Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Dragane Marinković i Gordane Komnenić, članova veća, u parnici tužioca-protivtuženog AA iz ..., čiji je punomoćnik Bogoljub Gačević, advokat iz ..., protiv tužene-protivtužilje Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, radi naknade štete po tužbi i radi sticanja bez osnova po protivtužbi, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 5224/20 od 23.11.2020. godine, u sednici održanoj 06.10.2021. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 5224/20 od 23.11.2020. godine i predmet vraća tom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 14879/19 od 13.01.2020. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je njegovo potraživanje osnovano u celosti, a prema presudi Drugog opštinskog suda u Beogradu P.br. 6567/01 od 08.05.2006. godine kojom je obavezana tužena da mu plati štetu na ime izgubljene dobiti za vozilo „...“ ..., oduzetog u periodu od 11.01.1999. godine do 20.11.2000. godine, u iznosu od 1.817.405,10 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 28.05.2015. godine, kao dana utvrđivanja visine štete, pa do konačne isplate, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev tužene – protivtužilje kojim je tražila da sud obaveže tužioca – protivtuženog da joj isplati, na ime sticanja bez osnova, iznos od 3.494.019,66 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.02.2009. godine, pa do isplate, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Apelacioni sud u Beogradu je, presudom Gž 5224/20 od 23.11.2020. godine, stavom prvim izreke, preinačio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P.br.14879/19 od 13.01.2020. godine u stavu prvom izreke, tako što je delimično usvojio tužbeni zahtev tužioca i tuženog obavezao da mu na izgubljene dobiti od njegovog vozila „...“ ..., oduzetog u periodu od 11.01.1999. godine do 20.11.2000. godine, plati štetu u iznosu od 1.817.405,10 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 13.01.2020. godine, kao dana presuđenja pa do isplate, dok je odbio tužbeni zahtev za isplatu zakonske zatezne kamate na iznos od 1.817,405,10 dinara počev od 28.05.2015. godine, pa do dana presuđenja 13.01.2020. godine, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P.br.14879/19 od 13.01.2020. godine, tako što je delimično usvojen protivtužbeni zahtev tužene – protivtužilje i obavezan tužilac – protivtuženi da joj isplati na ime sticanja bez osnova iznos od 3.494.019,66 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 02.10.2019. godine pa do isplate, dok je odbijen protivtužbeni zahtev za isplatu zakonske zatezne kamate za period od 05.02.2009. godine do 02.10.2019. godine, kao neosnovan. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu trećim izreke pobijano presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P.br.14879/19 od 13.01.2020. godine, tako što je obavezan tužilac da tuženoj na ime naknade troškova prvostepenog postupka plati iznos od 125.000,00 dinara. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena – protivtužilja da tužiocu – protivtuženom na ime naknade troškova drugostepenog postupka plati iznos od 45.000,00 dinara.

Protiv pravnosnaže presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava i predložio da sud o njegovoj reviziji odluči kao posebnoj, na osnovu odredbe člana 404. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca dozvoljena na osnovu odredbe člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku-ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11... 18/20), jer je drugostepeni sud preinačio presudu i odlučio o zahtevima stranaka, pa je u toj situaciji, odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca suvišno.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, na osnovu odredbe člana 408. ZPP-a, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP-a, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Međutim, tužilac u reviziji osnovano ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 3. stav 1. ZPP-a, učinjenu u postupku pred drugostepenim sudom.

Iz stanja u predmetu sledi da je prvostepeni sud svojom presudom odlučio o tužbenom zahtevu tužioca za utvrđenje da je njegovo potraživanje prema tuženoj osnovano u celosti, a prema presudi Drugog opštinskog suda u Beogradu P.br.6567/01 od 08.05.2006. godine, kojom je tužena obavezana da mu naknadi štetu na njegovom vozilu u iznosu od 1.817.405,10 dinara, sa pripadajućom kamatom. Tokom postupka, tužena je podnela protivtužbu u kojoj je, prema tužiocu, istakla protivtužbeni zahtev po osnovu sticaja bez osnova, zasnovan na činjenici da je tužena tužiocu, na ime naknade materijalne štete na ime izgubljene dobiti za njegovo vozilo oduzeto u periodu od 11.01.1999. godine pa do 20.11.2000. godine, isplatila dana 05.02.2009. godine, iznos od ukupno 3.494.019,66 dinara (iznos od 1.817.405,10 dinara na ime glavnog duga, sa kamatom i troškovima postupka), u izvršnom postupku sprovedenim pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu pod brojem I.br. 15393/08, a na osnovu pravnosnažne presude Drugog opštinskog suda u Beogradu P.br. 6567/01 od 08.05.2006. godine. Pošto su rešenjem Vrhovnog kasacionog suda Rev1 17/2017 od 30.01.2019. godine ukinute presuda Okružnog suda u Beogradu Gž 8511/08 od 24.07.2008. godine i presuda Drugog opštinskog suda u Beogradu P.br. 6567/01 od 08.05.2006. godine, tužena – protivtužilja je predložila da sud donese presudu kojom će tužioca – protivtuženog obavezati da joj isplati iznos od 3.494.019,66 dinara, sa pripadajućom kamatom.

Odredbom člana 3. stav 1. ZPP-a, propisano je da u parničnom postupku sud odlučuje u granicama zahteva koji su stavljeni u postupku.

U konkretnom slučaju, prvostepeni sud je odlučivao o tužbi tužioca za utvrđenje, dok je drugostepeni sud, preinačenjem prvostepene presude u pogledu tužbenog zahteva tužioca, tuženog obavezao na činidbu, što znači da je prekoračio tužbeni zahtev, jer je odlučio o drugome, a ne o onome što je tužbom traženo. Protivtužba tužene – protivtužilje radi činidbe je po svom sadržaju kompenzaciona, jer je zasnovana na postojanju istovremenog dospelog potraživanja tužene u odnosu na potraživanje tužioca, proisteklo iz istog činjeničnog osnova – oduzimanja tužiočevog vozila od strane tužene, pa će sud ponovo odlučiti o osnovanosti tužbenog i protivtužbenog zahteva.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je drugostepenu presudu ukinuo kako u pogledu odluke o tužbenom zahtevu tužioca, tako i u pogledu odluke o protivtužbenom zahtevu tužene.

U ponovnom postupku potrebno je da drugostepeni sud otkloni ukazanu bitnu povredu odredaba parničnog postupka na koju je ukazano ovim rešenjem.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 415. stav 1. ZPP-a.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić