Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je izjavio blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20), u vezi odredbe člana 92. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“, br. 10/23) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik predmetne katastarske parcele broj .../... k.o. ...., površine 147 m2, koja je upisana u list nepokretnosti broj ... kao gradsko građevinsko zemljište, njiva pete klase. Predmetna parcela planirana je kao deo javne saobraćajne površine Planom generalne regulacije Petrovaradina sa Petrovaradinskom tvrđavom („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 41/2022) i Planom detaljne regulacije stambene zone Petrovaradin jug u Petrovaradinu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 71/16). Celom svojom površinom, parcela broj .../... k.o. ... je ušla u sastav ulice ... u ... tako što je kompletno opremljena komunalnom infrastrukturom, dok je saobraćajna površina izgrađena od asfaltnog zastora. Površina same parcele je od betonskog zastora koji predstavlja trotoar, a koji koristi neograničeni broj ljudi. Postupak eksproprijacije u vezi sa predmetnom parcelom nije vođen niti je tužiocu isplaćena naknada. Prema proceni poreske uprave od 03.05.2023. godine, vrednost predmetne parcele iznosi 13.475,42 dinara/m2. Tržišna cena 1m2 građevinskog zemljišta parcela broj .../... k.o. Petrovaradin iznosi 383.40 evra/m2 odnosno 45.000,00 dinara/m2, što, kada se ima u vidu ukupna površina parcele od 147 m2, iznosi 6.615.000,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su tužbeni zahtev tužioca usvojili, nalazeći da se u konkretnom slučaju radi o faktičkoj eksproprijaciji jer je, protivno odredbama Zakona o eksproprijaciji, bez sprovedenog postupka i bez isplaćene pravične naknade, parcela broj .../.. k.o. ..., ukupne površine 147 m2, u vlasništvu tužioca oduzeta tužiocu radi izgradnje objekta od javnog interesa – ulice ... u ... . Izgradnjom infrastrukture predmetna parcela je privedena planiranoj nameni jer ima funkciju javnog dobra namenjenog za opštu upotrebu, te kako tužilac više ne može da se koristi svojim vlasničkim pravima, sledi da mu je posed oduzet u javnom interesu, u korist tuženog, koji je, zbog toga, dužan da tužiocu isplati tržišnu vrednost predmetne parcele na osnovu odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji, člana 58. Ustava Republike Srbije i člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudskih prava zaštićenih ustavnopravnim normama i međunarodnim konvencijama čija je Republika Srbija potpisnik. Ustav Republike Srbije u odredbi člana 58. jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokol 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. garantuje zaštitu imovine propisujući da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Ustavne odredbe i odredbe Konvencije ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu po tržišnoj ceni u vreme presuđenja, koja je odlukama nižestepenih sudova i utvrđena.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“ br. 44/95 ... 46/98), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 105/144), u odredbi člana 10. stav 2. propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd.). U smislu člana 7. istog Zakona, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda, koji su u svojini Autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetna katastarska parcela broj .../... k.o. .... je u celoj svojoj površini od 147 m2 ušla u sastav ulice ... u ..., tako što je kompletno opremljena komunalnom infrastrukturom a saobraćajna površina izgrađena je od asfaltnog zastora, pa je, kao takvu, koristi neograničeni broj ljudi. Pošto predmetna parcela ima funkciju javnog dobra i namenjena je za opštu upotrebu i pošto tužilac više ne može da se koristi svojim vlasničkim pravima jer mu je posed oduzet u javnom interesu u korist tuženog, sledi da je tuženi dužan da tužiocu isplati tržišnu naknadu imajući u vidu da postupak eksproprijacije u vezi sa predmetnom parcelom nije vođen niti je tužiocu isplaćena naknada. Zbog toga tuženi neosnovano u reviziji ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku, imajući u vidu ishod postupka.

Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković