevi, površine 10,65 ha koja se nalazi na kat. parceli br. ... i upisana u zkul ... KO ..., ..., kao i objekat podignut na njoj i to vikend kuću podignutu na osnovu građevinske dozvole, kao i vlasništvo na ¼ idealnog dela zemljišta njiva šeste klase na kat. parc. br. ... upisanu u pl ... KO ... . Aneksom navedenog ugovora o doživotnom izdržavanju koji aneks je overen pred Trećim opštinskim sudom u Beogradu pod 3R 861/07 od 09.10.2004. godine, precizirano je da je predmet ugovora o doživotnom izdržavanju sa naznačenim aneksom kuća sa pet zgrada u ulici ... u ..., sagrađena na kat. parc. ... a koju je GG stekao po osnovu ugovora o poklonu koji mu je učinila VV a koji je overen pred Trećim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov br.4212/74 dana 09.07.1974. godine. Objekat na toj parceli je adaptiran i dograđen uz dozvolu. Primaoci izdržavanja u vreme zaključenja spornog ugovora bili su materijalno obezbeđeni. Motiv zaključenja ugovora kao i aneksa nije bio pružanje finansijske pomoći od strane davaoca izdržavanja obzirom da za tim nije bilo potrebe već da se tuženi BB spreči da se iseli u Kanadu, da bi sada pok. GG i tuženoj VV pružio negu i pažnju u okviru porodične zajednice koju su roditelji tuženog kao primaoci izdržavanja uspostavili sa porodicom svog sina kao davaocem izdržavanja. Obaveze iz ugovora davalac izdržavanja ovde tuženi je u svemu ispunjavao. GG je bio krupan čovek koji je zbog prevelike težine (... kg) imao problema sa kretanjem ali i mnogih ozbiljnijih zdravstvenih problema kao što su operacija bubrega, rehabilitacija zbog kolena i nogu, karcinom pluća, te mu je bila neophodna pomoć u vidu odlaska kod lekara, rehabilitacije, kućne brige i nege, kao i vršenje kućnih poslova koje mu je davalac izdržavanja bezrezervno pružao. GG je preminuo dana ... . godine.

Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju, nižestepeni sudovi su polazeći od odredbe člana 117. Zakona o nasleđivanju važećeg u vreme zaključenja spornog ugovora („Službeni glasnik RS“, br.52/74 sa izmenama), te primenom odredbe člana 51, 53. i 66. Zakona o obligacionim odnosima, našli da je tužbeni zahtev tužioca neosnovan. Ovo iz razloga što osnov zaključenja spornog ugovora nije nedopušten niti je nedopuštena pobuda za zaključenje istog, što bi, shodno odredbi člana 51. i 52. Zakona o obligacionim odnosima bio razlog za njegovu ništavost. Prema članu 117. stav 6. Zakona o nasleđivanju kao ugovor o doživotnom izdržavanju smatraju se ugovori kojima je uz obećanje nasledstva posle smrti ugovorena zajednica života ili zajednica imanja, ili da će jedan ugovornik čuvati i paziti drugog, imanje mu obrađivati i posle smrti sahraniti, ili što drugo u istom cilju, pa je zaključeno da je sporni ugovor o doživotnom izdržavanju sa aneksom punovažan i kada je obaveza usmerena na pružanje pomoći i nege a ne na pružanje finansijske pomoći. Odatle je irelevantno da li je davalac izdržavanja u vreme zaključenja spornog ugovora imao finansijska sredstva za pružanje izdržavanja. Motiv roditelja – primaoca izdržavanja je u konkretnom slučaju bio da onemoguće sina ovde tuženog BB da ode da živi u inostranstvu da ostane u zemlji te da se sa roditeljima uspostavi porodična zajednica i obezbedi roditeljima brigu u starosti i bolesti. Takav motiv po mišljenju nižestepenih sudova nije nedopušten i nedozvoljen. Činjenica da i prema Porodičnom zakonu dete ima obavezu da brine o roditeljima je bez uticaja na pravnu valjanost spornog ugovora o doživotnom izdržavanju jer Zakon o nasleđivanju važeći u vreme sklapanja ovog ugovora, ne predviđa u svojim odredbama da srodnici međusobno ne mogu zaključivati ugovor o doživotnom izdržavanju. Obzirom na nedostatak zabrane da deca sa roditeljima ne mogu zaključivati ugovor o doživotnom izdržavanju, te da je motiv za zaključenje spornog ugovora sa aneksom dozvoljen i dopušten sporni ugovor sa aneksom jeste valjan pravni akt.

Ceneći navode revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da se zaključak i odluka nižestepenih sudova zasniva na pravilnoj primeni materijalnog prava, te da je pobijanom presudom pravilno ocenjeno da zaključenje spornog ugovora nije nedopušteno niti je nedopuštena pobuda za zaključenje istog, te da su nižestepeni sudovi polazeći od primene citiranih odredbi Zakona o nasleđivanju i Zakona o obligacionim odnosima pravilno ocenili da je tužbeni zahtev tužioca neosnovan. Činjenica da je tuženi prvi prihod ostvario četiri godine nakon zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju nije od značaja za donošenje drugačije odluke a ovo iz razloga što član 17. stav 6. Zakona o nasleđivanju, koji je važio u vreme zaključenja ovog ugovora i aneksa ugovora ne predviđa obaveznost za davaoca izdržavanja da ima finansijska sredstva za pružanje izdržavnja. Obaveza davaoca izdržavanja može se sastojati i u pružanju pažnje i pomoći a ne samo na pružanju finansijske pomoći. S druge strane, evidentno je da je tuženi kao davalac izdržavanja u kasnijem periodu ostvarivao prihode i da je u svemu ispunjavao svoje obaveze predviđene ugovorom o doživotnom izdržavanju i aneksom naznačenog ugovora. U toku postupka nije dokazano da su predmetni ugovor o doživotnom izdržavanju i aneks ugovora zaključeni sa ciljem da se izigraju nasledna prava majke tužioca tj. ćerke pok. GG iz prvog braka, a činjenica da su primaoci izdržavanja bili stambeno i finansijski potpuno obezbeđeni ne znači da je to osnov za utvrđivanje ništavosti naznačenog ugovora i aneksa ugovora jer se obaveza davaoca izdržavanja može sastojati i u pružanju pažnje i pomoći i ugovor može biti zaključen sa ciljem da se održi određena zajednica i da se obezbedi briga i pomoć u starosti i bolesti. Dalje, stav izražen u presudi Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1181/2011 od 26.05.2011. godine ne može se primeniti na ovu pravnu situaciju iz razloga što je činjenično stanje vezano za naznačenu odluku, drugačije od činjeničnog stanja koje proizlazi iz izvedenih dokaza u ovom predmetu.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 405. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić