Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Vesne Popović, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ..., BB iz ..., VV iz ..., GG iz ..., DD iz ..., ĐĐ iz ..., EE iz ..., ŽŽ iz ..., čiji su zajednički punomoćnici Dejan Mraković i Vlada Nedeljković, advokati iz ... i tužioca ZZ, čiji je punomoćnik Božidar Batinić, advokat iz ..., protiv tuženih Opštine Gornji Milanovac, koju zastupa Opštinski javni pravobranilac i Javnog komunalnog preduzeća Gornji Milanovac, čiji je punomoćnik Miodrag Nešković, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o revizijama tuženih izjavljenim protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6432/18 od 23.10.2019. godine, ispravljene rešenjem istog suda Gž 6432/18 od 02.07.2020. godine, na sednici održanoj 09.12.2020. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6432/18 od 23.10.2019. godine, ispravljena rešenjem istog suda Gž 6432/18 od 02.07.2020. godine i predmet VRAĆA drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 6432/18 od 23.10.2019. godine, ispravljenom rešenjem istog suda Gž 6432/18 od 02.07.2020. godine, ukinuta je presuda Višeg suda u Čačku P 317/2017 od 17.05.2018. godine (kojom je odbijen tužbeni zahtev u celosti), i obavezani su tuženi Opština Gornji Milanovac i Javno komunalno preduzeće „Gornji Milanovac“ iz Gornjeg Milanovca, da kao solidarni dužnici, isplate na ime naknade materijalne štete na sanaciji posledica izlivanja fekalne kanalizacije iznos od 771.000,00 dinara, kao i svakom tužiocu pojedinačne iznose bliže određene u izreci presude, sa zakonskom zateznom kamatom od 24.09.2019. godine do isplate. Obavezani su tuženi, da kao solidarni dužnici isplate tužiocu ZZ iz ... na ime naknade materijalne štete zbog izgubljene dobiti iznos od 83.475 evra sa zakonskom zateznom kamatom utvrđenoj na godišnjem nivou u visini od referentne kamatne stope Evropske centralne banke na glavne operacije za refinansiranje uvećane za 8 procentnih poena, obračunate od 17.05.2019. godine, do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan plaćanja. Obavezani su tuženi, da kao solidarni dužnici nadoknade tužiocima, kao solidarnim poveriocima, troškove postupka u iznosu od 12.445.792,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi su blagovremeno izjavili revizije zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tužioci su podneli odgovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničom postupku („Službeni glasnik RS“, br.72/11 i 55/14) i našao da su revizije tuženih osnovane.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac ZZ je vlasnik poslovnog prostora površine 210 m2, koji čine suteren, prizemlje i sprat, koji se nalazi u poslovno-stambenom objektu u ulici ... br. ..., dok su ostali tužioci vlasnici stanova sa pripadajućim podrumima u stambeno-poslovnom objektu na adresi .. br. ... . Ova dva objekta imaju zajedničko dvorište u kome se nalazi više šahti koje prihvataju fekalnu kanalizaciju iz tih objekata odakle se otpadne vode odvode u glavni kanalizacioni vod u ... ulici. U poslovni prostor tužioca ZZ i podrume ostalih tužilaca se izlivaju otpadne vode, što je uzrokovalo oštećenje u ovim prostorijama, zbog čega su tužioci bili onemogućeni da ih koriste. Opštinska uprava Gornji Milanovac je 31.08.2009. godine donela rešenje kojim je naloženo drugotuženom da u roku od 15 dana od dana prijema rešenja izvrši zamenu kanalizacionih cevi u dužini od 20 metara u dvorištu predmetnih stambenih zgrada, iz razloga što drugotuženi nije postupio po predlogu svoje stručne službe od 26.08.2008. godine, datog na zahtev Ekološko-komunalne inspekcije, za rešenje problema izlivanja otpadnih voda u podrumske prostorije u ovim objektima, da o svom trošku izvrši zamenu kanalizacionih cevi u okviru stambene zgrade. Drugotuženi nije postupio po nalogu iz ovog rešenja. Odeljenje za inspekcijske poslove Opštine Gornji Milanovac je i 17.05.2012. godine izlazilo na lice mesta i zaključilo da se toga dana izlila otpadna fekalna voda u podrumske prostorije tužilaca zbog zagušenja „primarne kanalizacione mreže". Nakon intervencije drugotuženog otpušene su šahte u ... ulici i u dvorištu objekata u kojima se nalaze prostorije tužilaca. Zbog izlivanja otpadnih voda tužilac ZZ je bio sprečen da svoj poslovni prostor izdaje u zakup, a kao dokaz za svoju tvrdnju dostavio je predlog „II" DOO od 29.07.2008. godine u pisanoj formi za zakup poslovnog prostora uz mesečnu zakupninu u iznosu od 15 evra po m2, pod uslovom da pre zaključenja ugovora budu sanirane sve posledice izlivanja otpadnih voda u suterenu njegovog poslovnog prostora što tužilac, zbog potrebe znatnog materijalnog ulaganja nije učinio. Ovaj vid štete utvrđen je veštačenjem na osnovu uporednih podataka u ukupnom iznosu od 83.475 evra. Trenutni zakupac tužiočevog lokala - JJ plaća nižu zakupninu zbog preuzete obaveze ulaganja sredstava za saniranje lokala, zbog čega veštačenjem ta zakupnina nije uzeta u razmatranje jer nije relevantna, a sud je odbio predlog punomoćnika drugotuženog da se sasluša i pročita nalaz veštaka ekonomsko-finansijske struke Milana Brkovića, koji se izjasnio o visini zakupnine poslovnog prostora tužioca ZZ u spornom periodu. Veštačenjem je utvrđeno da na ime troškova izvođenja građevinskih radova na sanaciji posledice izlivanja otpadnih voda u podrumske prostorije svih tužilaca, koje je nužno izvesti u dvorištu stambenih objekata potreban iznos od 771.000,00 dinara, a za radove u samim prostorijama utvrđeni su pojedinačni iznosi za svakog od tužilaca, koji su dosuđeni pobijanom odlukom. Veštačenjem Građevinsko- arhitektonskog fakulteta u Nišu je utvrđeno da uzrok izlivanja otpadnih voda u podrumske prostorije tužilaca nije izlivanje vode iz ulične kanalizacione mreže.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev prema tuženima kao neosnovan, nalazeći da šteta ne potiče od delatnosti drugotuženog za čije funkcionisanje odgovara i prvotuženi, zbog čega nema osnova odgovornosti tuženih za naknadu štete tužiocima.

Pobijanom presudom drugostepeni sud je, nakon održane rasprave, ukinuo prvostepnu presudu i usvojio tužbeni zahtev, zaključujući da su tuženi odgovorni za pričinjenu materijalnu štetu tužiocima, zbog nepostupanja drugotuženog po rešenju-nalogu prvotuženog, te da su dužni da nadoknade i običnu štetu i izmaklu dobit, pozivajući se na odredbe člana 172, 184. i 189. ZOO u vezi sa članom 7. i 20. Zakona o lokalnoj samoupravi i članom 2. Zakona o komunalnim delatnostima.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se za sada ne može prihvatiti zaključak drugostepenog suda, jer je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da pravno lice odgovara za štetu koju njegov organ prouzrokuje trećem licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih funkcija, a odredbom člana 184. istog zakona propisano je da preduzeća i druga pravna lica koja vrše komunalnu ili drugu sličnu delatnost od opšteg interesa odgovaraju za štetu ako bez opravdanog razloga obustave ili neredovno vrše svoju uslugu.

Polazeći od citiranih zakonskih odredbi nejasan je zaključak drugostepenog suda da se odgovornost tuženih za pričinjenu materijalnu štetu tužiocima zasniva na nepostupanju drugotuženog po nalogu-rešenju prvotuženog. Elementi koji formiraju odgovornost nekog lica za pričinjenu štetu su postojanje štete na strani oštećenog, nedopuštena radnja, činjenje ili propuštanje na strani štetnika i uzročno - posledična veza između radnje ili propuštanja i nastale štete. Odgovornost za štetu podrazumeva utvrđivanje te uzročno posledične veze između činjenja ili nečinjenja tuženih i nastale štete. U konkretnom slučaju, navodi suda o postojanju uzročno posledične veze nemaju utemeljenje u utvrđenim činjenicama, a da u postupku to nije utvrđeno upućuje i izražen stav drugostepenog suda da uzrok izlivanja otpadnih voda u podrumske prostorije tužilaca nije izlivanje vode iz ulične kanalizacione mreže, za čije održavanje odgovaraju tuženi. Rešenje ili nalog prvotuženog da drugotuženi izvede određene radove (zameni kanalizacione cevi) ne može biti osnov za utvrđivanje odgovornosti tuženih, ukoliko nepostupanje po tom rešenju, odnosno nečinjenje, nije uzrok nastanka štete koju su tužioci pretrpeli. Zbog toga je po oceni ovog suda u konkretnom slučaju izostalo utvrđenje pravog uzroka štete, kao bitnog elementa za utvrđenje odgovornosti tuženih, odnosno da li je nečinjenje tuženih uzrok štete koju trpe tužioci i da li se u podrumske prostorije izliva otpadna ili podzemna voda. Samim tim, ostalo je nejasno šta predstavlja iznos utvrđen za otklanjanje štete u dvorištu stambene zgrade, odnosno koje radove na sanaciji treba izvesti spolja i zašto baš te radove koje navodi veštak, kada uzrok izlivanja vode u podrumske prostorije nije utvrđen. Takođe, sve i da se utvrdi uzrok nastanka štete po tužioce za koji odgovaraju tuženi, kao sporna se pokazuje i utvrđena visina izmakle koristi tužioca ZZ zbog nemogućnosti izdavanja lokala. Ovo stoga što je lokal bio u sivoj fazi, neopremljen, zbog čega je bez obzira na priloženu ponudu od strane ovog tužioca trebalo utvrditi da li je zaista mogla biti postignuta navedena cena za izdavanje lokala u postojećem stanju, a drugostepeni sud je mogao da omogući izvođenje dokaza utvrđenjem sadržine priloženog veštačenja tuženih na okolnost cene zakupa. Nejasan je i zaključak da tužilac ZZ nije doprineo nastanku štete i da je preduzeo sve radnje kako bi otklonio štetne posledice, u situaciji kada je ostalo neutvrđeno da li je tužilac mogao da smanji navedenu štetu izdavanjem samo dela lokala bez podruma, kao što je trenutno izdat JJ. Drugostepeni sud samo navodi da tužilac nije imao materijalnih sredstava za sanaciju podruma zbog čega deset godina nije mogao da izdaje lokal, što je i životno nelogično, jer veštačenjem utvrđen iznos potreban za sanaciju podruma tužioca u visini od 45.297,00 dinara predstavlja višestruko manji iznos od mesečnog zakupa koji bi po nalaženju veštaka tužilac ostvarivao, čak i u situaciji da je bilo neophodno srediti sve podrumske prostorije, ako se ne mogu sanirati odvojeno, jer i tada bi iznos bio znatno manji od eventualne mesečne zakupnine, a i na strani ovog tužioca leži obaveza investicionog održavanja svog poslovnog prostora.

Zbog izloženog drugostepena presuda je morala biti ukinuta i predmet vraćen na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku, drugostepeni sud će potpuno utvrditi činjenično stanje, otkloniti ukazane nepravilnosti i utvrditi stvarni uzrok izlivanja otpadnih voda u podrumske prostorije tužilaca, od koje činjenice zavisi i odgovornost tuženih, odnosno obaveza tuženih da naknade štetu koju su tužioci u konkretnom slučaju pretrpeli.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od konačnog ishoda spora.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić