Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 12238/18 od 28.11.2019. godine, koje je ispravljeno rešenjem istog suda od 14.01.2020. godine, stavom prvim izreke odbijene su žalbe protivnika predlagača i krajnjeg korisnika i potvrđeno je prvostepeno rešenje u delu stava prvog izreke kojim je određena naknada za eksproprisano zemljište i to na kat.parc. br. ..., ukupne površine 2344 m2, upisana u LN br. ... KO ... i u delu kojim je krajnji korisnik obavezan da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište na kat.parc. br. ..., ukupne površine 2344 m2 upisano u LN br. ... KO ... plati 750.080,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 28.11.2019. godine do isplate. Stavom drugim izreke preinačeno je prvostepeno rešenje u preostalom delu stava prvog izreke, pa je odbijen zahtev predlagača kojim je tražio da se obaveže krajnji korisnik da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište bliže navedeno u ovom stavu izreke plati još 8.602.480,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 19.04.2018. godine i u delu da krajnji korisnik predlagaču plati zakonsku zateznu kamatu na dosuđenih 750.080,00 dinara za period od 19.04.2018. godine do 28.11.2019. godine. Stavom trećim izreke odbijena je žalba protivnika predlagača i krajnjeg korisnika i potvrđena je odluka u delu stava drugog izreke prvostepenog rešenja kojim je krajnji korisnik obavezan da predlagaču naknadi troškove postupka od 218.625,00 dinara. Stavom četvrtim izreke preinačena je odluka o troškovima postupka u preostalom delu stava drugog izreke pa je odbijen zahtev kojim je predlagač tražio da se obaveže krajnji korisnik da predlagaču naknadi troškove postupka od još 309.375,00 dinara. Stavom petim izreke ukinuta je odluka iz stava trećeg izreke prvostepenog rešenja.

Protiv rešenja donetog u drugom stepenu, predlagač je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Protivnik predlagača je podneo odgovor na reviziju predlagača.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku u vezi sa članom 420. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), u vezi sa članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i utvrdio da je revizija predlagača osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Gradske opštine Palilula, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 17.07.2012. godine, od ranijeg vlasnika, ovde predlagača, eksproprisana je kat.parc. br. ..., ukupne površine 2344 m2, upisana u LN br. ... KO ..., u korist protivnika predlagača za potrebe krajnjeg korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice Severna tangenta, a na osnovu Plana detaljne regulacije („Službeni list Grada Beograda“, br. 24/10) i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju, te da je navedena parcela ušla u sastav građevinske parcele „S12“ u KO ..., na osnovu Programa o uređivanju i davanju u zakup građevinskog zemljišta za 2011. godinu („Službeni list grada Beograda“ br. 46/10). Naknada nije isplaćena predlagaču. U postupku određivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti od Poreske uprave je pribavljen izveštaj u kome je utvrđena tržišna vrednost za navedenu katastarsku parcelu od 320,00 dinara po 1m2 i u kome je navedeno da je tržišna vrednost utvrđena za poljoprivredno zemljište, uz navođenje da je ova vrednost utvrđena po osnovu pravnosnažno realizovanih procena u predmetima (parifikati) za istu ili sličnu nepokretnost na istoj ili sličnoj lokaciji, ali bez izlaska na teren. Ocenom nalaza i mišljenja, te izjašnjenja sudskog veštaka, utvrđena je tržišna vrednost za navedenu katastarsku parcelu od 3.990,00 dinara po m2, da je tržišna vrednost utvrđena za građevinsko zemljište, jer je eksproprisana za potrebe izgradnje, da je veštak tržišnu vrednost predmetnog zemljišta odredio komparativnom metodom sa parcelama u blizini koje su građevinsko zemljište, da se dozvoljava odstupanje od 10-15%, pa s obzirom na ukupnu površinu vrednost eksproprisane nepokretnosti je 9.352.560,00 dinara.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je usvojio zahtev predlagača i obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati 9.352.560,00 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju veštaka za građevinsko zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.04.2018. godine. Međutim drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepeno rešenje i obavezao krajnjeg korisnika da predlagaču na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati 750.080,00 dinara (u visini tržišne vrednosti prema izveštaju Poreske uprave za poljoprivredno zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.04.2018. godine, ocenivši da je predmetna katastarska parcela u trenutku eksproprijacije po kulturi predstavljala poljoprivredno zemljište.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da su revizijski navodi predlagača kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava osnovani.

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ broj 53/95, „Službeni glasnik SRJ“ broj 16/01, „Službeni glasnik RS“ broj 23/01, 20/09 i 55/13), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, dok je stavom 2. istog člana propisano da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima.

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, koji prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore. Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog kasacionog suda pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena Poreske uprave. Naime, Poreska uprava vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriterijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta. Pogrešan je i zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom zemljištu, a ne građevinskom zemljištu, budući da je rešenjem Gradske opštine Palilula, Odeljenje za imovinsko-pravne poslove od 17.07.2012. godine od predlagača eksproprisana kat.parc. br. ..., ukupne površine 2344 m2, upisana u LN br. ... KO ..., u korist protivnika predlagača za potrebe korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice Severna tangenta, na osnovu Plana detaljne regulacije i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju, pa kako je navedena parcela ušla u sastav građevinske parcele „S12“ u KO ..., na osnovu Programa o uređivanju i davanju u zakup građevinskog zemljišta za 2011. godinu („Službeni list grada Beograda“ br. 46/10), a pre izvršene eksproprijacije to predmetna katastarska parcela koja je eksproprisana za potrebe izgradnje, predstavlja građevinsko zemljište, kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je prvostepenim rešenjem pravilno određena naknada za eksproprisanu nepokretnost nakon što je prvostepeni sud, uz pravilnu primenu materijalnog prava, utvrdio da predlagač ima pravo na naknadu za eksproprisanu nepokretnost kao građevinsko zemljište, čija visina je utvrđena ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, prema parametrima bliže navedenim u nalazu i mišljenju veštaka, te da na ovako dosuđenu naknadu ima pravo na zakonsku zateznu kamatu od 19.04.2018. godine u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Pravilna je i odluka prvostepenog suda o troškovima parničnog postupka, jer je doneta primenom odredbi člana 153. Zakona o parničnom postupku.

Kako je pobijanom presudom, pogrešnom primenom materijalnog prava preinačena prvostepena presuda, Vrhovni kasacioni sud je, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Predlagač je uspeo u postupku po reviziji, pa mu, na osnovu člana 153. i 154. ZPP, pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka, koji su dosuđeni u visini od 255.000,00 dinara i koji obuhvataju troškove za sastav revizije od strane advokata od 60.000,00 dinara na osnovu Tarifnog broja 13. Tarife o nagradama i naknadama za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br. 121/12) i troškove sudskih taksi na reviziju i odluku po reviziji od po 97.500,00 dinara, prema Tarifnom broju 1. i 2. Taksene tarife Zakona o sudskim taksama („Službeni glasnik RS“, br. 28/94 ... 95/18).

Na osnovu iznetog, primenom člana 165. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić