U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija Jasminke Stanojević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Dragan Jovanović, advokat iz ..., protiv tuženog JP Direkcija za izgradnju Grada Niša, radi utvrđenja i isplate, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3209/2017 od 13.02.2018. godine, u sednici od 24.06.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3209/2017 od 13.02.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Nišu P 163/15 od 12.01.2017. godine stavom I izreke utvrđeno je da je ništav Ugovor o plaćanju naknade za uređenje građevinskog zemljišta br .. od 07.07.2015. godine u delu člana 1. stav 2. tačka D. Stavom I tačka 2. obavezan je tuženi da tužiocu vrati iznos od 3.135.686,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 09.07.2015. godine do isplate. Stavom II tačka 1. izreke utvrđeno da je ništav Ugovor o plaćanju naknade za uređenje građevinskog zemljišta br .. od 07.07.2015. godine u delu člana 1. stav 2. tačka D. Tačkom 2. ovog stava tuženi je obavezan da tužiocu vrati iznos od 4.560.998,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 09.07.2015. godine do isplate. Stavom III izreke tuženi je obavezan da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 486.566,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, a odbijen je tužbeni zahtev za isplatu kamate na troškove postupka od presuđenja do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 3209/2017 od 13.02.2018. godine, stavom prvim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu I, II, i u usvajajućem delu stava III. Stavom drugim odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje da je ništav Ugovor o plaćanju naknade za uređenje građevinskog zemljišta br .. od 07.07.2015. godine i to član 1. stav 2. tačka D. Stavom trećim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da se tuženi obaveže da mu vrati iznos od 3.135.686,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom četvrtim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da se utvrdi da je ništav Ugovor o plaćanju naknade za uređenje građevinskog zemljišta br .. od 07.07.2015. godine u članu 1. stav 2. tačka D. Stavom petim izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da mu tuženi vrati iznos od 4.560.998,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Stavom šestim izreke tužilac je obavezan da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 43.641,71 dinar.

Protiv drugostepene presude, punomoćnik tužioca je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, 72/11... 87/18) i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nema bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je investitor stambenih objekata na k.p. .. i .. KO ..., za koje je dobio rešenja o lokacijskoj dozvoli, na osnovu kojih su zaključeni ugovori o plaćanju naknade za uređenje gradskog zemljišta 23.09.2011. godine, nakon čega su doneta rešenja o građevinskoj dozvoli. Uprava za planiranje i izgradnju je dana 11.05.2012. godine obavestila tužioca da postoji mogućnost za legalizaciju objekata na kojima je odstupljeno od građevinske dozvole, uz dostavljanje dokaza o podnošenju zahteva za uređivanje međusobnih odnosa sa organizacijom koja uređuje građevinsko zemljište. Nakon toga, tuženi Direkcija za izgradnju Grada Niša zaključuje sporne ugovore o plaćanju naknade za uređivanje građevinskog zemljišta od 07.07.2015. godine, prema kojima je, između ostalog, utvrđeno da na parceli .. postoji 32 neobezbeđena parking mesta, dok na parceli .. postoje 22 neobezbeđena parking mesta i određena je visina doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta. Zbog odstupanja od rešenja o građevinskoj dozvoli, Uprava za planiranje i izgradnju je dana 10.07.2015. i 13.07.2017. godine donela rešenja o naknadnom izdavanju građevinske dozvole. Rešenjem ove uprave odobrena je upotreba izgrađenih višespratnih objekata na navedenim katastarskim parcelama.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepenom presudom je usvojen tužbeni zahtev tužioca i utvrđeno da su ništave odredbe ugovora o plaćanju naknade za uređenje gradskog građevinskog zemljišta u delu koji se odnosi na plaćanje naknade za neobezbeđena parking mesta. Po oceni prvostepenog suda, za utvrđenje broja eventualno nedostajućih parking mesta bila je nadležna Uprava za planiranje i izgradnju, dok je tužena Direkcija za izgradnju Grada Niša bila nadležna samo da izvrši obračun i naplatu. Takođe, prvostepeni sud nalazi da u konkretnom slučaju nije postojao broj nedostajućih parking mesta, jer je za deo koji je odstupao od građevinske dozvole i za nove stanove parkiranje rešeno na parceli i u garaži. Zato su pobijani ugovori za plaćanje naknade za uređenje građevinskog zemljišta u delu koji se odnosi na parking mesta poništeni i tuženi je obavezan da tužiocu vrati naplaćene novčane iznose sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom.

Međutim, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu odluku i po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je u pobijanoj drugostepenoj presudi primenio materijalno pravo kada je tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje ništavosti i isplatu odbio kao neosnovan. 

Prema članu 96. stav 1. tada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji, za uređivanje građevinskog zemljišta plaća se doprinos jedinici lokalne samouprave na čijoj teritoriji je planirana izgradnja objekta. Prema stavu 2. ovog člana, novčana sredstva dobijena od doprinosa za uređenje građevinskog zemljišta koriste se za uređivanje (pripremanje i opremanje) građevinskog zemljišta, pribavljanje građevinskog zemljišta u javnu svojinu i izgradnju i održavanje objekata komunalne infrastrukture. Prema članu 97. stav 1. tog zakona, doprinos za uređivanje građevinskog zemljišta plaća investitor. Stavom 7. ovog člana propisano je da Skupština jedinice lokalne samuprave opštim aktom utvrđuje zone i vrste namena objekata iz stava 2. ovog člana, iznose koeficijenata zone i koeficijenata namene, kriterijume, iznos i postupak umanjivanja doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta, posebna umenjenja iznosa doprinosa za nedostajeću infrastrukturu, kao i uslove i način obračuna umanjenja iz stava 5. ovog člana, i druge pogodnosti za investitora, metod valorizacije u slučaju plaćanja u ratama, kao i druga pitanja od značaja za obračun i naplatu doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta, u skladu sa ovim zakonom, a svojim pojedinačnim aktom može predvideti dodatne pogodnosti za plaćanje doprinosa za objekte od posebnog značaj za razvoj jedinice lokalne samouprave. Ne mogu se predvideti umanjenja iznosa doprinosa za objekte stanogradnje, osim po osnovu propisanom u stavu 5. ovog člana, kao i za objekte socijalnog stanovanja, kod kojih je investitor Republika Srbija, Autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samuprave. Odlukom o utvrđivanju doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta („Službeni list Grada Niša“, 10/2015) Grad Niš je uredio postupak naplate doprinosa za uređenje građevinskog zemljišta, a članom 2. stav 5. ove odluke propisano je da je radi obezbeđivanja uslova za uređivanje, upotrebu, unapređivanje i zaštitu građevinskog zemljišta Skupština Grada Niša osnovala JP Direkciju za izgradnju Grada Niša. Članom 17. stav 1. ove odluke, propisano je da je investitor objekta dužan da obezbedi dovoljan broj parking ili garažnih mesta u okviru svoje parcele, odnosno objekta, a prema stavu 8. ovog člana broj nedostajućih parking mesta utvrđuje se u postupku izdavanja građevinske i upotrebne dozvole u okviru primene Zakona o legalizaciji od strane nadležne Gradske uprave za poslove planiranja i izgradnje i od strane JP Direkcije za izgradnju Grada Niša u postupku naplate.

Iz navedenih odredaba proizilazi da je Grad Niš, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji, ovlašćen da svojim aktima uredi pitanja koja se odnose na raspolaganje građevinskim zemljištem u javnoj svojini, a citiranim odredbama Odluke o utvrđivanju doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta Grada Niša tuženi je ovlašćen da u postupku naplate utvrđuje broj nedostajućih parking mesta, što je i učinjeno pobijanim rešenjima, u skladu sa članom 17. stav 8. navedene Odluke. Zato je pravilan zaključak drugostepenog suda da pobijani ugovori nisu ništavi u smislu čl. 103. i 105. stav 1. ZOO, pa tuženi nije u obavezi da tužiocu vrati primljeni iznos u smislu člana 104. stav 1. ZOO. U svakom slučaju se radi o prihodu grada, a neosnovanost tužbenog zahteva za vraćanje uplaćenih iznosa po ugovorima proizilazi i iz odredbe člana 211. ZOO kojom je propisano da ko izvrši isplatu znajući da je nije dužan platiti, nema pravo da zahteva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbegao prinudu.

S obzirom na navedeno, neosnovani su revizijski navodi da su u pobijanoj drugostepenoj presudi pogrešno primenjeni čl. 96. i 97. Zakona o planiranju i izgradnji i da je pogrešno protumačena odredba člana 17. stav 8. Odluke Grada Niša o utvrđivanju doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta, kao i da je trebalo primeniti odredbu člana 28. stav 3. Zakona o legalizaciji.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić