Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. i člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11...18/20), i ocenio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pokojni otac tuženog VV je kao nosilac stanarskog prava sa Osnovnom zajednicom stanovanja 28.10.1988. godine zaključio ugovor o korišćenju predmetnog stana. U ugovor je uneto da će nosilac stanarskog prava stan koristiti sa članovima domaćinstva: suprugom GG, sinom AA i snahom BB. VV se sa suprugom i tuženima uselio u predmetni stan odmah po zaključenju ugovora 1988. godine i u njemu je živeo do smrti 14.06.1998. godine. Posle smrti nosioca stanarskog prava njegova supruga GG se obratila tužilji zahtevom koji je predala 02.10.2003. godine, tražeći od tužilje, kao davaoca predmetnog stana na korišćenje, saglasnost da ona po suprugovoj smrti zaključi ugovor o korišćenju predmetnog stana. Na ovaj zahtev odgovoreno je dopisom Odeljenja za imovinsko-pravne i stambene poslove tužilje od 27.10.2003. godine, kojim je GG obaveštena da po istom nije moguće postupiti, jer je Opština Stari grad ugovorom od 03.05.1995. godine zgradu u kojoj se stan nalazi prenela Prosvetnom fondu Srpske pravoslavne crkve sa sedištem u Beogradu, te da se njima mora obratiti za davanje saglanosti. Nakon toga GG se istovetnim zahtevom obratila Prosvetnom fondu Srpske pravoslavne crkve i to nekoliko puta, međutim, na zahtev joj nije odgovoreno, pa se ona ponovo, pisanim zahtevom predatim tužilji 23.11.2005. godine obratila za davanje saglasnosti, navodeći da je saznala da je povodom ugovora kojim je zgrada preneta Prosvetnom fondu Srpske pravoslavne crkve, vodi spor zbog čega se ponovo obraća tužilji za davanje saglasnosti, međutim, dopisom od 09.03.2006. godine odgovoreno joj je da joj se saglasnost ne može dati, jer je već citiranim ugovorom o prenosu od 03.05.1995. godine pravo upravljanja, korišćenja i raspolaganja zgradom preneto na Prosvetni fond Srpske pravoslavne crkve, pa shodno tome da tužilja nije nadležna da odlučuje o njenom zahtevu. Ugovorom zaključenim 03.05.1995. godine tužilja je Prosvetnom fondu Srpske pravoslavne crkve prenela pravo raspolaganja, upravljanja i korišćenja u zgradi broj .., na ..., koja se nalazi na k.p. br. .. ZKUL ..., ranije vlasništvo Srpske pravoslavne crkve „Svetog Arhistrata“ iz Beograda i to na četiri jednosobna stana, dvadesetčetiri dvosobna stana i dvadesetjedan trosoban stan, a ugovor je overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu 26.06.1997. godine. Rešenjem Direkcije za restituciju Republike Srbije od 14.04.2010. godine Srpskoj pravoslavnoj crkvi „Arhistrata Mihajla – Saborna crkva iz Beograda“, vraćeno je pravo svojine na posebnim fizičkim delovima zgrade na ... broj .. i to: na šest dvosobnih stanova, jednom jednosobnom stanu, četiri trosobna stana i na garsonjerama broj 2, 5, 15, 18, 21, 23, 25, 28, 30, 32, 33, 38, 42, 50 i 51, sve upisano u list nepokretnosti broj .. KO Stari grad, vlasništvo Republike Srbije, sa pravom korišćenja Gradske opštine Stari grad. U list nepokretnosti broj .. KO Stari grad upisan je predmetni stan broj .., površine 22 m2, po strukturi garsonjera, svojina Republike Srbije, sa pravom korišćenja Gradske opštine Stari grad. Supruga pokojnog nosioca stanarskog prava vv i majka tuženog AA, GG od 1991. godine ima prijavljeno prebivalište u mestu ... na Kosovu. Tuženi AA od 1988. godine ima upisano prebivalište u Beogradu, ... br. .. . Tuženi u predmetnom stanu žive neprekidno od kada su se uselili, da su tokom stanovanja u tom stanu dobili dvoje dece. Tuženi ne poseduju druge nepokretnosti.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahteve tužilje primenom člana 34. stav 1. u vezi člana 39. i 40. Zakona o stanovanju, pošto je utvrdio da je tužilja vlasnik predmetnog stana, a da tuženi iako su bili uneti u ugovor o korišćenju predmetnog stana kao članovi porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, sada pokojnog VV, da iako u njemu neprekidno žive od 1988. godine, da stan koriste bez osnova, jer nakon smrti nosioca stanarskog prava nikada nisu pravno izvršili prenos stanarskog prava, odnosno prava zakupa.

Odlučujući o žalbi tuženih, drugostepeni sud je zaključio da je prvostepeni sud na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje pogrešno primenio materijalno pravo, zbog čega je prvostepenu presudu preinačio i odbio, kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje. Drugostepeni sud je smatrao da je pravilan stav prvostepenog suda da tuženi koriste predmetni stan bez pravnog osnova, te da bi sa tog aspekta bio ispunjen uslov da se isele iz predmetnog stana i da ga predaju tužilji. Međutim u proceni prava tuženih da nastave sa korišćenjem predmetnog stana drugostepeni sud je smatrao da su relevantne činjenice da tuženi u predmetnom stanu žive od 1988. godine, kada su uselili sa nosiocem stanarskog prava, kao članovi njegovog porodičnog domaćinstva, da tuženi nisu rešili svoje stambeno pitanje, da ne poseduju druge nepokretnosti i da im je predmetni stan jedini dom, i da bi usvajanjem tužbenog zahteva za iseljenje tuženih iz predmetnog stana predstavljalo povredu njihovog prava na dom iz člana 8. stav 1. i 2. Evropske Konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, jer je stanovanje u predmetnom stanu za tužene od egzistencijalne važnosti. Primenjujući odredbu člana 8. Konvencije, a saglasno odredbi člana 16. stav 2. Ustava Republike Srbije, drugostepeni sud je zaključio da bi obavezivanjem tuženih da se isele iz predmetnog stana predstavljalo nedopušteno mešanje države u pravo tuženih na poštovanje njihovog doma i da je ograničenje svojinskih prava države u ovom slučaju opravdano, čime se ne narušava osetljiva ravnoteža između prava tuženih na dom i prava svojine države.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno odlučio kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje.

Sada pokojni VV (otac tuženog AA), je kao nosilac stanarskog prava, sa Osnovnom zajednicom stanovanja 28.10.1988. godine zaključio ugovor o korišćenju predmetnog stana, u koji su kao članovi njegovog porodičnog domaćinstva uneti tuženi (sin i snaha) i njegova supruga GG iz čega sledi da su pravo stanovanja u predmetnom stanu tuženi zasnovali u svemu u skladu sa odredbama tada važećeg Zakona o stanovanju („Službeni glasnik SRS“, br. 12/82 i 31/88). VV je koristio predmetni stan do svoje smrti 1998. godine po osnovu navedenog ugovora o korišćenju, zbog čega je na dan stupanja na snagu Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92) imao status nosioca stanarskog prava na stanu i na osnovu tog ugovora je po članu 30. stav 2. i 31. stav 1. Zakona o stanovanju, nastavio da koristi predmetni stan sa pravima i obavezama zakupca društvenog stana na neodređeno vreme, a tuženi u svojstvu članova njegovog porodičnog domaćinstva. S obzirom na to da su se tuženi u predmetni stan uselili 1988. godine, kada je nosilac stanarskog prava VV zaključio ugovor o njegovom korišćenju u kome su kao članovi njegovog porodičnog domaćinstva uneti tuženi i da ga tuženi od tada neprekidno koriste, to tuženi po smrti nosioca stanarskog prava, odnosno nosioca prava zakupa, shodno članu 34. stav 1. Zakona o stanovanju imaju pravo da nastave sa korišćenjem predmetnog stana. Činjenica je da su supruga nosioca stanarskog prava, majka tuženog GG i tuženi imali pravo da po smrti nosioca stanarskog prava, odnosno zakupca stana na neodređeno vreme, traže zaključenje ugovora o zakupu predmetnog stana u svoje ime, i da u situaciji kada je zakupodavac, odnosno tužilja odbila zaključenje ugovora da su shodno odredbi člana 34. stav 5. Zakona o stanovanju mogli da pokrenu vanparnični postupak radi donošenja rešenja koje zamenjuje ugovor o zakupu stana i da to nisu učinili, ne znači da im je time prestalo pravo korišćenje predmetnog stana, jer rok za pokretanje vanparničnog postupka nije propisan ni citiranom, ni nekom drugom odredbom Zakona o stanovanju, zbog čega im nije prestalo ni pravo pokretanja vanparničnog postupka radi donošenja takvog rešenja.

Iz navedenih razloga, revizija tužilje je ocenjena kao neosnovana, i na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić