.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3680/2018
23.07.2020. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Danijele Nikolić, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz sela ..., Opština ..., čiji je zajednički punomoćnik Danijela Stošić, advokat iz ..., protiv tuženih VV, GG i DD, svi iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Božidar Beronja, advokat iz ..., radi utvrđenja, sa kojom parnicom je spojena parnica po protivtužbi tuženih VV i DD, radi utvrđenja, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2274/2017 od 27.12.2017. godine, u sednici održanoj 23.07.2020. godine, doneo je
R E Š E NJ E
UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 2274/2017 od 27.12.2017. godine i presuda Osnovnog suda u Bujanovcu P 418/14 od 27.12.2016. godine, ispravljena rešenjem istog suda P 418/14 od 31.01.2017. godine, u stavu prvom, drugom, odbijajućem delu stava trećeg i u stavu četvrtom izreke i u tom delu predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P 418/14 od 27.12.2016. godine, koja je ispravljena rešenje istog suda P 418/14 od 31.01.2017. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da su tužioci, kao pravni sledbenici pok. ĐĐ iz ..., EE iz ..., kao i zakonski naslednici prvog naslednog reda pok. ŽŽ iz ..., suvlasnici na po ½ zemljišta, starog dela lokala, dela novog lokala i dela pristupnog puta koji se nalaze pored ulice ..., na kp.br. ... upisane u LN br. ... KO ..., po ranijem popisu katastru na kp.br..../..., sve u ukupnoj površini od 80 m2, i to: objekta broj ..., tj. starog dela lokala, koji se sastoji od prizemlja u merama i granicama bliže navedene u ovom stavu izreke, ukupne površine od 29 m2; objekta broj ..., dela novog lokala koji se sastoji od prizemlja i sprata u okviru koga se nalazi i steparnik na ulaz na spratu u merama i granicama bliže navedenim u ovom stavu izreke, ukupne površine 29 m2 i dela pristupnog puta u okviru koga se nalazi kapija i prostor ispred novosagrađenog lokala i ulice ... u merama i granicama bliže navedenim u ovom stavu izreke, ukupne površine 22 m2, što su tuženi dužni da im priznaju, predaju u svojinu i državinu navedenu imovinu i omoguće da tužioci ovo svoje pravo upišu u zemljišnim i drugim javnim knjigama. Stavom drugim izreke, obavezani su tuženi da tužiocima predaju u vlasništvo deo objekta broj ..., novije gradnje u površini od 20 m2 iz stava 1. izreke, po prosečnoj ceni građenja, kao i deo objekta broj ..., starije gradnje u površini od 29 m2, koji su sagradili pravni prethodnici tužilaca i deo pristupnog puta u površini od 22 m2 iz stava 1. izreke. Stavom trećim izreke, odbijen je, protivtužbeni zahtev tužene DD, kojim je tražila da se utvrdi da je ona isključivi vlasnik dela poslovno stambene zgrade broj ..., spratnosti P+1, površine 41 m2, u merama i granicama bliže navedenim u ovom stavu izreke, ukupne površine 29 m2, a usvojen protivtužbeni zahtev tužene DD i utvrđeno da je ona vlasnik preostalog dela poslovno stambene zgrade broj ..., spratnosti P+1, koji se nalazi na nespornom delu katastarske parcele broj ... KO ..., u merama i granicama bliže navedenim u ovom stavu izreke, ukupne površine 12 m2, i naloženo tužiocima – protivtuženima da ovo pravo priznaju tuženoj – protivtužilji. Stavom četvrtim izreke, odbijen je, kao neosnovan protivtužbeni zahtev tuženog VV kojim je tražio da se utvrdi da je on isključivi i jedini vlasnik prizemnog lokala površine 35 m2, koji se nalazi na kat. parceli broj ... KO ..., u ulici ... i to gledano sa leve strane od ulaza sa ulice prema dvorištu i ostatku dela kat. parcele broj ..., po osnovu nasleđa od svojih pravnih prethodnika ili po osnovu održaja u trajanju od 60 godina i nosilac prava trajnog korišćenja zemljišta koje se nalazi ispod ovog opisanog lokala kao i zemljišta koje služi redovnoj upotrebi istog uz lokal u površini od 65 m2, u merama i granicama kako je to bliže navedeno u ovom stavu izreke i da mu tužioci priznaju ovo pravo. Stavom petim izreke, obavezani su tuženi da tužiocima na ime troškova postupka plate 1.468.755,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 2274/2017 od 27.12.2017. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana žalba tuženih i prvostepena presuda potvrđena u stavu prvom, drugom, odbijajućem delu stava trećeg i u stavu četvrtom izreke. Stavom drugim izreke, prvostepena presuda ukinuta je u stavu petom izreke kojim je odlučeno o troškovima postupka, i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno odlučivanje.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi su blagovremeno izjavili reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11, 87/18), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik stranaka, ZZ je sa svojim sinom, EE, pravnim prethodnikom tužilaca 18.04.1960. godine zaključila ugovoro o poklonu, čiji predmet je bila kp.br. .../... sa dućanom površine 100 m2, koje je stekla na osnovu testamenta od 19.03.1940. godine. Od kp.br .../... i kp.br. .../... formirana je kp.br. .... Prvim premerom, koji je stupio na snagu 1960. godine kp.br. ... upisana je u posedovni list ... KO ..., na ime II, brata EE, a pravnog prethodnika tuženih. II je protiv svog brata, EE podneo tužbu Opštinskom sudu u Bujanovcu, u kom postupku je doneta presuda na osnovu priznanja P 238/64 od 31.03.1964. godine, kojom je utvrđeno da je EE vlasnik dela kućnog placa zvanog „....“, kp.br. ..., površine 80 m2, koja parcela je upisana u posedovni list br. ... KO ...na ime II. EE, na osnovu ove presude nije upisao svoje pravo na navedenoj parceli. Prema testamentima EE i njegove supruge JJ, deo sporne parcele je pripao njihovom sinu ŽŽ, ocu tužilaca, koji je na spornoj parceli, na mestu gde je bila plevnja, desno od ulazne kapije, izgradio lokal, koji je koristio kao krojačku radnju. II i njegova supruga KK raspolagali su sa kp.br. ... u korist LL, oca i supruga tuženih ugovorom o doživotnom izdržavanju koji je zaključen 21.02.1975. godine. Na osnovu rešenja Opštinskog suda u Bujanovcu O 9/2001 od 20.02.2001. godine predmetnu parcelu su nasledili tuženi, a tuženom VV je pripao lokal levo od kapije, a tuženoj DD lokal desno od kapije. Tuženoj DD je pravnosnažnim rešenjem od 16.06.2006. godine izdato odobrenje za izgradnju poslovno-stambenog objekta P+1 gabarita 4h10 m, na kp.br. ..., a pravnosnažnim rešenjem od 09.07.2007. godine izdata je upotrebna dozvola za izgrađeni objekat označen brojem ..., spratnosti P+1, površine 41 m2. Tužena GG je svoj deo poklonila tuženom VV, nakon čega su kao korisnici sporne parcele upisani tuženi VV sa ¾ dela, a tužena DD sa ¼ dela
Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka geodetske struke utvrđeno je da kp.br. .../...odgovara delu kp.br. ..., da je ona bila cela pod zgradom, bez dvorišta i da se prostirala celom svojom dužinom pored ulice, da su prilikom izrade novog kat. operata, kp.br. .../... i kp.br. .../... dobile nov broj ..., a da kp.br. .../...., koja se vodila po popisnom katastaru kao objekat odgovara merama i granicama koji su snimljeni najnovijim detaljnim premerom u površini od 80 m2, sa datim merama i granicama, da su na licu mesta vidljivi delovi starog lokala i da je u međuvremenu na spornom prostoru izgrađen novi objekat. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka utvrđeno je da tržišna vrednost lokala sa leve strane od ulaza, površine 35 m2, iznosi 222.399,00 dinara, vrednost zemljišta ispod ovog lokala 350.000,00 dinara i da vrednost zemljišta za redovnu upotrebu lokala od 65 m2, iznosi 650.000,00 dinara.
Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili zahtev tužilaca, delimično protivtužbeni zahtev tužene DD, a odbili kao neosnovan protivtužbeni zahtev tuženog VV, primenom člana 20, 22, 25. i 72. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer su smatrali da su tužioci suvlasnici na napred navedenim nepokretnostima po osnovu nasleđa iza njihovog pravnog prethodnika EE koji je stekao pravo svojine na kp.br. .../..., koja je cela bila pod objektima, dućanu i pljemnu, koju pljemnu je porušio sin EE a otac tužilaca i izgradio lokal koji je koristio kao krojačku radnju, a koji lokal je kasnije porušen i na tom delu delimično izgrađen objekat označen brojem ..., a po osnovu ugovora o poklonu koji je EE zaključio sa svojom majkom ZZ 18.04.1960. godine i po osnovu presude na osnovu priznanja Opštinskog suda u Bujanovcu od 31.03.1964. godine, pri tome smatrajući da je bez uticaja to što se pravni prethodnik tužilaca nije upisao kao vlasnik istih. U vezi novosagrađenog objekta označenog brojem ..., nižestepeni sudovi su smatrali da tužioci imaju pravo susvojine u merama i granicama na delu na kome je objekat izgrađen na njihovom delu sporne parcele, a da je tužena DD suvlasnik na preostalom delu novosagrađenog objekta u merama i granicama kako je to navedeno u izreci prvostepene odluke.
Osnovano se revizijom tuženih ukazuje da su nižestepeni sudovi, zbog pogrešne primene materijalnog prava nepotpuno utvrdili činjenično stanje.
Članom 20. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, propisano je da se pravo svojine stiče po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem, dok je stavom 2. istog člana propisano da se pravo svojine stiče i odlukom državnog organa na način i pod uslovima određenim zakonom. Članom 21. istog zakona, propisano je da se po samom zakonu pravo svojine stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem, mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom. Odredbama člana 24. - 26. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, propisani su način i uslovi sticanja prava svojine građenjem na tuđem zemljištu.
Tužioci su tužbom tražili da se utvrdi da su suvlasnici na predmetnim nepokretnostima po osnovu nasleđa, koje nepokretnosti je njihov pravni prethodnik stekao na osnovu ugovora o poklonu od 18.04.1960. godine i pravnosnažne presude na osnovu priznanja Opštinskog sudu u Bujanovcu od 31.03.1964. godine.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmet ugovora o poklonu od 18.04.1960. godine bio je dućan sa placem pod br. .../... u površini od 100 m2. Presudom na osnovu priznanja od 31.03.1964. godine utvrđeno je da je pravni prethodnik tužilaca, EE vlasnik dela kućnog placa zvanog „...“, kp.br. ..., površine 80 m2, koje pravo nije upisao. ŽŽ, sin EE je na kp.br. ..., na mestu gde je bila plevnja, desno od ulazne kapije izgradio lokal, koji je koristio kao krojačku radnju. Prema izveštaju RGZ Službe za katastar nepokretnosti Bujanovac od 27.11.2009. godine i od 13.09.2010. godine, sledi da kp.br. ... odgovara po obliku i položaju prema skici popisnog katastra iz 1953. godine kp.br. .../..., ali da Služba ne raspolaže katastarskim operatom za deo KO ... u kome je bila i kp.br.. ../..., da je kp.br. ... po novom premeru iz 1956. godine, koji je stupio na snagu 1960. godine, bila upisana na mestu zvanom grad pod kulturom kuća br. ... i 3 zgrade površine 182 m2 i dvorište površine 268 m2, odnosno ukupne površine 450 m2 sve upisano u posedovni list br. ... KO ... na ime II1 iz ... i da je kp.br. ... KO ... sada upisana u posedovni list br. ... KO ... i da je površina iste 450 m2 (stambena zgrada 112 m2, pomoćna zgrada 35 m2, stambeno - poslovna zgrada 42 m2 i dvorište 261 m2). Iz osnovnog i dopunskih nalaza i mišljenja sudskog veštaka geometra sledi da Služba za katastar nepokretnosti ... u svojoj arhivi popisnog katastra iz 1953. godine, poseduje samo skice sa brojevima popisnih blokova i katastarskih parcela, ali da ne postoje spiskovi parcela sa vlasnicima i površinama, da prilikom izrade popisnog katastra iz 1953. godine nisu postojale mere i granice za katastarske parcele ucrtane na skicama i da je kp.br. .../... bila cela pod zgradom, bez dvorišta, bez mera i granica, kao i da je sporni lokal površine 35 m2, i da se nalazi sa leve strane na kp.br. ... KO ..., gledano od ulice ka parceli, odnosno do kp.br. ... i da od usvajanja premera 1960. godine nije pretrpeo nikakve promene, što se tiče gabarita istog. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke utvrđeno je da je sporni lokal, koji se nalazi sa leve strane od ulaza, ulazne kapije ima površinu 35 m2. S obzirom na napred navedeno, to sledi da je ostalo sporno šta je pravnom prethodniku tužilaca pripalo po osnovu ugovora o poklonu i presude na osnovu priznanja, s obzirom da su nižestepeni sudovi utvrđujući površinu parcele pod objektima, koja je pripala pravnom prethodniku tužilaca, pošli od toga da je sporni lokal, označen brojem ..., površine 29 m2, dok iz napred navedenog sledi da je isti površine 35 m2 i da od usvajanja premera 1960. godine nije pretrpeo nikakve promene. Osim toga presudom na osnovu priznanja od 31.03.1964. godine utvrđeno je da je pravni prethodnik tužilaca, EE vlasnik samo dela kućnog placa zvanog „...“, kp.br. ..., površine 80 m2.
Nižestepeni sudovi su utvrdili i pravo svojine tužilaca i na novosagrađenom objektu označenom brojem ..., u merama i granicama kako je to bliže navedeno u izreci prvostepene presude, u površini od 29 m2, na delu sporne parcele, koji je pripao pravnom prethodniku tužilaca, međutim, takva odluka je u suprotnosti sa odredbama člana 24. - 26. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, kojima je regulisano sticanje prava svojine građenjem na tuđem zemljištu, i prema kojim odredbama se može steći svojina na celom objektu, a ne na način kako su to utvrdili nižestepeni sudovi. Osim toga, napred navedene odredbe Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa ne mogu se primeniti u situaciji kada je tužena DD izgradila objekat na osnovu pravnosnažne građevinske dozvole, a nakon toga dobila i upotrebnu dozvolu, koja je postala pravnosnažna, a koje tužioci nisu osporili.
S obzirom da zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje nije potuno utvrđeno, to su nižestepene odluke ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje. U ponovnom postupku, prvostepeni sud će imajući u vidu napred navedeno, ponovo odlučiti o zahtevu tužilaca, protivtužbenom zahtevu tuženog VV i delu protivtužbenog zahteva tužene DD, pravilnom primenom materijalnog prava, tako što će prvo utvrditi šta je bilo predmet ugovora o poklonu zaključenog 18.04.1960. godine i presude na osnovu priznanja od 31.03.1964. godine.
Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Slađana Nakić Momirović,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
