Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP (''Službeni glasnik RS'', br.72/11, 55/14), na čiju primenu upućuje član 506. stav 2. istog zakona, Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija tužene nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije učinjena ni bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se ukazuje u reviziji.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je sin (rođen .... godine), a tužena supruga sada pok. VV sa kojim je zaključila brak 1993. godine. Suprug tužene i otac tužioca je bio dobrog zdravstvenog stanja sve do marta 2009. godine, kada mu je dijagnostifikovan maligni adenokarcinom pluća IV stadijuma, sa zahvaćenosti pluća i limfnih žlezda i metastazama na kostima kuka i ramena. Tužena je za ovu dijagnozu znala od trenutka kada je postavljena. VV je bio na bolničkom lečenju od 26.03.2009. godine do 08.06.2009. godine, kada mu je izvađeno desno plućno krilo sa limfnim žlezdama i otpušten je na kućno lečenje, a 16.06.2009. godine utvrđeno je da je inficiran bakterijom pseudomonas aeruginoza. Posle otpuštanja iz bolnice, pred sudijom Prvog opštinskog suda u Beogradu 24.06.2009. godine je overen Ugovor o doživotnom izdržavanju između VV kao primaoca izdržavanja i tužene BB, kao davaoca izdržavanja. Ovim ugovorom tužena se obavezala da izdržava primaoca izdržavanja i brine se o njemu, a naknada za pruženo izdržavanje su nepokretnosti čiji je vlasnik primalac izdržavanja i koje su određene u ugovoru. VV je zbog iste bolesti i pogoršanja zdravstvenog stanja primljen u bolnicu 04.07.2009. godine, a preminuo je 05.07.2009. godine. U vreme zaključenja Ugovora o doživotnom izdržavanju primalac izdržavanja je bolovao od adenokarcinoma pluća, koji je u tom trenutku bio u IV stadijumu, primalac i davalac izdržavanja su znali da je ova bolest maligna, da je u terminalnoj fazi, jer su 29.05.2009. godine bile dijagnostikovane i metastaze na kostima. U takvom zdravstvenom stanju veći broj ljudi umire u roku od šest meseci, a osnovni uzrok smrti VV je maligna bolest adenokarcinom pluća u IV stadijumu.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su poništili Ugovor o doživotnom izdržavanju koji je tužena kao davalac izdržavanja zaključila sa sada pok. suprugom VV kao primaocem izdržavanja.

Zakon o nasleđivanju u članu 203. stav 1. propisuje da na zahtev zakonskih naslednika primaoca izdržavanja, sud može poništiti ugovor o doživotnom izdržavanju ako zbog bolesti ili starosti primaoca izdržavanja ugovor nije predstavljao nikakvu neizvesnost za davaoca izdržavanja.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, tužilja kao supruga pok. VV, sa kojim je u braku bila od 1993. godine, saznala je da je u martu 2009. godine VV oboleo od teške bolesti – adenokarcinom pluća sa metastazama. Prema daljem toku lečenja, tužena kao davalac izdržavanja, mogla znati kakvo je zdravstveno stanje njenog pok. supruga jer svako lice sa prosečnim znanjem iz medicinske nauke, informisano je o činjenicama u vezi dijagnoze koju je imao pok. VV i to da je reč o terminalnoj bolesti, čija je priroda takva da ne može da se izleči ili adekvatno tretira, te da se očekuje smrt pacijenta u kratkom vremenskom periodu. U tom smislu tužena, koja je vodila svakodnevnu brigu o suprugu, posebno od juna 2009. godine kada je otpušten sa bolničkog lečenja, imala je saznanje o tome da je njen suprug u takvom zdravstvenom stanju da smrt usled bolesti nije nikakva neizvesnost u bliskoj budućnosti. Ugovor o doživotnom izdržavanju zaključen 24.06.2009. godine između tužene kao davaoca izdržavanja i njenog supruga VV kao primaoca izdržavanja, a primalac izdržavanja je preminuo 11 dana po zaključenju ugovora 05.07.2009. godine u bolnici u koju je primljen 04.07.2009. godine. Na činjenicu da je tužena kao davalac izdržavanja mogla znati da je primalac izdržavanja teško oboleo, ukazuju upravo i izveštaji i nalazi lekara, kao i da je od otpusta iz bolnice za vreme kućnog lečenja VV zadobio i bakterijsku infekciju izazvanu bakterijom pseudomonas aeruginoza, koja spada u tešku infekciju kod ljudi koji su hospitalizovani sa drugim bolestima, te da je nažalost sa velikom verovatnoćom mogla da se očekuje skora smrt primaoca izdržavanja u momentu zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju. Na pravnu valjanost tako zaključenog ugovora nije od značaja nesumnjiva briga i pažnja koju je tužena ispoljila prilikom nege supruga u bolesti, jer u vreme kada je ugovor zaključen primalac izdržavanja je već bio teško bolestan i njegova smrt je bila izvesna. Tuženoj kao davaocu izdržavanja smrt supruga, u vreme zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju, nije bila buduća neizvesna okolnost, odnosno kratko trajanje njene ugovorne obaveze je bilo bez elemenata aleatornosti jer je mogla znati da je primalac izdržavanja oboleo od teške bolesti, tako da su ispunjeni uslovi propisani članom 203. Zakona o nasleđivanju za poništaj ugovora o doživotnom izdržavanju. Prilikom odlučivanja Vrhovni kasacioni sud je imao u vidu navode koje je tužena isticala tokom postupka i u reviziji, u tom smislu da je svom suprugu, a ranije njegovoj sestri i majci, dugi niz godina pružala negu i pomoć, međutim ove činjenice nisu od uticaja na punovažnost ugovora o doživotnom izdržavanju u slučaju nepostojanja bitnog elementa ugovora, a to je aleatornost. Drugostepeni sud je ukazao i na činjenicu da su po Porodičnom zakonu supružnici dužni, između ostalog da se uzajamno pomažu i izdržavaju, što proizlazi iz odredaba čl.25, 28. i 151. tog zakona. Ukoliko bi jedan supružnik, u konkretnom slučaju VV, imao želju da svoju imovinu ostavi isključivo supruzi a ne sinu, Zakon o nasleđivanju propisuje mogućnost sačinjavanja zaveštanja, kao i mogućnost isključenja iz nasleđa nužnog naslednika koji se povredom neke zakonske ili moralne obaveze teže ogrešio o zaveštaoca. Međutim, ugovor o doživotnom izdržavanju je strogo formalan pravni posao, detaljno regulisan Zakonom o nasleđivanju u pogledu prava i obaveza ugovornih strana, to je dvostrano teretan pravni posao i kao takav mora da ispunjava sve elemente koje propisuje Zakon o nasleđivanju i Zakon o obligacionim odnosima, pre svega da se sačuva aleatornost ugovora, da se zaštite zakonski naslednici i spreči zloupotreba prava zaključenjem ovog ugovora u cilju izigravanja naslednih prava zakonskih naslednika.

Stoga su neosnovani revizijski navodi da je pobijanom presudom pogrešno primenjeno materijalno pravo.

U reviziji se osporavaju činjenice na kojima je drugostepeni sud zasnovao odluku o postojanju saznanja tužene da je njen suprug u vreme zaključenja ugovora o doživotnom izdržavanju oboleo od teške i neizlečive bolesti, te činjenice koje ukazuju na izvesnost smrti davaoca izdržavanja i samim tim trajanje ugovora. Međutim, ovim navodima se osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja, a zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja revizija ne može da se izjavi kako je to propisano članom 407. stav 3. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić