.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3678/2021
26.01.2023. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Marine Milanović, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Vesne Stanković, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Miloš Bjeletić, advokat iz ..., protiv tužene Republika Srbija, čiji je zastupnik Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Zaječaru, radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 1309/21 od 28.04.2021. godine, u sednici veća održanoj 26.01.2023. godine, doneo je
R E Š E NJ E
UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 1309/21 od 28.04.2021. godine i predmet vraća tom sudu na ponovno odlučivanje.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 1309/21 od 28.04.2021. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Majdanpeku P 255/20 od 17.12.2020. godine i odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je vlasnik po osnovu održaja dela Kp br. .. KO ..., u površini od 0.79,66 ha, potes ..., u merama i granicama bliže označenim u stavu prvom izreke ove presude i određeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđnog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi sa članom 403. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...10/23), Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija tužioca osnovana.
Prema utvrđenom činjničnom stanju, u toku 1957. godine sada pok. otac tužioca je od sada pok. BB kupio zemljište na vrhu brega površine od oko 80 ari, kao deo predmetne parcele Kp br. .. KO ... u potesu ... . Tom prilikom sačinjen je kupoprodajni ugovor i priznanica o isplaćenoj ceni, koje tužilac ne poseduje. Na kupljenom zemljištu roditelji su podigli malu kuću od mešavine drveta i blata i drvenu pomoćnu zgradu za stoku, i porodica se preselila na ovo imanje. Na navedenoj parceli tužilac je 1982. godine sagradio kuću i pomoćne objekte, koje je nesmetano koristio zajedno sa svojim roditeljima. Navedene nepokretnosti nesmetano koristi i sada sa svojom porodicom, s tim što su stari objekti adaptirani sa ciljem turističke ponude i predstavljaju etno selo, opremljeno nadstrešnicama, letnjikovcem, vidikovcem i mnoštvom umetničkih figura u prostoru izrađenih od drveta i kamena. Nakon smrti tužiočevog oca nije vođen ostavinski postupak. Prema izveštaju o kretanju parcele RGZ Službe za katastar nepokretnosti Donji Milanovac, navedena parcela upisana je prvobitnim premerom u posedovni list broj .. KO ... kao dobro opštine, prema spisku promena broj .. na osnovu ugovora o prenosu prava korišćenja sa SO Majdanpek (dodeljivani placevi), Kp br. .. podeljena je na Kp br. .. sve do .., promenom .. Kp br. .. upisana je na ŠIK „Južni Kučaj“, potom na osnovu rešenja Republičkog sekretarijata za finansije od 18.06.1990. godine upisana je na Preduzeće za zaštitu i razvoj Nacionalni park ''Đerdap'' Donji Milanovac u površini od 13.23,21 ha, a sada je upisana u LN broj .. KO ... kao državna svojina Republike Srbije sa pravom korišćenja JP Nacionalni park ''Đerdap'' Donji Milanovac u površini od 12.99,83 ha. Sporna parcela je pre nego što je u toku 1983. godine upisana kao državna svojina, po izveštaju katastra, bila upisana u PL broj .. KO ... na ime BB. Reč je o licu sa kojim je prethodnik tužioca ugovorio i realizovao kupoprodaju. Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka geodetske struke utvrđene su mere i granice koje tužilac drži i koristi na navedenoj parceli u površini od 0.79,66 ha.
Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je zaključio da je tužbeni zahtev tužioca osnovan, s obzirom da je tužilac u nesmetanoj i savesnoj državini parcele u periodu dužem od 20 godina, te je istu stekao po osnovu održaja, u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.
Suprotno, po oceni drugostepenog suda, kako je predmetna parcela u svojini tužene Republike Srbije sa pravom korišćenja JP Nacionalni park ''Đerdap'' Donji Milanovac i predstavlja dobro od opšteg interesa, odnosno prirodno dobro u javnoj svojini tužene Republike Srbije u smislu člana 10. Zakona o javnoj svojini, to se na istoj ne može steći svojina održajem u skladu sa članom 17. stav 1. Zakona o javnoj svojini, zbog čega je taj sud preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužioca.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, stanovište drugostepenog suda zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava, usled čega nisu razmotrene bitne činjenice i pitanja od uticaja na odluku o zahtevu u ovoj pravnoj stvari.
Tužilac tužbom traži da se utvrdi da je pravo svojine na Kp br. .. KO ... stekao putem održaja, označavajući da je rok za održaj počeo teći od stupanja njegovog oca u posed navedene nepokretnosti, kao pravnog prethodnika, 1957. godine kada je i zaključen ugovor o kupoprodaji parcele sa BB, koji ugovor tužilac ne poseduje.
Zakon o osnovama svojinskopravnih odnosa („Službeni list SFRJ“, br. 6/80 i 36/90 „Službeni list SRJ“, broj 29/96 i „Službeni glasnik RS“, broj 115/05), stupio je na snagu 1. septembra 1980. godine. Kada je početak toka održaja počeo da teče pre stupanja na snagu Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, u odnosu na taj period primenjuju se pravna pravila građanskog prava (paragraf 929. Srpskog građanskog zakonika iz 1844. godine), na osnovu Zakona o nevažnosti pravnih propisa donesenih pre 6. aprila 1941. godine („Službeni list FNRJ“, broj 86/46). Paragrafom 929. Srpskog građanskog zakonika, bilo je propisano da za nepokretna dobra, kao baštine, kuće, njive, livade, voćnjake, vinograde, ili miljkove, iziskuje se 24 godine za zastarelost, ako je pritežanje, bez tapije, ako li je s tapijom, i u baštinske javne knjige uvedeno, dosta je 10 godina. To bi značilo da vremenski period koji je relevantan u pogledu uslova za sticanje prava svojine putem održaja je period od stupanja u posed nepokretnosti pravnog prethodnika tužioca i protek vremena neprekidne savesne državine, prema pravnim pravilima građanskog prava.
Kod utvrđenog da je u momentu zaključenja ugovora o kupoprodaji sporne parcele 1957. godine, u javnoj knjizi kao vlasnik bilo upisano fizičko lice – prodavac BB, da su pravni prethodnik tužioca, a zatim i tužilac lično, u nesmetanoj savesnoj državini počev od 1957. godine, nužno je bilo razmotriti da li je rok potreban za održaj istekao pre nego što je na snagu stupio Zakon o osnovama svojinskopravnih odnosa, odnosno pre nego što je nepokretnost u privatnoj svojini upisana kao društvena svojina, kasnije državna svojina, jer u tom slučaju upis prava svojine tužene Republike Srbije na Kp br. .. KO ..., ne bi imao uticaja na utvrđenje o pravu koje se tužbom zahteva.
Međutim, apelacioni sud nije imao u vidu da se u okviru vremenskog perioda koji se u konkrenom slučaju računa u rok za održaj, proteže i period kada Zakon o osnovama svojinskopravnih odnosa nije bio na snazi, zbog čega je drugostepena presuda morala biti ukinuta i predmet vraćen drugostepenom sudu na ponovno suđenje. U ponovnom postupku drugostepeni sud će uz odgovarajuću ocenu o činjeničnim i pravnim pitanjima od uticaja na primenu materijalnog prava, iznova doneti odluku o žalbi izjavljenoj protiv prvostepene presude.
Ukinuta je i odluka o troškovima postupka, primenom člana 165. stav 3. ZPP, jer ista zavisi od konačnog ishoda parnice.
U ponovnom postupku, drugostepeni sud će postupiti po iznetim primedbama ovog suda, nakon čega će ponovo odlučiti o tužbenom zahtevu tužioca pravilnom primenom materijalnog prava.
Iz navedenih razloga na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.
Predsednik veća-sudija
Marina Milanović s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
