Presudom Višeg suda u Užicu Gž 998/19 od 08.07.2020. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Užicu P 1077/19 od 09.09.2019. godine, a žalba tuženog odbijena kao neosnovana.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju sa predlogom da se o njoj odluči kao o izuzetnoj dozvoljenoj.

Odlučujući o dozvoljenosti i osnovanosti izjavljene revizije na osnovu čl. 404. i 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11... 18/20) Vrhovni kasacioni sud je našao da su ispunjeni zakonski uslovi da se o izjavljenoj reviziji tuženog odlučuje kao o izuzetno dozvoljenoj, kao i da je revizija osnovana.

Odredbom člana 404. ZPP je propisano da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda, potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava. O dozvoljenosti i osnovanosti te revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

U ovoj parnici predmet spora je potraživanje maloletne tužilje od tuženog po osnovu manje isplaćene penzije u spornom periodu u situaciji kada je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da Odluka o utvrđivanju svojstva osiguranika i obavezi plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u članu 4. nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom. Kao sporno pitanje postavlja se pravno dejstvo odluka Ustavnog suda, a o čemu nižestepeni sudovi nisu odlučili uz pravilnu primenu materijalnog prava i u skladu sa ustaljenom sudskom praksom, a zbog čega je i odlučeno kao u stavu prvom izreke presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja je korisnik porodične penzije po rešenju Republičkog fonda PIO, Filijala Užice od 13.02.2017. godine i vršena joj je obustava 1/3 penzije u periodu od 04.05.2016. do 22.06.2018. godine dok se ne namire neisplaćeni dospeli iznosi doprinosa, a na osnovu člana 4. Odluke o utvrđivanju svojstva osiguranika i obavezi plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje. Navedena odluka je odlukom Ustavnog suda od 22.12.2017. godine proglašena neustavnom. Nakon donošenja odluke Ustavnog suda tuženi je postupio po istoj i doneo rešenje 24.07.2018. godine kojim je tužilji prestala obustava 1/3 mesečnog iznosa porodične penzije sa 22.06.2018. godine. Za plaćanje doprinosa obustavom 1/3 mesečnog iznosa penzije postojao je osnov, ali je on otpao donošenjem pomenute odluke Ustavnog suda čime su, po mišljenju nižestepenih sudova, ispunjeni uslovi za sticanje bez osnova jer je tuženi primao iznose od tužilje po pravnom osnovu koji je postojao, ali je kasnije otpao. Imajući u vidu navedeno, a s obzirom da je iznos potraživanja nesporan, nižestepeni sudovi su i odlučili na način kako je navedeno, odnosno usvojili su tužbeni zahtev u celosti.

Ovakav zaključak nižestepenih sudova se ne može prihvatiti, a što se osnovano navodi u reviziji tuženog. Zakon o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“ br. 109/2007... 40/2015) u članu 58. stav 1. je propisao da kada Ustavni sud utvrdi da zakon, Statut autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akt ili kolektivni ugovor nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava i potvrđenim međunarodnim ugovorom, taj zakon, Statut autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave, drugi opšti akt ili kolektivni ugovor prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u „Službenom glasniku Republike Srbije“. U konkretnom slučaju odluka Ustavnog suda Uo 279/16 od 21.12.2017. godine, kojom je utvrđeno da odredba člana 4. Odluke o utvrđivanju svojstva osiguranika i obavezi plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje („Službeni glasnik RS“ broj 43/11) nije u saglasnosti sa Ustavom, objavljena je u „Službenom glasniku Republike Srbije“ 22.06.2018. godine. U takvoj situaciji po članu 61. stav 1. istog zakona svako kome je povređeno pravo konačnim ili pravnosnažno pojedinačnim aktom donetim na osnovu zakona ili drugog opšteg akta za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava potvrđeni međunarodnim ugovorima ili zakonom ima pravo da traži od nadležnog organa izmenu tog pojedinačnog akta u skladu sa pravilima postupka u kome je pojedinačni akt donet. Tuženi je nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda izmenio svoju raniju odluku i prestao da primenjuje raniji propis po kome je vršio obustavu 1/3 penzije dok se ne namiri neisplaćeni dospeli iznos doprinosa, a takva odluka tuženog je počela da se primenjuje 22.06.2008. godine, dakle neposredno nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda. Ustavni sud je po članu 62. Zakona o Ustavnom sudu imao mogućnost da odredi da se posledice neustavnog akta otklone povraćajem u pređašnje stanje, naknadom štete ili na drugi način ukoliko bi našao da se izmenom pojedinačnog akta ne mogu otkloniti posledice nastale usled njegove primene, ali to u konkretnom slučaju nije uradio. Iz svega toga proizilazi da su nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda preduzete mere od strane tuženog u cilju izmene akta koji je bio predmet ocene Ustavnog suda odnosno za koji je utvrđeno da nije u skladu sa Ustavom, te da je na taj način otklonjena štetna posledica primenom tog akta. Odluka Ustavnog suda u konkretnom slučaju, kako to osnovano navodi revizija nema retroaktivno dejstvo, te se samim tim ne može primeniti na period koji je predmet spora u ovoj parnici. Otuda u konkretnom slučaju nema sticanja bez osnova u smislu člana 210. ZOO kako su to neosnovano smatrali nižestepeni sudovi, pa je sve navedeno razlog zbog čega je ovaj sud preinačio nižestepene odluke i tužbeni zahtev odbio kao neosnovan, sve na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Tuženi je u sporu uspeo, a u reviziji je troškove tražio na ime pisanja revizije po AT u iznosu od 12.000,00 dinara, dok u preostalom delu zahteva koji se odnosi na ostale troškove uključujući i sudske takse zahtev nije opredeljen, pa je zbog svega toga ovaj sud tuženom i priznao samo troškove za pisanje revizije kao stvarne i nužne a na osnovu člana 154. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Božidar Vujičić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić