Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremeno izjavio tužilac BB, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi VV je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 55/14) i utvrdio da je revizija tužioca BB osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja AA je vlasnica četvorosobnog stana u zgradi u ul. ... (jedna sa ulice i druga iz dvorišta), upisana u ZKUL 635 parcela br. ... KO ..., koja je nacionalizovana rešenjem Komisije za nacionalizaciju od 26.05.1958. godine i prešla u društvenu svojinu, osim pomenutog četvorosobnog stana koji je ostao u svojini vlasnice zgrade pok. GG, pravne prethodnice tužilje AA. Tužilac BB je vlasnik poslovnog prostora u istoj zgradi. Tuženi VV se u toku 1999. godine obratio Odeljenju za imovinsko-pravne i stambene poslove SO Stari Grad, radi davanja saglasnosti za zaključenje ugovora o zakupu nekomfornog stana br. ..., površine 8 m2 u prizemlju dvorišne zgrade u ul. ... . Tuženi VV je osnivač Preduzeća za ... ''DD'' d.o.o. ..., koje se takođe obratilo zahtevom za davanje u zakup istog stana, radi rešavanja stambenog pitanja radnika tuženog VV. Na sednici Komisije za stambena pitanja IO SO Stari Grad održanoj 21.10.1999. godine, donet je zaključak kojim je tuženom VV data saglasnost da zaključi ugovor o zakupu spornog stana na neodređeno vreme, pa je 02.11.1999. godine, između JP za stambene usluge Beograd kao zakupodavca i tuženog VV kao zakupca, zaključen ugovor o zakupu spornog stana, a 27.01.2000. godine je zaključen ugovor o otkupu istog stana između opštine Stari grad kao prodavca i tuženog VV kao kupca. Zaključkom IO SO Stari grad od 22.06.2000. godine izmenjen je zaključak od 21.10.1999. godine utoliko što je umesto površine od 8 m2 za stan broj ... u prizemlju zgrade u ul. ..., označena površina od 11 m2, zbog čega je 14.07.2000. godine zaključen novi ugovor o zakupu između JP za stambene usluge Beograd kao zakupodavca i tuženog VV kao zakupca, sa novooznačenom površinom stana od 11 m2 (koji se sastoji od jedne sobe), pa je 20.07.2000. godine zaključen novi ugovor o otkupu stana, takođe sa novooznačenom površinom od 11 m2. Prethodno je 27.01.2000. godine zaključen ugovor o sporazumnom raskidu prethodnog ugovora o otkupu između opštine Stari grad kao prodavca i VV kao kupca. Prethodno je u spornom stanu kao nosilac stanarskog prava živeo ĐĐ, po ugovoru o korišćenju stana iz 1966. godine, sa kojim je zaključen ugovor o otkupu overen 26.10.1995. godine, a ništavost tog ugovora je utvrđena presudom iz marta 2000. godine. Ugovorom o kupoprodaji overenim 05.05.1998. godine tuženi VV je od EE kupio 1/5 petosobnog stana od 151 m2 (neuseljiv) u ul. ... za 200.000,00 dinara, a ugovorom overenim 15.11.2001. godine preostalih 4/5 stana za 1.728.000,00 dinara. Isti stan kao neuseljiv, tuženi VV je ugovorom o kupoprodaji otuđio ŽŽ 17.10.2006. godine, za cenu od 150.000 evra. Tuženi VV upisan je kao vlasnik objekta br. ... u prizemlju koji se sastoji iz jedne sobe u ul. ... .

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da su sporni ugovor o zakupu i ugovor o otkupu ništavi primenom člana 7. Zakona o stanovanju (''Službeni glasnik RS'' br. 50/92...101/2005), u vezi sa članom 35. istog Zakona i članom 103. Zakona o obligacionim odnosima, pošto tuženi VV nije mogao imati svojstvo zakupca, jer je u vreme zaključenja ugovora o zakupu i ugovora o otkupu imao u svojini drugi stan, zbog čega je tužbeni zahtev usvojen.

Drugostepeni sud preinačio je prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, jer je na pravilno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenjeno materijalno pravo, zaključujući da je tuženi VV savesni sticalac spornog stana, jer se njemu nije mogao nametnuti nesrazmeran teret preispitivanja postojanja saglasnosti Direkcije za imovinu, odnosno Vlade Republike Srbije za otuđenje spornog stana u smislu člana 8a stav 1. i 2. Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije (''Službeni glasnik RS'' br. 53/95...101/2005), a uloga tuženog VV u ovom pravnom poslu je iscrpljena podnošenjem zahteva tuženoj opštini za zakup, a kasnije i otkup stana.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda ovakvo stanovište drugostepenog suda za sada se ne može prihvatiti kao pravilno.

Prema članu 9. Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije (''Službeni glasnik RS'' br. 53/95...101/2005), važećeg u vreme zaključenja spornih ugovora, stambene zgrade i stanovi u državnoj svojini daju se na korišćenje zaposlenim, izabranim i postavljenim licima u organima, javnim službama (javna preduzeća, ustanove) i drugim organizacijama iz člana 1. tačka 2. ovog Zakona i drugim licima utvrđenim zakonom, po osnovu zakupa na neodređeno ili određeno vreme. Prema stavu 3. ugovora, drugi pravni posao ili akt kojim se daje na korišćenje stambena zgrada, odnosno stan u državnoj svojini licu koje nije navedeno u stavu 1. ovog člana, ništav je. Odredbom člana 8a. istog Zakona propisano je da o otuđenju nepokretnosti koje koriste javne službe odlučuje Vlada Republike Srbije (stav 1). O pribavljanju i davanju na korišćenje, odnosno u zakup, kao i o otkazu ugovora o davanju na korišćenje, odnosno u zakup i stavljanju hipoteke na nepokretnosti koje koriste javne službe iz člana 1. tačka 2. ovog zakona, odlučuje organ javne službe utvrđen zakonom, odnosno statutom javne službe, uz saglasnost Direkcije (stav 2).

Prema članu 49. stav 2. istog Zakona, primenom propisa i opštih akata iz stava 1. ovog člana (propisi i opšti akti doneti do dana stupanja na snagu ovog Zakona), ne mogu se rešavati stambene potrebe lica koja nisu navedena u članu 9. stav 1. ovog Zakona. Prema stavu 3. istog člana, ugovor, drugi pravni posao ili akt koji je zaključen, odnosno donet suprotno stavu 2. ovog člana, ništav je.

Prema članu 24. stav 1. Odluke o načinu sticanja, korišćenja i raspolaganja stanovima opštine Stari grad (''Sl. list Grada Beograda'' br. 7/97) izvršni odbor može dati u zakup na neodređeno vreme manje nekomforne stambene jedinice, koje se izvođenjem radova na investicionom i tehničkom održavanju mogu osposobiti za korišćenje i ispunjavati minimalne higijenske uslove za stanovanje. Prema stavu 3, da bi izvršni odbor dao u zakup na određeno, odnosno neodređeno vreme stan iz stava 1. i 2. ovog člana prethodno treba utvrditi da je stan manje kvadrature i pribaviti mišljenje da se stan koristi duže od pet godina od strane lica koje je podnelo zahtev za legalizaciju, da je lice u teškom materijalnom položaju i da nema na drugi način rešeno stambeno pitanje.

Iz spisa proizlazi da je tuženi VV, u vreme podnošenja zahteva za davanje spornog stana u zakup bio zaposlen u preduzeću „DD“ doo, čiji je osnivač, a ne u državnom organu. Usled propusta u primeni citiranih odredaba članova 9. i 49. Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije, drugostepeni sud je propustio da utvrdi i oceni značaj ove činjenice na punovažnost osporenih ugovora.

Osim toga, drugostepeni sud nije ocenio da li su bili ispunjeni uslovi propisani stavom 3. člana 24. Odluke o načinu sticanja, korišćenja i raspolaganja stanovima opštine Stari grad (''Sl. list Grada Beograda'' br. 7/97), imajući u vidu da iz spisa proizlazi da je u periodu koji prethodi zaključenju osporenih ugovora predmetni stan koristio ĐĐ, a ne tuženi VV, da tokom postupka nije utvrđeno da je tuženi VV u teškom socijalnom položaju i da nema na drugi način rešeno stambeno pitanje, što je bio uslov za davanje u zakup stana na kojima pravo raspolaganja ima opština SO Stari grad, a saglasnost mora da se dobije od Vlade RS, odnosno Direkcije.

Zaključak drugostepenog suda o savesnosti tuženog VV je sporan i iz razloga što su uslovi za dodelu stana u zakup iz sredstava državne svojine i potom pravo na otkup po beneficiranim cenama, neuporedivo nižim od tržišnih, propisani imperativnim propisima, koji tuženom VV nisu mogli biti nepoznati (posebno uslov zaposlenja u državnom organu), a savesnim se ne može smatrati učesnik u zasnivanju odnosa koji je protivan zakonu.

Imajući u vidu da je usled pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje pogrešno i nepotpuno utvrđeno, revizija tužioca BB je usvojena i drugostepena presuda ukinuta.

U ponovnom postupku, drugostepeni sud će pravilnom primenom materijalnog prava, utvrditi činjenice od značaja za odlučivanje na koje je ukazano i doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Iz navedenih razloga, primenom člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Biserka Živanović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić