.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 3854/2020
07.04.2021. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Marija Joksović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, sa sedištem u Beogradu, radi naknade nematerijalne štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1092/20 od 04.06.2020. godine, u sednici veća održanoj dana 07.04.2021. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1092/20 od 04.06.2020. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Staroj Pazovi, Sudska jedinica Inđija P 1212/19 od 13.02.2020. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev, pa je obavezana tužena da tužiocu, na ime naknade nematerijalne štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, isplati iznos od 400.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 96.700,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je, kao neosnovan, zahtev za isplatu razlike između dosuđenog iznosa troškova postupka od 96.700,00 dinara i zahtevanog iznosa od 113.080,00 dinara. Stavom četvrtim izreke, odbijen je, kao neosnovan, zahtev tužioca za oslobađanje od plaćanja sudskih taksi.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1092/2020 od 04.06.2020. godine, stavom prvim izreke, žalba tužioca je odbijena, a žalba tužene usvojena, pa je prvostepena presuda preinačena u pobijanom usvajajućem delu i delu odluke o troškovima parničnog postupka, tako što je tužbeni zahtev odbijen kao neosnovan i obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 6.000,00 dinara. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao o izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, revizija tužioca je dozvoljena na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, 18/2020, u daljem tekstu: ZPP), pa nije bilo mesta oceni izuzetne dozvoljenosti revizije, u smislu člana 404. istog zakona.
Ispitujući pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija tužioca nije osnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je rođen ...1968. godine. U nekadašnjoj JNA nalazio se u službi kao vojnik rezervista u VP .. počev od 20.09.1991. godine. Prilikom izvršavanja borbenog zadatka -osiguranje prve borbene linije, ranjen je 27.11.1991. godine u mestu ..., kada je zadobio teške telesne povrede leve noge, kao i drugih delova tela, jer je stao na nagaznu minu. Prvih nekoliko dana je lečen u Kninu, a nakon toga je lečenje sprovedeno u Beogradu, kada mu je amputirana leva noga, te mu je rešenjem Opštinskog Sekretarijata za društvene delatnosti, Uprava za boračko-invalidska pitanja Opštine ..., Grad Beograd, 07.05.1992. godine priznato svojstvo ratnog vojnog invalida II grupe sa 100% invaliditeta, sa pravom na invalidninu, koje pravo danas ostvaruje u mesečnom iznosu od 89.000,00 dinara.
Tokom ratnih dejstava u Krajini tužiocu je poginuo rođeni brat koji je bio star 20 godina, a poginulo je i ranjeno više njegovih rođaka i prijatelja. Zbog navedenih događaja imao je psihičke tegobe, te je počev od 2001.-2002. godine počeo da koristi kao terapiju različite lekove za smirenje, a budući da se nagledao ružnih scena, mrtvih raznetih delova tela, krvi, otvorenih rana, sve do danas misli o tim događajima, ne spava, budi se noću, ne podnosi nikoga, preferira da bude sam u miru i tišini, a tokom razgovora plače. Počev od 2017. godine u kontinuitetu se leči kod specijaliste psihijatra dr Saše Borkovca na VMC Novi Sad, da bi 22.10.2018. godine psihijatar konstatovao da tužilac boluje od postraumatskog stresnog poremećaja PTSP, da su nastupile trajne, značajne i duboke promene koje predstavljaju njegovo trajno stanje, koji datum se i može smatrati krajem lečenja, budući da se dalja terapija sprovodi samo radi umanjenja posledica psihičkih promena i njegovog lakšeg tolerisanja. U mirnodopskim uslovima tužilac nije imao intenzivne stresne događaje koji su mogli dovesti do psihičke disfunkcije, što ukazuje da se intenzivni stresogeni faktori vezuju za ratna dejstva i da su oni doveli do psihičkih poremećaja kod tužioca usled čega je kod njega nastupilo umanjenje životne aktivnosti od 20%.
Pravnosnažnom presudom Drugog opštinskog suda u Beogradu P 4153/99 od 18.04.2000. godine obavezana je tužena da tužiocu naknadi nematerijalnu štetu, zbog umanjenja životne aktivnosti od 80% od posledica zadobijenih fizičkih povreda tužioca za vreme ratnih dejstava 1991. godine.
Na ovako utvrđeno činjenično stanje, prvostepeni sud je primenom materijalnog prava iz odredbi Zakona o obligacionim odnosima, nakon ocene da potraživanje tužioca nije zastarelo u smislu člana 376. ZOO, usvojio tužbeni zahtev. U smislu čl. 173. i 174. ZOO tužena je po pravilima o objektivnoj odgovornosti u obavezi da tužiocu naknadi nematerijalnu štetu koju je tužilac u vreme ratnih dejstava kao vojnik u sastavu tadašnje JNA pretpeo, u visini koju je primenom člana 200. istog Zakona odmerio kao pravičnu novčanu naknadu, imajući u vidu ukupne okolnosti konkretnog slučaja, stresne, odnosno traumatične događaje koje je tužilac pretrpeo i stepen umanjenja životne aktivnosti, kao posledicu razvoja psihičkih poremećaja trajnog karaktera.
Nasuprot stanovištu prvostepenog suda, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je drugostepeni sud prvostepenu presudu preinačio i tužbeni zahtev odbio, kao neosnovan, nakon ocene da je osnovan prigovor zastarelosti potraživanja.
U smislu člana 377. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima potraživanje naknade štete pričinjene krivičnim delom prema odgovornom licu zastareva kad istekne vreme određeno za zastarelost krivičnog gonjenja za to krivično delo.
Šteta prouzrokovana pripadnicima bivše JNA u oružanim sukobima sa paravojnim formacijama bivših republika SFRJ do dana njihovog međunarodnog priznanja od strane Generalne skupštine OUN od 22.05.1992. godine, prouzrokovana je krivičnim delom oružane pobune iz člana 124. KZ Jugoslavije, pa njeno potraživanje zastareva u roku od 15 godina, propisanom za zastarelost krivičnog gonjenja za to delo.
Imajući u vidu da je tužilac u oružanim sukobima na teritoriji Republike Hrvatske ranjen 27.11.1991. godine, a da se povlačenje jedinica JNA i priznanje Republike Hrvatske od strane Generalne skupštine Ujedinjenih nacija dogodilo u maju 1992. godine, to je prvilna ocena drugostepenog suda da je primenom člana 377. stav 1. ZOO potraživanje tužioca zastarelo, jer je tužilac tužbu sudu radi naknade nematerijalne štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti kao posledice preživljenog na ratištu podneo 03.05.2019. godine, nakon isteka privilegovanog roka zastarelosti potraživanja.
Neosnovani su navodi revizije da rok zastarelosti potraživanja počinje da teče od 22.10.2018. godine, kad je prema nalazu veštaka medicinske struke oboljenje tužioca PTSP poprimilo konačan oblik, jer je tada postalo izvesno da je oboljenje definitivno i neizlečivo i da se posledice bolesti daljim lečenjem ne mogu otkloniti.
Na zastarelost potraživanja naknade štete prouzrokovane krivičnim delom nije od uticaja momenat saznanja za konačni obim štete, jer je reč o roku zastarelosti čijim protekom oštećeni apsolutno gubi pravo na potraživanje naknade štete. Kako nematerijalna šteta nije element bića krivičnog dela oružane pobune, početak toka roka zastarelosti krivičnog gonjenja se vezuje za vreme izvršenja krivičnog dela, a ne za trenutak kada je tužilac trpeo duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, kao kasnije nastupele posledice izvršenog krivičnog dela, koja ne utiče na zastoj i prekid zastarevanja krivičnog gonjenja.
Iz navedenih razloga, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća-sudija
Božidar Vujičić,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
