U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz stava 2. navedenog člana zbog kojih se, pod uslovima iz člana 407. stav 2. tačka 2. ZPP, ovaj vanredni pravni lek može izjaviti. Nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj oceni izvedenih dokaza, kojima revident ističe postojanje bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 8. ZPP, učinjene u postupku pred drugostepenim sudom.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena kao davalac izdržavanja zaključila je ugovor o doživotnom izdržavanju sa svojim bratom GG (umro ...2015. godine) kao primaocem izdržavanja. Ugovor je overio sudija Opštinskog suda u Surdulici 30.07.2009. godine, pod 3R 89/09 i u potvrdi o overi konstatovao da se iz razgovora sa ugovornim stranama, bez obzira na teže sporazumevanje sa primaocem izdržavanja, uverio da su one bile pri čistoj svesti i zdravom razumu. U vreme kada je označeni ugovor zaključen primalac izdržavanja nalazio se pod starateljstvom – rešenjem organa starateljstva od 01.11.2005. godine tužilja AA određena je za njegovog staraoca. Ovu dužnost tužilja je obavljala sve do 27.10.2010. godine, kada je iste razrešena, a za novog staraoca određena je tužena koja je tu dužnost obavljala do smrti brata. Primalac izdržavanja je od ranog detinjstva bolovao od neurološkog oboljenja koje je izazvalo oduzetost ekstremiteta. Oboljenje je vremenom napredovalo i komplikovalo se pojavom epilepsije, čestim epi napadima sprečavanim korišćenjem lekova koji su bitno umanjivali kognitivnu sposobnost rasuđivanja i usporavali sve psihičke moždane funkcije (mišljenje, pažnju, opažanje i pamćenje). Iako primalac izdržavanja u vreme zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju nije bio lišen poslovne sposobnosti, već je to učinjeno naknadno – pravnosnažnim rešenjem R 62/13 od 27.03.2014. godine, on nije bio sposoban da razumno rasuđuje i shvati značaj zaključenja spornog ugovora zbog narušenosti kognitivnog poimanja realnosti i pojačane sugestibilnosti – podložnosti uticaju ličnosti koje se nalaze u njegovoj blizini, u strahu za svoje zdravlje i opstanak, odnosno da će biti ostavljen i zapostavljen.

Na ovako utvrđeno činjenično stanje drugostepeni sud je, zaključivši da tužilje postavljeni tužbeni zahtev zasnivaju na razlozima apsolutne ništavosti ugovora, pravilnom primenom materijalnog prava – člana 56. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, utvrdio ništavost osporenog ugovora.

Predmetni ugovor zaključio je primalac izdržavanja koji nije bio sposoban da razumno rasuđuje i shvati značaj radnje koju preduzima. Ugovor je zaključen u stanju njegove pojačane sugestibilnosti i podložnosti uticaju tužene sa kojom je živeo u zajedničkom domaćinstvu, prouzrokovane dugogodišnjom bolešću usled koje je bio nepokretan i zavistan od pomoći drugog lica. U takvom stanju, njegova poslovna sposobnost za zaključenje ugovora sa tuženom bila je kompromitovana, pa bez obzira što u to vreme nije bio lišen poslovne sposobnosti sporni ugovor je ništav pravni posao.

Navodi revizije da je sposobnost primaoca izdržavanja ocenjena prilikom overe ugovora o doživotnom izdržavanju i izložena u potvrdi o njegovoj overi, kao i da ne postoji medicinska dokumentacija koja bi ukazivala na postojanje psihičkog oboljenja sada pokojnog primaoca izdržavanja, po oceni Vrhovnog kasacionog suda ne utiču na pravilnost odluke o tužbenom zahtevu.

Potvrda o overi ugovora o doživotnom izdržavanju, koju sačinjava i potpisuje sudija koji ugovor overava, nije smetnja da se u posebnom postupku utvrđuje sposobnost ugovarača za zaključenje tog ugovora. Ni nedostatak medicinske dokumentacije o eventualnim psihičkim oboljenjima ne predstavlja smetnju da se veštačenjem, na osnovu druge medicinske dokumentacije i ostalih utvrđenih činjenica, utvrđuje sposobnost primaoca izdržavanja za zaključenje predmetnog ugovora. U ovom slučaju je to i učinjeno na osnovu zdravstvenog kartona i nespornih činjenica o dugogodišnjoj bolesti primaoca izdržavanja, i na osnovu usaglašenih nalaza veštaka utvrđena njegova nesposobnost za rasuđivanje i shvatanje značaja ugovora koji zaključuje. Tužena nije uspela da dovede u sumnju nalaze i mišljenje veštaka da bi moralo biti određeno novo veštačenje, zbog čega je nižestepeni sud pravilno odbio takav predlog revidenta.

Shodno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić