U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Marine Milanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Herceg, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1034/20 od 28.05.2020. godine, u sednici veća održanoj 25.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1034/20 od 28.05.2020. godine u usvajajućem delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 853/2019 od 06.03.2020. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev, pa je stavom drugim izreke, obavezan tuženi da tužiocu isplati iznos od 12.178.180,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.03.2020. godine pa do isplate, a na ime naknade za eksproprisane nekretnine–parcelu broj .../..., površine 40 m2, parcelu broj .../..., površine 3 a i 97 m2, parcelu broj .../..., površine 3 a 79 m2, parcelu broj .../..., površine 4 a 09m2 od ukupne površine od 5 a 23 m2 i parcelu broj .../..., površine 70 m2, sve upisane u LN broj ... KO ..., a koje predstavljaju sastavne delove ulica ... (raniji naziv ulice .... ...) i ... (raniji naziv ulice ... ...) u Novom Sadu, dok je tužilac odbijen sa viškom tužbenog zahteva preko dosuđenih 12.178.180,00 dinara, pa do traženih 12.302.500,00 dinara. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da izvrši upis prava vlasništva – upis javne svojine Grada Novog Sada u celosti na parcelama br. .../..., ..../..., .../..., .../... i na 409/523 idealna dela na parceli br. .../..., sve u upisane u LN br. ... KO ..., a što je tužilac dužan priznati i trpeti. Stavom četvrtim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu isplati iznos od 15.734,00 dinara, na ime pribavljanja pismene dokumentacije, sa zakonskom zateznom kamatom od 06.03.2020. godine do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1034/20 od 28.05.2020. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojena, a delimično odbijena žalba tuženog i prvostepena presuda u pobijanom usvajajućem delu preinačena, tako što je odbijen zahtev tužioca za zakonsku zateznu kamatu na iznos od 15.734,00 dinara, na ime pribavljanja pismene dokumentacije za period od presuđenja 06.03.2020. godine do dana izvršnosti presude, dok u preostalom usvajajućem delu za tužbeni zahtev i u delu odluke o troškovima postupka je potvrđena. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova po žalbi.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 87/18), pa je našao da revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se ne ukazuje na bitne povrede odredaba parničnog postupka koje mogu biti predmet ocene revizijskog suda u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u LN br. ... KO ... upisan kao vlasnik u celosti i to, između ostalog, na parceli br. .../..., ul. ..., njiva 2.klase, površine 3 a i 97 m2, parceli br. .../..., ul. ..., po načinu korišćenja-ostalo, veštački stvoreno, površine 3 a 79 m2, parceli br. .../..., ..., njiva 2.klase, površine 40 m2, parceli br. .../..., ..., njiva 2.klase, površine 5 a 23 m2 i parceli br. .../..., ..., njiva 2.klase, površine 70 m2. Sve navedene parcele po vrsti zemljišta predstavljaju zemljište u građevinskom području. Tužilac je navedene parcele nasledio od svog oca. Planskim aktima tuženog, u ovoj zoni je planirano porodično stanovanje, mešovito stanovanje i sportski centar, a parcele planirane za površine javne namene – saobraćajne površine (regulacija Ul. Sime Pandurovića u Veterniku, regulacija u Ul. Rastka Petrovića i Milana Konjovića na Adicama u Novom Sadu) i ostalo građevinsko zemljište – planirano porodično stanovanje, spratnosti do P+1+Pk. Parcele br. .../..., .../... i .../... su planirane za javnu saobraćajnu površinu – Ul. Sime Pandurovića u Veterniku, parcela br. .../... za Ul. Rastka Petrovića na Adicama i parcela br. .../..., kao i veći deo parcele br. .../... za Ul. Milana Konjovića na Adicama u Novom Sadu. U Evidenciji-Registru kućnih brojeva, ulica i trgova, katastraska parcela broj .../..., .../... i .../... pripada ulica Sime Pandurovića, opština Novi Sad, kat.parcele broj .../... i .../... pripadaju ulici Milana Konjovića, opština Novi Sad. Naziv ulice Sime Pandurovića je zamenjen naziv ulice Nova 40, a naziv ulice Milana Konjovića je zamenjen naziv ulica Nova 68. Navedene parcele su privedene nameni, predstavljaju deo javnih saobraćajnica, a ulice su opremljene komunalno i infrastrukturno, mogu da ih koriste svi građani, jer su sastavni deo putne mreže u naselju Veternik. Svu infrastrukturu izgradio je grad, odnosno njegova javna preduzeća. Tužilac je deposediran, a vraćanje u prvobitno stanje nije moguće, jer bi to značilo rušenje izgrađenog puta koji je asfaltiran, osim u Ul. Sime Pandurovića gde je put od tucanika, ali predstavlja javnu saobraćajnicu. Parcelacija je izvršena u vreme kada je taj lokalitet već imao status gradskog građevinskog zemljišta i u skladu sa tada važećim urbanističkim uslovima. Površina parcele broj .../... KO .... koja je predviđena za javnu površinu, odnosno površina koja se nalazi unutar regulacije u ulici Milana Konjovića iznosi 409 m2, i po faktičkom stanju u delu predviđenom za javnu površinu privedena je nameni, odnosno postoji asfaltni kolovoz, ulična rasveta i podzemne instalacije, gasovodne i elektroenergetske mreže koje su evidentirane u bazi podataka u Odeljenju katastra vodova Novi Sad, a na ovoj parceli takođe postoji nadzemni vod telekomunikacione mreže i podzemni vod vodovodne mreže, koji nije evidentiran kod navedenog Odeljenja RGZ. Parcele br. .../..., .../..., .../... i .../... su celom svojom površinom ušle u sastav ulice. Tužilac je prvo obrađivao sve navedene parcele jer su bile njive i bašte, a od pre dvadesetak godina na ovoj lokaciji su počele da se grade kuće – naselje ... . Tužilac je prodavao delove parcele broj ..., koja je isparcelisana, ali nije prodavao delove koji su bili predviđeni za ulicu i prilikom prodaje nije bio obeštećen za površine predmetnih parcela, odnosno nije uvećavao cene m2, već su to bile stvarne tržišne cene za to vreme i lokaciju. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke, datom na osnovu obaveštenja Poreske uprave, Filijala Novi Sad 2 od 27.04.2018. godine, utvrđena je tržišna vrednost predmetnih nepokretnosti u iznosu od 12.178.180,00 dinara. Postupak eksproprijacije predmetne nekretnine nikada nije sproveden, od tužioca niko nije tražio saglasnost za izgradnju ulice, a naknada za navedeno zemljište mu nije isplaćena.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da isplati novčanu naknadu tužiocu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 1. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09...37/19) propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Odredbom člana 10. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/11... 95/18) pored ostalog propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom - javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koje su ta dobra data na upravljanje (stav 5); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

U konkretnom slučaju, sporno zemljište je planskim aktima tuženog određeno za ulicu i saobraćajnicu koju koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj i u prirodi jeste ulica koja ima svoj naziv. Zbog toga je ono, saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemljišta. Tužilac je faktički lišen prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinsko pravvnih odnosa, i nije dužan da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade jer se zemljište, koje je u Katastru nepokretnosti i dalje upisano kao svojina tužioca, koristi kao ulica i javana saobraćajnica - dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade, koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka koji su sudovi prihvatili, na koji tuženi nije imao primedbe.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijanog prava, zasnovani na stavu revidenta da nije obveznik naknade jer ni jednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi - ulicu, a isto je za takvu namenu predviđeno i odgovarajućim planskim aktom.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti i na tako određeni iznos naknade tužiocu dosudili zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja pa do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Revizijskim navodima kojima se ukazuje na nalaz i mišljenje sudskog veštaka u pogledu određene visine tržišne vrednosti nepokretnosti i samim tim dosuđene naknade, zapravo se osporava utvrđeno činjenično stanjem, što ne može biti reviziski razlog u smislu člana 407. stav 2. ZPP.

Nesonovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavalja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Slađana Nakić Momirović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić