U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Božidara Vujičića, predsednika veća, Vesne Subić i Jelice Bojanić Kerkez, članova veća, u parnici tužioca-protivtuženog AA iz ..., čiji je punomoćnik Čedomir Prostran, advokat iz ..., protiv tuženog-protivtužioca „Beta trade“ d.o.o. Beograd, čiji je punomoćnik Branislav Glogonjac, advokat iz ..., radi duga, odlučujući o reviziji tuženog- protivtužioca „Beta trade“ d.o.o. Beograd izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6501/18 od 07.02.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 29.10.2020. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog-protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 6501/18 od 07.02.2019. godine.

ODBIJA SE, kao neosnovan, zahtev tuženog-protivtužioca za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3980/17 od 20.03.2018. godine, koja je ispravljena rešenjem istog suda P 3980/17 od 17.05.2018. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA i obavezan tuženi „Beta trade“ d.o.o. Beograd da tužiocu isplati iznos od 5.365.337,40 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2008. godine do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan, protivtužbeni zahtev „Beta trade“ d.o.o. kojim je tražio da se obaveže protivtuženi da mu isplati iznos od 3.645.337,20 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 24.04.2008. godine do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi„Beta trade“ d.o.o. Beograd da tužiocu AA naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 769.002,00 dinara.

U postupku odlučivanja o žalbi tuženog-protivtužioca „Beta trade“ d.o.o., na osnovu održane rasprave, Apelacioni sud u u Beogradu je presudom Gž 6501/18 od 07.02.2019. godine, stavom prvim izreke, ukinuo prvostepenu presudu u stavu prvom, drugom i trećem izreke i presudio tako što je, stavom drugim izreke, obavezao tuženog „Beta trade“ d.o.o. da tužiocu AA isplati iznos od 4.595.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2008. godine do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca AA u delu kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu isplati iznos od još 770.337,40 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2008. godine do isplate. Stavom četvrtim izreke, odbijen je kao neosnovan protivtužbeni zahtev protivtužioca „Beta trade“ d.o.o. Beograd kojim je tražio da mu AA isplati iznos od 3.645.337,40 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od 24.04.2008. godine do isplate. Stavom petim izreke, obavezan je tuženi „Beta trade“ d.o.o. Beograd da tužiocu AA naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 625.500,00 dinara. Stavom šestim izreke, obavezan je tužilac AA da tuženom-protivtužiocu naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 109.250,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi-protivtužilac „Beta trade“ d.o.o. Beograd je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija dozvoljena prema odredbi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 55/14), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. tog zakona.

Ovaj sud je prema članu 408. ZPP ispitao drugostepenu presudu u granicama pobijanog i našao da revizija nije osnovana.

U postupku pred nižestpenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac AA i „ABC Company“ d.o.o. iz Beograda, pravni prethodnik tuženog, zaključili su 12.12.2007. godine ugovor o ustupanju potraživanja. Ovim ugovorom tužilac je kao ustupilac na prijemnika „ABC Company“ d.o.o. preneo celokupno potraživanje koje je imao prema Društvu sa ograničenom odgovornošću za proizvodnju i promet izolacionih i ambalažnih materijala „Stragari“ d.o.o., na osnovu pravnosnažne i izvršne presude Opštinskog suda u Kragujevcu P 1602/05 od 04.08.2005. godine i rešenja o izvršenju Opštinskog suda u Kragujevcu I 1838/07 od 30.10.2007. godine. U zaključenom ugovoru je iskazano da ustupljeno potraživanje (glavni dug sa obračunatom kamatom i troškovima parničnog i izvršnog postupka) iznosi na dan zaključenja ugovora 12.12.2007. godine ukupno 8.240.337,40 dinara. Ugovoreno je da ustupilac na prijemnika prenosi ovo svoje potraživanje u navedenom iznosu od 8.240.337,40 dinara, a da mu prijemnik za to isplati naknadu u tom iznosu. Rok za ispunjenje obaveze prijemnika prema ustupiocu u pogledu isplate naknade, ugovoren je na 30 dana od dana zaključenja ugovora. Prijemnik je isplatio tužiocu iznos od ukupno 3.645.337,40 dinara, u periodu od 28.12.2007. godine do 24.04.2008. godine, uplatama na bankovni račun. S obzirom da nije dokazano da se neka od uplata odnosila na ispunjenje kakve druge obaveze prethodnika tuženog prema tužiocu, uzeto je da se sve uplate vršene u periodu nakon zaključenja ugovora zaključno sa uplatom od 24.04.2008. godine, odnose na ispunjenje ugovorne obaveze prijemnika ustupljenog potraživanja po zaključenom ugovoru sa tužiocem od 12.12.2007. godine. U skladu sa nalazom i mišljenjem sudskog veštaka, sud je utvrdio da je tužiocu od strane prijemnika potraživanja isplaćen iznos od 3.645.337,40 dinara, a da neizmireni ostatak duga na ime ugovorene naknade iznosi 4.595.000,00 dinara.

Nije prihvaćeno isticano od strane tužioca da je osnovom ugovora o ustupanju njemu isplaćen manji iznos, niti isticano od strane tuženog da je prestalo dejstvo ugovora o ustupanju potraživanja time što je tužilac i posle zaključenja tog ugovora, istupao kao titular potraživanja u stečajnom postupku nad dužnikom „Stragari“ d.o.o. S ovim u vezi, utvrđene su činjenice da je podnošenje prijave potraživanja od strane tužioca u stečajnom postupku koji se vodio protiv stečajnog dužnika „Stragari“ d.o.o., bilo dogovoreno još prilikom zaključenja ugovora od 12.12.2007. godine, kao i da u tom postupku neće biti realizovana isplata potraživanja, da je tužilac uz znanje prethodnika tuženog postupio u skladu sa dogovorenim, u stečajnom postupku prijavio ovo potraživanje kako bi se uz učešće tužioca obezbedilo glasanje o planu reorganizacije stečajnog dužnika. Prijava i razvrstavanje potraživanja ne znače da je tužilac naplatio potraživanje koje je formalno prijavio. To se ni ne tvrdi. O svemu navedenom znanja je imao prethodnik tuženog kao prijemnik ustupljenog potraživanja i u kontinuitetu nastavio sa ispunjenjem ugovornih obaveza prema tužiocu, uplatama na račun tužioca sve do 24.04.2008.godine, osnovom i dalje egzistentnog ugovora o ustupanju potraživanja. Drugostepeni sud je cenio držanje prethodnika tuženog odnosno tuženog i zaključio da je neprihvatljivo osporavanje dejstva ugovora o ustupanju potraživanja. Pri tom, sud je imao u vidu da „ABC Company“ d.o.o. u stečajnom postupku nije prijavio ustupljeno potraživanje kao svoje, već da je i pored preduzetih radnji od strane tužioca, nastavio sa isplatama u ispunjenju svoje obaveze po prethodno zaključenom ugovoru sa njim, a konačno i da je u pogledu naknadno dostavljene isprave - sporazuma od 10.06.2008. godine koji je tuženi dostavio veštaku, nastupila prekluzija, s obzirom da je tuženi ovo jednostrano potpisano pismeno naslovljeno sporazumom, dostavio tek u ponovnom postupku pred prvostepenim sudom, protivno odredbi člana 398. stav 3. ZPP. Sa iznetih razloga, nije prihvaćena tvrdnja tuženog da je ugovor od 12.12.2007. godine raskinut.

Zaključivši da je ugovor o ustupanju potraživanja punovažan i da proizvodi dejstvo, drugostepeni sud je našao da je neosnovan tužbeni zahtev tuženog kao sledbenika prijemnika za povraćaj isplaćenog po ugovoru, a da je osnovan tužbeni zahtev tužioca kao ustupioca za isplatu preostalog iznosa ugovorene naknade. S obzirom na utvrđeno da ugovorena naknada po ugovoru od 12.12.2007. godine za ustupljeno potraživanje koju se pravni prethodnik tuženog obavezao da isplati tužiocu iznosi 8.240.337,40 dinara, da je u periodu od 28.12.2007. godine do 24.04.2008. godine na ime izmirenja svoje ugovorne obaveze isplatio iznos od 3.645.337,40 dinara, razlika ovih iznosa čini neizmirenu glavnicu duga, na čiju isplatu je tuženi obavezan, zajedno sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2008. godine do isplate, saglasno odredbama člana 262. stav 1. i 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Zahtev tužioca preko dosuđenog iznosa od 4.595.000,00 dinara do traženog, za iznos od 770.337,40 dinara sa kamatom, je drugostepeni sud odbio kao neosnovan. Odbijen je kao neosnovan protivtužbeni zahtev tuženog protivtužioca za povraćaj iznosa od 3.645.337,40 dinara, s obzirom da iznos od 3.645.337,40 dinara nije isplatio bez osnova protivtuženom, već na osnovu punovažnog ugovora od 12.12.2007. godine koji nije raskinut.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je pravilna odluka drugostepenog suda.

Neosnovano se revizijom tuženog ističe da je ugovor o ustupanju potraživanja fiktivan pravni posao zato što je tužilac isto potraživanje prijavio kao svoje u stečajnom postupku, da je tom prijavom tužilac priznao da je ugovor o ustupanju potraživanja bio fiktivan u smislu člana 66. Zakona o obligacionim odnosima, pa da taj ugovor dejstvo ne proizvodi i da je pobijanom presudom pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Prema članu 442. Zakona o obligacionim odnosima, kad je ustupanje potraživanja izvršeno ugovorom sa naknadom, ustupilac odgovara prijemniku za postojanje potraživanja u času kad je izvršeno ustupanje, ali prema članu 443. stav 1. ne odgovara i za naplativost potraživanja ako to ugovorom stranke nisu odredile.

U ovom slučaju, između ugovornika ustupanja potraživanja nije ugovoreno da ustupilac odgovara za naplativost ustupljenog potraživanja. Nezavisno od naplativosti ustupljenog, ustupilac je ovlašćen da zahteva naknadu od prijemnika.

Ugovor o ustupanju potraživanja je zaključen kao punovažan ugovor, saglasnošću volja ugovornih strana, što u pitanje nije dovedeno. To nije nedozvoljeni pravni posao, niti je takav postao zbog činjenice da je tužilac naknadno uzeo učešća u stečajnom postupku protiv preduzeća prema kojem je imao potraživanje koje je ustupio prethodniku tuženog, pod okolnostima koje su utvrđene. Ugovor zaključen između stranaka je delom izvršen. Osnova nema tvrdnji da je u pitanju fiktivan pravni posao. Plaćanje ugovorene naknade za ustupljeno potraživanje je teklo i pre i posle tužiočeve prijave potraživanja u stečajnom postupku protiv dužnika ustupljenog potraživanja. Ta činjenica na utiče na postojanje ugovorom uspostavljene obaveze prethodnika tuženog da tužiocu isplati utvrđenu naknadu. Zbog učinjene prijave u stečajnom postupku koja nije rezultirala naplatom potraživanja, potraživanje tužioca prema tuženom nije ugašeno.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je ocenio da revizija nije osnovana i na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučio je kao u stavu prvom izreke.

Tuženom- protivtužiocu ne pripada naknada troškova revizijskog postupka, s obzirom da sa revizijom nije uspeo, zbog čega je primenom člana 165. stav 1. ZPP, odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić